كوكاكولا از نگاهي ديگر

در حالی که شرکت کوکاکولا یکی از بزرگ‏ترین مصرف‏کنندگان آب در عرصه جهانی است، قابل تأمل است که مدیران این شرکت با هدف انحراف افکار عمومی، به یکی از حامیان مطرح نشست‏هایی که با هدف حمایت از حفاظت منابع آب در عرصه جهانی برگزار می‏شود، تبدیل شده‏اند.

آب ضرورتی برای حیات بشر و مایه حیات کره زمین است و بدون آن حیات معنایی ندارد.
فقدان دسترسی به آب آشامیدنی سالم، حقیقتی است که حدود ۲۰% جمعیت جهان یعنی ۲/۱ میلیارد نفر را گرفتار خود نموده و علاوه بر آن، مناطق رو به توسعه جهان را نیز متأثر از خود ساخته است. تأمین آب به یکی از چالش‏های دنیای امروز تبدیل شده است و از همین رو، شانزدهم تا بیستم ماه مارس ۲۰۰۶، نشست جهانی آب با هدف بررسی بحران آب در مکزیک برگزار شد.

سؤالی که مطرح می‏شود آن است که چرا شرکت کوکاکولا از مهم‏ترین تأمین‏کنندگان مالی و حامیان این نشست است؟ این شرکت که به عنوان یکی از مهم‏ترین مصرف کنندگان آب در عرصه جهانی شناخته می‏شود، با چنین حمایتی، می‏تواند اعتبار چنین نشستی را به خطر اندازد.

شرکت کوکاکولا که بزرگ‏ترین تولیدکننده نوشیدنی در دنیا محسوب می‏شود به اعتراف خودش، تنها در سال ۲۰۰۴، ۲۸۳ میلیارد لیتر آب استفاده کرده است.

به هر نحوی که به این موضوع نگاه کنیم درمی‏یابیم که این میزان آب برای دنیایی که در آن بیش از یک میلیارد نفر توانایی تأمین آب مورد نیاز خود را ندارند، رقمی‌بسیار بالاست. به عبارت دیگر، میزان مصرف آب شرکت کوکاکولا برابر نیاز ده روز آب آشامیدنی کل جهان است! در صورتی که از این آب استفاده کنیم، می‏توانیم نیاز آب آشامیدنی ۲۰% از جمعیت جهان را که دسترسی به آب سالم ندارند، برای ۴۷ روز تأمین کنیم!

اما شرایط دردناک‏تر آن که، این شرکت به رغم این واقعیت‏ها کماکان به روند مصرف خود ادامه می‏دهد و حتی با غرور اعلام می‏دارد که میزان بهره‏وری‏اش از آب ۱ به ۷/۲ است؛ یعنی آن که به ازای استفاده از ۷/۲ لیتر آب آشامیدنی سالم، یک لیتر فرآورده تولید می‏کند. اما به راستی چه بر سر ۷/۱ لیتر دیگر یعنی ۶۳% کل این میزان می‏آید؟ بله! این آب صرف شست‏وشوی بطری‏ها، دستگاه‏ها و تجهیزات این شرکت می‏شود.

در دنیایی که از هر پنج نفر، یک نفر دسترسی به آب سالم ندارد، آیا موجّه است که شرکتی تا این میزان از آب استفاده کند و تا این حد هم آن را هدر دهد؟ در دنیایی که آب آشامیدنی سالم کمیاب می‏باشد و تنها ۵/۲% آب موجود در آن قابل شرب می‏باشد و بقیه آن آب شور و غیرقابل شرب است، اهمیت این مسأله دوچندان می‏شود.

امروزه رفتار این شرکت همانند محصولات و فرآورده‏های آن مورد توجه و بررسی بسیاری قرار دارد. هم‏اکنون فرآورده‏های این شرکت مشکلات بسیاری برای سلامت جهانیان به ارمغان آورده است که از مهم‏ترین آن‏ها می‏توان به چاقی، دیابت و آسیب‏های دهان و دندان اشاره نمود که تلاش‏هایی چون حذف این کالا از مدارس، دقیقاً در این راستاست.

در هیچ جای دنیا بی‏توجهی این شرکت به آب و جوامعی که بقا و دوامشان به آن وابسته است، آشکارتر از هند نیست. ده‏ها هزار نفر در سراسر هند به واسطه سوء استفاده شرکت کوکاکولا از منابع آب با مشکلات جدی روبه‏رو شده‏اند. امروزه فعالیت کارخانه‏های این شرکت به نحوی جدی بر کیفیت و کمیت منابع آب زیرزمینی این کشور تأثیر گذاشته و شرایط را برای جوامع محلی سخت‏تر کرده است.

در برخی از مناطق هند، شعبه‏های این شرکت روزانه یک میلیون لیتر آب مصرف می‏کنند که نتیجه آن کاهش شدید منابع آب زیرزمینی و کمبود جدی آن برای ده‏ها هزار نفر از ساکنان محلی است.

نکته مهم دیگر آن که میزان بهره‏وری این شرکت از آب در هند یک به چهار است؛ یعنی آن که ۷۵% آب آشامیدنی مورد استفاده در روند فعالیت این شرکت به هدر می‏رود. اما مسأله به همین جا متوقف نمی‏شود. از سویی دیگر، رهاسازی آب به هدر رفته در مزارع و زمین‏های اطراف، نه تنها سبب آلودگی منابع آب که موجب تخریب خاک مناطق هم می‏شود.

در کشوری که ۷۰% جمعیت آن متکی به کشاورزی هستند، غصب آب و آلوده ساختن منابع آب و خاک کشاورزی با پیامدهای جدی همراه می‏باشد. هم‏اکنون هزاران کشاورز در سراسر هند در نتیجه کمبود آب که تنها محصول فعالیت شرکت کوکاکولاست، در وضعیتی اسفبار به سر می‏برند. سوء استفاده این شرکت در جامعه هند، با اعتراضات جوامع مختلف همراه شده است. به طوری که یکی از بزرگ‏ترین شعب آن در پلاچیمادا در ایالات کرالا، در مارس ۲۰۰۴ و با تصمیم انجمن روستایی این ناحیه تعطیل شد.

به دنبال اعتراض رو به گسترده مردم بود که مقامات ایالات کرالا به دادگاه عالی هند شکایت برده و استدلال نمودند که امروزه این روستای فقیر به واسطه استفاده بیش از حد شرکت کوکاکولا از آب شرب با کمبود شدید آب روبه‏رو هستند؛ استفاده از آبی که به تولید فرآورده‏هایی می‏انجامد که تنها مردم مناطق دیگر توان خرید آن را دارند. به همین نحو در دیگر مناطق هند نیز شاهدیم که جوامع مختلف گردهم آمده‏اند تا در برابر سوء استفاده شرکت کوکاکولا از منابع آب خود ایستادگی کنند.

در چنین شرایطی است که حمایت این شرکت از نشست جهانی آب مورد تمسخر و استهزای جوامع محلی هند واقع شده است. به راستی چگونه شرکتی با این پیشینه به پیشگام حمایت از نشستی برآمد که هدف آن حمایت از استفاده پایدار از آب می‏باشد؟ بی‏شک چنین حمایتی را می‏توان حرکت حساب شده این شرکت برای انحراف توجه جامعه از رابطه این شرکت با آب برشمرد.

نویسنده: آمیت سریواستاووا
ماهنامه سیاحت غرب