آیات حسینی: هجرت

أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ؛ الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِن دِیَارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلَّا أَن یَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِیَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثِیرًا وَلَیَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن یَنصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ (۱)

آنانکه مورد ستم واقع شده‌اند، اجازه یافته‌اند تا پیکار نمایند و از خود دفاع کنند و خداوند بر یاری آنها تواناست. آنانکه به ناحق از شهر و دیارشان رانده شده‌اند، تنها به خاطر این بود که می‌گفتند: پروردگار ما، خدای یکتاست.

توضیح مطلب: امام حسین (ع) پس از کشته شدن معاویه و بر تخت نشستن یزید، آن ملعون نامه ای به والی مدینه، ولید بن عتبه نوشت و دستور داد که از همه ی اهل مدینه برای او بیعت بگیرد علی الخصوص از حسین بن علی (ع)؛ سپس به او نوشت: «اگر حسین از بیعت خودداری کرد، گردنش را بزن و سرش را بفرست!» (۲)

امام حسین (ع) پس از رایزنیهای بی نتیجه با ولید بن عتبه، با خاندان خود، مدینه را به قصد حرم امن الهی، مکه، ترک گفتند. ایشان در سوم شعبان سال ۶۰ وارد مکه شدند و حدود چهار ماه در آنجا ماندند. (۳)

امّا بی پناه ماندن امام، به اینجا ختم نشد. در زمان اقامت ایشان در کوفه، بسیاری از بزرگان و مردم کوفه، امام را به شهر خود دعوت کردند و وعده ی حمایت دادند. از طرف دیگر، یزید که از هجرت امام باخبر شده بود، گروهی را در لباس حجاج برای ترور امام به مکه فرستاد. نامه ی کوفیان و شرایط ناامن مکه، بار دیگر امام را مجبور به هجرت کرد و اینبار، ایشان حج خود را نیمه کاره رها کردند و به قصد کوفه، مکه را ترک گفتند. (۴)

کاروان امام حسین (ع)، چندان از مکه دور نشده بود که خبر شهادت مسلم بن عقیل (ع)، پیک امام به کوفیان، به ایشان رسید و امام اینبار به سمت کربلا حرکت کردند.

تفسیر و تأویل آیه: امام صادق (ع) در تأویل آیات شریفه ی مذکور، فرمودند: «این آیه ی شریفه در شأن علی (ع)، جعفر طیار و حمزه نازل شد و در مورد حسین بن علی (ع) جریان یافت.» (۵)

امام حسین (ع)، به جرم یکتا پرستی، مورد ظلم واقع شدند و از شهر و دیار خود رانده شدند. تا جایی که مکان امنی باقی نماند تا حضرت، از خوف دشمنان در امان بمانند. ایشان در نامه ی خود به محمد بن حنفیه فرمودند: «به خداوند سوگند ای برادر! اگر به درون هر لانه و پناهگاهی بروم، باز هم مرا بیرون خواهند آورد تا خونم را بر زمین بریزند.» (۶)

همین است که خداوند می فرماید: «آنانکه مورد ستم واقع شده‌اند، اجازه یافته‌اند تا پیکار نمایند و از خود دفاع کنند و خداوند بر یاری آنها تواناست. آنانکه به ناحق از شهر و دیارشان رانده شده‌اند، تنها به خاطر این بود که می‌گفتند: پروردگار ما، خدای یکتاست.»

پی نوشت:
۱. حج: ۳۹ و ۴۰
۲. سید بن طاووس، لهوف، نشر نبوغ، ص ۴۱
۳. همان، ص ۵۱
۴. همان، ص ۸۹
۵. شوشتری، شیخ جعفر، خصائص الحسینیه، نشر آرام دل، ص ۳۷۰
۶. بحارلانوار: ج ۴۵، ص ۹۹؛ به نقل از خصائص الحسینیه، همان.

پ.میعاد