موعود پایگاه اینترنتی موعود
«قسم می خورد که نمی خواست دروغ بگوید، اما مجبور شد. می‌گفت از من سوالهایی می پرسید که نمی توانستم حقیقت را بگویم.» خوب که فکر می‌کنم، می‌بینم این شرایط را بارها تجربه کرده ام. موقعیت سختی است، اینکه نخواهی دروغ بگویی ولی به نوعی مجبور شده باشی. حتما شما هم تا به حال این موقعیت را تجربه کرده اید.
اینکه دروغ گفتن در هر شرایطی گناهی است نابخشودنی، حرفی است جدا؛ اما خیلی وقتها، ما آدمها خواسته یا ناخواسته، اطرافیانمان را در شرایطی قرار می دهیم که برایشان سخت است حقیقت را بگویند. یعنی در حقیقت دیگران را در موقعیتی قرار می دهیم که مجبور می‌شوند دروغ بگویند. در این شرایط، ما هم در این گناه سهیم خواهیم بود. می‌گویید چگونه؟ ادامه ی این مطلب را بخوانید تا بفهمید چگونه دیگران را مجبور به دروغگویی نکنیم.
فضولی موقوف!
یکی از دلایلی که باعث می‌شود مردم به ما دروغ بگویند، فضولی خودمان است. «کجا بودی؟»، «کجا می خواهی بروی؟»، «فلان چیز را چند خریده ای؟»، «چرا نیامدی؟»، «چه کار کردی؟» و هزار و یک مدل سوال دیگر که خیلی از آنها به ما ربطی ندارد. یادمان باشد قبل از پرسیدن هر سوالی از خودمان بپرسیم آیا دوست داشتیم این سوالها را از ما بپرسند و اینکه آیا اصلا این سوال به ما ربطی دارد؟! البته فضولی همیشه در قالب سوال پرسیدن نیست. گاهی سرک کشیدن در زندگی مردم هم نوعی فضولی است که شاید باعث شود دیگران به خاطر پنهان کردن مسائل خصوصیشان به دروغ متوسل شوند. بی دلیل نیست که قرآن کریم می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید! از بسیاری از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضی از گمانها گناه است و هرگز (در کار دیگران) تجسّس نکنید.»(۱)
غیبت نکنیم
گاهی اوقات همین که شروع به غیبت کردن می‌کنیم، اگر طرف مقابلمان نخواهد شنونده ی غیبت باشد، دو حالت دارد؛ یا جرأتش را دارد و مستقیم نمی‌گذارد غیبت کنیم، یا خجالت می‌کشد و رو به دروغ می آورد و برای اینکه از طرف مقابل دفاع کند دروغ می‌گوید. این حالت هم از آن دسته مواردی است که دیگران را در موقعیت دروغگویی قرار می دهیم.
البته غیبت کردن، از یک جهت دیگر هم ممکن است دیگران را به دروغگویی وادار کند؛ به این صورت که اگر ما اهل غیبت کردن باشیم و دیگران بترسند که حتما پشت سر آنها هم غیبت خواهیم کرد، سعی می‌کنند حقایق را از ما پنهان کنند و حتی دروغ بگویند تا آبرویشان حفظ شود. زیرا یک مثل معروف است که می‌گوید کسی که از دیگران در برابر تو غیبت می‌کند، از تو هم در برابر دیگران غیبت خواهد کرد.
دهان لقی ممنوع
یکی از صفاتی که دیگران را نسبت به ما بدبین می‌کند، عدم رازداری یا همان دهان لقی است. اگر ما آدم رازداری نباشیم، حتی اگر کنکاش و تجسس هم نکنیم، دیگران از ترس برملا شدن رازهایشان، در آن زمینه به ما دروغ خواهند گفت. طبیعی هم هست، زیرا آدمها دوست ندارند رازهایشان فاش شود.
سرزنش، مصیبت بدتر از فاجعه
بعضی آدمها فقط بلدند منفی ببافند و شماتت کنند. خدا نکند دست از پا خطا کنیم؛ آن وقت است که موج سرزنش هایشان روی سرمان خراب می‌شود. «دیدی گفتم»، «مگر نگفتم این کار را نکن»، «تقصیر خودت بود»، «همیشه همینطور هستی»، «نباید اینکار را می‌کردی» و هزار و یک حرف دیگر که هنگام مشکلات، ناراحتی آدم را دو برابر می‌کند. در برابر چنین افرادی، معمولا ترجیح داده می‌شود که یا سکوت کرد یا دروغ گفت تا از شر سرزنش هایشان رها شد. اگر می خواهید دیگران دست از دروغ گفتن به شما بردارند، اول خودتان دست از شماتت آنها بردارید!
البته ناگفته نماند که سرزنش، با نصیحت متفاوت است. برای اینکه بدانید تفاوتشان در چیسیت، اینجا را بخوانید.
ترس از عواقب صداقت
در یک تحقیق انجام شده بر روی کودکان ۶ تا ۱۴ سال، مشخص شده است که ۷۶ درصد دروغگویی آنها به خاطر ترس بوده است. وقتی رفتار خشن همراه با تنبیه بزرگترها در انتظار کودک باشد، معلوم است که به راحتی حقیقت را نمی‌گوید و ترجیح می دهد به خاطر ترس و برای فرار از تنبیه، دروغ بگوید. آن وقت است که دروغگویی، کم کم در ذات او عادی می‌شود و در سنین بالا هم به راحتی دروغ می‌گوید. پس اگر در اطرافتان با کودکان و نوجوانان سر و کار دارید، هرگز آنها را نترسانید و به آنها اجازه بدهید حقیقت را بگویند و بفهمند که همیشه گفتن حقیقت، بهترین راه است.
شاید در این مطلب، تمام عواملی که باعث می‌شود دیگران را وادار به دروغ گفتن کنیم، نیامده باشد. اما کافی است تا تلنگری خورده باشیم و از این به بعد، رفتارهایمان را بیشتر کنترل کنیم.
پی نوشت:
۱. آیه ۱۲ سوره حجرات.
