برای مبارزه با هر دشمنی، بهترین روش و لازمترین آن، شناسایی نقاط ضعف و قوّت آن برای مقابله با روشهایش است. از آنجا که اصلیترین دشمن هر انسانی شیطان است، نقاط قوّت و ضعف وی را بر اساس احادیث در اینجا میآوریم:
نقاط قوّت شیطان
خداوند به شیطان فرمود: «هر چه در دنیا بخواهی، به تو عطا میکنم.» (به سبب عبادات بسیارش)
شیطان گفت:
اوّل اینکه: اجازه بدهی تا قیامت زنده بمانم.
خدا فرمود: «تا روز معلوم تو را مهلت میدهم.»
دوم اینکه: در مقابل هر یک از فرزندان آدم، دو فرزند به من عطا کنی که برای هر یک از اولاد آدم، دو فرزند را مسلّط کنم که آنها را به گمراهی بکشانند.
خداوند باز هم قبول کرد.
سوم اینکه: از تو میخواهم مرا در بدن اولاد آدم، همچون خون جریان دهی که از هر جای بدن بتوانم او را به معصیت بکشانم.
چهارم اینکه: میخواهم اولاد آدم ما را نبیند؛ ولی ما آنها را ببینیم.
پنجم اینکه: میخواهم تا دم مرگ، پیش اولاد آدم باشم. (یعنی حتّی وقتی حضرت ملک الموت برای قبض روح به سراغ انسان میآید، شیطان هم حاضر باشد و انسان را وسوسه کند).
ششم اینکه: از تو میخواهم که مرا بر سینه اولاد آدم مسلّط گردانی تا او را وسوسه کنم.
خداوند در پایان میفرمایند:
«تمام خواستههایت را برآورده میکنم؛ ولی هر کس پیرو تو باشد، او را با تو به جهنّم میفرستم.»
امام محمّد باقر(ع) میفرماید:
«هنگامیکه انسان در حال جان کندن است، خیلی تشنه میشود. در آن هنگام شیطان با یک ظرف آب به سراغ او میآید و میگوید: اگر بر من سجده کنی و کافر شوی، این آب را به تو میدهم. شیطان وقتی ناامید میشود، آب را میریزد و میگوید: من از تو بیزارم و میرود.»
نــقــاط ضـعـف
روزی حضرت محمّد(ص) شیطان را در «مسجدالحرام» دید. پیش او رفت و به او گفت:
«ای ملعون! چرا ناراحتی؟»
شیطان گفت: زیرا این همه تلاش میکنم که مردم را گمراه کنم؛ ولی تو در قیامت آنها را شفاعت میکنی و تمام زحمات مرا به هدر میدهی. به همین خاطر با تو دشمنم.
حضرت محمّد(ص) فرمودند: «از امّتم چرا ناراحتی؟»
شیطان گفت: امّت تو خصوصیّاتی دارند که امّتهای دیگر ندارند:
اوّل اینکه: وقتی به هم میرسند، سلام میکنند که سلام نام خداست و من از این اسم میترسم.
دوم اینکه: وقتی یکدیگر را میبینند، با هم دست میدهند و تا دستهایشان را از هم جدا نکنند، گناهانشان بخشیده میشود.
سوم اینکه: وقتی میخواهند غذا بخورند، بسم الله میگویند و من دیگر نمیتوانم غذا بخورم و گرسنه میمانم.
چهارم اینکه: بعد از غذا خوردن الحمدالله میگویند.
پنجم اینکه: وقتی اسم تو میآید، بلند بلند صلوات ختم میکنند و آنقدر ثواب آن زیاد است که من فرار میکنم.
ششم اینکه: وقتی میخواهند کاری بکنند، انشاءالله میگویند و من دیگر نمیتوانم در آن کار دخالت کنم و آن را بر هم زنم.
هفتم اینکه: صدقه میدهند و وقتی که صدقه میدهند، هم گناهانشان آمرزیده میشود و هم هفتاد نوع بلا را از خود دور میکنند.
به همین دلیل حضرت نبیّ اکرم (ص) فرمودند: «وقتی انسان دستش را در جیبش میکند تا صدقه دهد، هفتاد شیطان دست او را میگیرند تا او را منصرف کنند.»
هشتم اینکه: آنان قرآن میخوانند و در خانهای که قرآن خوانده میشود، دیگر جایی برای من نمیماند؛ چون در آن خانه ملائکه رفت و آمد میکنند.
نهم اینکه: مرا زیاد لعنت میکنند و با هر لعنت یک زخم بر من میافتد و تا زمانی که آن شخص را به گمراهی نکشانم، آنها خوب نمیشود.
دهم اینکه: هنگامیکه گناه میکنند، سریع توبه میکنند و زحمت مرا به هدر میدهند.
یازدهم اینکه: عطسه که میکنند، الحمدالله میگویند.
حضرت فرمودند: «عطسه از طرف خداوند و خمیازه از طرف شیطان است، و قتی عطسه میکنید، باید الحمد الله بگویید.»
همچنین میفرماید: «وقتی انسان نماز میخواند، شیطان از او دور میشود؛ به خصوص اگر سجده او طولانی باشد، شیطان از روی عصبانیت و ناراحتی فریاد میکشد.»
زهرا اجلالی
ماهنامه موعود شماره ۱۴۶ و ۱۴۷