موعود پایگاه اینترنتی موعود
اشاره:
این صفحه اختصاص به ارائه مطالبی دارد که از سوی خوانندگان عزیز موعود ارسال شده است. هرچند حجم بالای این مطالب و مختصر بودن مجال ما، امکان درج کامل این آثار را از ما سلب نموده است، اما ضمن تقدیر از دوستان بزرگواری که مجله را مورد لطف قرار می‌دهند، بنا بر وعده ای که نمودیم، بخش‌هایی از مطالب این عزبزان را به جمله موعودیان، تقدیم می‌کنیم. از همین رو توجه شما را به مقاله ارسال شده توسط جناب آقای حمید احمدی جلفایی جلب می‌کنیم.
فرض کنید شما به مسجد، امامزاده و یا هر مکان مقدس دیگری مشرف شده‌اید و در آنجا شخصی را مشاهده می‌کنید که مدام یک مطلب خاصی را از درگاه خداوند مسئلت می‌کند. با تضرع و تواضع خواسته‌اش را تکرار می‌کند و احیاناً اشک می‌ریزد. یا اینکه از یک مشکل خاصی به بارگاه پروردگارش اعلام پناهندگی می‌کند.
مسلماً شما در خواهید یافت که آن خواسته و یا مسئله، از مهم‌ترین خواسته‌ها و یا نگرانی‌های آن شخص، در حال حاضر می‌باشد، به خصوص اگر شما ببینید که او بر روی آن مسئله بسیار پافشاری می‌کند، هنگام ورود، حین نماز و پس از آن درغالب حالات خود، آن خواسته و یا مسئله را بر زبان دارد!
این تمثیل را در ذهن داشته باشید. اکنون اگر به شما بگویند: وجود نازنین حضرت مهدی(ع) هم دعایی بر زبان دارند که در بسیاری از اوقات خود، آن دعا را از درگاه باری تعالی مسئلت می‌نمایند و با آه سینه و تضرع و ندبه، همیشه در مورد امت خودش این دعا را می‌کنند؛ آیا جز این است که پی خواهید برد، آن دعا، در نظر حضرت، از اهمیت بسیار فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده و در حقیقت، از نگرانی‌های اصلی آن حضرت محسوب می‌گردد؟! آیا جز این است که مسائل مطرح شده در آن دعا، در واقع از جمله معضلاتی به حساب می‌آیند که دل آن حضرت را به غصه درآورده‌اند؟! و آیا جز این است که ما شیعیان، باید برای آسایش خاطر مبارک آن حضرت، قبل از هر عمل دیگری، در مسیر رفع این نگرانی‌ها گام برداشته و تلاش نماییم؟!
آری، در میان ادعیه‌ای که در خصوص آن حضرت، در منابع روایی ما وارد شده‌اند یک دسته دعاهایی هستند که سفارش شده است ما شیعیان در عصر غیبت آنها را در مورد آن امام رحمت بخوانیم. ولی دسته‌ای دیگر از دعاها، که بسیار هم کم هستند، آن دسته از دعاهایی هستند که نقل شده است، وجود مبارک حضرت بقیهالله(ع) در مورد امت خود آنها را بر زبان دارند.
به نظر می‌رسد خواسته‌هایی که در امثال این قسم از دعاها مطرح هستند، و در برخی از نقل‌ها وارد شده که حضرت در خواندن برخی از آنها، مداومت به خرج می‌دهند و یا با تضرع و غصه آنها را می‌خوانند، نشان دهنده مهم‌ترین معضلات و نگرانی‌های امتش در عصر غیبت محسوب می‌گردند و یک شیعه واقعی، قبل از هر چیز دیگر، باید در مسیر رفع این غصه‌ها و نگرانی‌ها، تا حد ممکن تلاش نماید.
یکی از مهم‌ترین خصوصیاتی که خداوند متعال در قرآن کریم برای رسول خاتم خویش معرفی می‌کند و همچنین در تاریخ و سیره زندگی اوصیا و جانشینان بر حق آن حضرت، از وجود نازنین حضرت امیرالمؤمنین(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) گرفته تا آخرین یادگار غایبش مهدی موعود(ع) به وضوح دیده می‌شود، وجود نهایت درجه رحمت و شفقت و خیرخواهی نسبت به امت خود و نسبت به دین الهی می‌باشد و به همین خاطر هم، نشان افتخار «رحمه للعالمین» ـ پس از پیامبر گرامی(ص) ـ تنها بر گردن آن حضرات آویخته شده است.
آری، چه زحمات و غم‌ها و غصه‌ها و گریه‌ها که شما در تاریخ زندگی حضرت رسول اکرم(ص)، در راه هدایت امت خود و نجاتشان از طریق ضلالت به هدایت شنیده‌اید، به گونه‌ای که خداوند متعال، خود به او دلداری داده و این آیه شریفه را نازل نموده که:
ما أنزلنا علیک القرآن لتشقی ٭ إلّا تذکرهً لمن یخشی.۱
ما قرآن را برای تو نازل نکردیم و تو را با نبوت برنگزیدیم تا خود را به مشقت بیندازی و این همه برای مردم، غصه و حسرت بخوری، بلکه ما قرآن را تذکره‌ای قرار دادیم برای آنها که از خدا بترسند و در دل آنان امید هدایت باشد.
و یا حکایت سینه غصه‌دار مولای موحدان علی(ع) را با چاه‌های مدینه شنیده‌اید. و یا در تواریخ و مقاتل نوشته شده است که وجود نازنین حضرت سید الشهدا(ع) در کربلا، چگونه همه مصیبت‌های خود و اهل بیتش را کنار نهاده و به خاطر هدایت امت خود، چندین بار آنها را، با اشک و غصه، به راه هدایت دعوت فرمودند، به گونه‌ای که نقل می‌کنند در واپسین لحظات عمر خود هم، که آن ملعون، روی سینه امام بود، امام باز برای بدترین کافران، دل سوزاند و به او گفت: تنها از بریدن سر من پرهیز کن تا شفاعت جدم را برای تو تضمین کنم، ولی هزار رحمت به سنگ خارا، در مقایسه با آن دل سیاه و پلید!۲
و همچنین هستند سایر امامان معصوم ما(ع) که چقدر در راه هدایت امت اسلام غصه‌ها و اذیت‌ها متحمل شده‌اند.
و وجود نازنین حضرت بقیهالله(ع) هم، از این قاعده مستثنا نیست و همچون پدران بزرگوار خویش(ع) از نهایت درجه شفقت و خیرخواهی برخوردار هستند. آری، او هم، در عصر غیبت، از مشاهده انحراف‌ها و بدعت‌ها و ضلالت‌ها در میان امت خویش رنج می‌برد و غصه می‌خورد و او هم بسیاری از حرف‌های دلش را امروز، به چاه‌های عزلت و غریبی خودش می‌زند!
در برخی از روایات و نقل‌های اسلامی وارد شده است که اعمال فرد فرد ما شیعیان، در هر عصری بر امام زمان خودمان عرضه می‌گردد و هیچ یک از اعمال نیک و بد ما از چشمان غیبی و شهودی ایشان پنهان نمی‌ماند.
فلذا هرگاه که امام(ع) شاهد اعمال نامناسب امت خود می‌گردند تأسف و غصه خورده و دلشان به درد می‌آید و برعکس در مقابل کارهای نیک امت خود خشنود شده و به وجد می‌آیند.
وجود نازنین حضرت امام صادق(ع) در ذیل آیه شریفه:
قل إعملوا فسیری الله عملکم و رسوله و المؤمنون.۳
یعنی: هر چه می‌خواهید انجام دهید، خدا و رسول خدا و مؤمنان شاهد اعمال شما هستند.
تصریح می‌فرماید که مراد از مؤمنان در این آیه، امامان معصوم(ع) هستند. و مشابه این حدیث، در منابع حدیثی ما شیعیان فراوان وارد شده است.
در توضیح همین حقیقت، امام صادق(ع) در خبری دیگر می‌فرماید که اعمال بندگان امت، هر صبح به رسول خدا(ص) (و پس از وی به محضر جانشینان او) عرضه می‌گردد.۴
و یا در خبری دیگر، سماعه ـ یکی از اصحاب آن حضرت ـ می‌گوید: از حضرتش شنیدم که می‌گفت:
چرا رسول خدا را ناراحت می‌کنیم؟ فرمود: آیا نمی‌دانید که اعمال شما بر او عرضه می‌گردد و وقتی گناهان شما را می‌بیند ناراحت می‌شود، پس او را ناراحت نکنید، بلکه با اعمال نیک خود همیشه او را خشنود نمایید.۵
یا در خبری آمده است که شخصی به خاطر گرفتاری‌هایش، خدمت امام رضا(ع) آمد و عرض کرد: آقا جان، برای من و خانواده‌ام دعا بفرمایید! حضرت در جواب بدون آنکه آن شخص از گرفتاری‌هایش سخنی به میان آورد فرمود:
شما فکر می‌کنید من مشکلات شما را نمی‌دانم و برایتان دعا نمی‌کنم؛ آیا نمی‌دانید که حتماً در هر روز و هر شب، اعمال شما بر من عرضه می‌گردد؟!۶
و این مسئله در مورد وجود نازنین امام زمان ما هم، قطعاً به حکم شریفه «کلّهم نورٌ واحد» صادق است. آری، او هم همیشه شاهد اعمال نیک و بد فرد فرد ما شیعیان است.
در برخی از اخبار مربوط به آن حضرت، وارد شده که اعمال ما شیعیان، مخصوصاً در روزهای دوشنبه و یا جمعه بر آن حضرت عرضه می‌گردند و آن حضرت با مشاهده برخی از اعمال ما غصه می‌خورد و یا اشک می‌ریزد و یا در مقابل برخی از اعمال امت خود، خشنود می‌گردد.
اما آیا جز این است که همه ما دوست داریم بدانیم که واقعاً آن حضرت از چه چیزهایی ناراحت هستند و یا با مشاهده اعمال مختلف ما، چه به صورت فردی و چه به اجتماعی، چه عکس‌العملی از خود نشان می‌دهند؟ به عبارتی دیگر آیا آن حضرت از اعمال ما و رفتارهای مختلف ما و جامعه ما خشنود هستند؟! آیا راهی برای کشف این مسئله وجود دارد؟ آیا ما می‌توانیم بفهمیم که مهم‌ترین نگرانی‌های آن حضرت(ع)، در خصوص امت مسلمان و مخصوصاً ما شیعیان علوی و فاطمی(ع) چه چیزهایی می‌باشند؟!
یکی از مهم‌ترین دعاهای همیشگی آن حضرت، که به دعای حضرت مهدی(ع) هم مشهور گشته، در منابع معتبر زیادی همچون: المصباح، البلد الأمین، جنه الأمان، مفاتیح الجنان و غیره آمده است و به خواندن آن، همیشه و مخصوصاً در روزهای جمعه سفارش اکید شده است.
در این دعا، حضرت امام زمان(ع)، ابتدا به همه امت اسلامی، اعم از زن و مرد و پیر و جوان و عالم و غیرعالم، چند دعای عمومی نموده و سپس برای هر کدام از اقشار جامعه اسلامی، یک دعای مخصوصی می‌کنند.
او در دعاهای مخصوصش، نخست، در مورد علما و روحانیون دینی دعا می‌کند و به انحراف احتمالی آنها در زمان غیبت، اشاره می‌کند تا مبادا مستمعین احکام دینی، فکر کنند که تنها آنها عیوبی دارند و این دعا برای عوام صادر شده است.
سپس به دانشجویان و طلاب علوم دینی و آنها که در مسیر کسب معارف الهی گام برمی‌دارند دعا می‌کند و سپس به مستمعین و عموم مردم و به اصطلاح ما پا منبری‌ها، سپس در خصوص همه پیران و سالمندان جامعه اسلامی، سپس جوانان، سپس زنان، سپس ثروتمندان، سپس فقیران، سپس رزمندگان، سپس اسیران سپس مسئولین و حکومت داران جوامع اسلامی، سپس رعیت، سپس حجاج خانه خدا؛ و در نهایت، زیارت خانه خداوند برای همه شیعیان از خداوند مسئلت می‌دارند.۷
ما در این نوشته مختصر، سعی داریم تا فقرات این دعای شریف را با ترجمه و شرح بسیار مختصر به پایان ببریم و امیدواریم که با عمل به مضمون این دعا هر کدام از ما شیعیان، از یاران خاص و محبوب آن حضرت قرار گرفته و دل آن حضرت را با اعمال نیک خود، عاری از هرگونه نگرانی و غصه، به وجد بیاوریم.
بسم الله الرحمن الرحیم، اللّهم ارزقنا توفیق الطّاعه و بعد المعصیه.
طاعت و عمل به دستورات الهی و احکام شرعی و عملی و همچنین دوری از گناهان و در یک کلام تقوای الهی، اولین خواسته آن حضرت برای همه امت اسلامی می‌باشد. باید عنصر تقوی و طاعت را در نفوس خود تقویت کنیم و بدانیم که برترین هنرها از نظر آن حضرت، تقوای الهی محسوب می‌گردد. کما اینکه خداوند متعال، در آیه کریمه می‌فرماید: «إنّ أکرمکم عند الله أتقاکم»8؛ یعنی: همانا گرامی‌ترین شما در نزد خداوند متعال، با تقواترین شما می‌باشد.
آری، مال و ثروت و زور و قدرت و پست و مقام و غیره، همه فانی می‌شوند و ممکن است در روز قیامت، وبال گردن انسان هم بشوند و تنها آنچه که برای انسان به عنوان توشه و آذوقه راه باقی خواهد ماند همین اطاعت از دستورات الهی و رعایت تقوا می‌باشد.
گویا، امام نازنین ما، امروزه از این مسئله نگران است و شاهد است که چگونه روز به روز، اهمیت این امر، در نفوس بشریت تضعیف گشته و زنگار آمال و آرزوها و شهوات دنیوی، قلوب آنها را فرا گرفته‌اند. جز پول و پست و مقام و منافع شخصی، چیز دیگری برای آنها اهمیتی ندارد و صبح تا شب همچون کلاغان طماع، تنها به فکر قاپیدن و چاپیدن دیگران به نفع جیب خود می‌باشند و….
… و صدق النّیّه.
پروردگارا، به همه امت جدم و به همه مسلمانان جهان و شیعیان و منتظران ما، صدق نیت و خلوص و راست‌باوری عطا کن!
امام نگران است از این که قلب‌های شیعیانش، روز به روز به سمت حقایق و نیکی‌ها پشت کنند! و زنگار غفلت و شهوات آنها را دربرگیرند. نگران است از اینکه حتی کارهای خوب هم در جامعه تنها به خاطر جلب توجه مردم و ریاکاری و یا کسب قدرت و مقام و اعتبار به جای آورده شوند. نگران است از اینکه باور و اعتماد مسلمانان، روز به روز نسبت به همدیگر ضعیف گشته و بر خلاف آنچه که در ظاهر به همدیگر می‌گویند در عمل به خون هم تشنه باشند؛ قلب‌ها از هم دورتر گشته و حس نوع دوستی و احترام به خلق‌الله از بطن جوامع اسلامی‌به کلی رخت بربندد.
… و عرفان الحرمه.
گویا وجود نازنین امام زمان(ع) نگران است از این که به تدریج بحث حرام و حلال الهی در جوامع، به کلی تعطیل گردد. مردم از همه علوم و فنون و هنرهای مختلف دنیوی بیاموزند، ولی حرام و حلال دین را بلد نباشند؛ فرزندان آنها از بدو تولد برای فراگیری انواع فنون و هنرها همچون نقاشی، مجسمه‌سازی، بازیگری، ورزش، کامپیوتر و غیره پول خرج کنند ولی از آموزش‌های ابتدایی حرام و حلال الهی بی‌بهره بمانند.
… و أکرمنا بالهدی و الإستقامه.
پروردگارا، تنها دانستن حقیقت و احکام الهی، دردی را دوا نمی‌کند، به امت مسلمان من توفیق و استقامت عطا کن تا به دانسته‌های خود عمل کنند و آنچه که خود دارند از بیگانه تمنّا نکنند.
به گونه‌ای نباشد که هر یک از افراد امت اسلامی، آنگاه که در تریبون گزارش و یا در میان مردم باشند علامه جلوه کنند، ولی در عمل چنانکه گویا بویی ازاسلام نبرده‌اند و در رفتار و کردار و پوششان اثری از شریعت و حقیقت یافت نشود.
… و سدّد ألسنتنا بالصّواب و الحکمه.
پروردگارا زبان‌های ما را به صواب و حکمت، مزین بفرما!
… و املأ قلوبنا بالعلم و المعرفه.
پروردگارا، علم و معرفت برترین جواهری هستند که بر بندگان خود ارزانی داشته‌ای، قلوب شیعیانم را به آنها مزین بفرما!
… و طهّر بطوننا عن الحرام و الشّبهه.
کسب روزی حلال از والاترین عبادت‌ها اعلام شده است و لقمه حلال درصفای قلب و سنای افکار و سرنوشت فرزندان انسان حرف اول را می‌زند که در بسیاری از اخبار آخرالزمان از این مسئله، اعلام نگرانی شده است.
پروردگارا، بطون امت مرا، هر چه بیشتر از مال حرام و شبهه‌ناک پاک و مطهر بفرما!
… واکفف أیدینا عن الظّلم و السّرقه.
دو گناه بزرگ ظلم و دزدی، از بزرگ‌ترین گناهان کبیره در اسلام به حساب می‌آیند. معنای ظلم نسبت به سرقت، عام‌تر است و شامل آن هم می‌شود؛ چرا که دزدی هم، نوعی ظلم در حق دیگران است، ولی به دلیل خباثت بیشتر این نوع از ظلم، جداگانه تکرار شده است.
ظلم در حق دیگران، با انواع روش‌ها امکان‌پذیر است؛ گاهی ظلم به زبان است، مثلاً اینکه انسان به دیگری تهمت بزند، آبرویش را ببرد، غیبت کند، زبان آزاری کند و غیره. گاهی به عمل است که مصادیق آن بسیار زیاد و پرواضح هستند. گاهی هم ممکن است با اشاره‌ای و یا با تمسخری و یا پوزخندی، انسان به همنوع خود ظلم کند و بالاخره واژه ظلم، از ظلمت مشتق شده است، و ظلمت به معنای سیاهی آمده؛ یعنی هر کاری که انسان بکند و باعث شود که دل همنوع خود را به سیاهی و یا غصه و اندوه در آورد، به او ظلم نموده است.
پروردگارا، همه شیعیان مرا از بزرگ‌ترین گناهان، یعنی ظلم به دیگران و مخصوصاً از دزدی و تعرض به اموال دیگران، مصون بدار!
…. واغضض أبصارنا عن الفجور و الخیانه.
چشم چرانی و تعرض به ناموس دیگران، از زشت ترین و بزرگ‌ترین گناهان محسوب می‌گردد، که در قرآن کریم هم، مردان و زنان مسلمان، از آن نهی شده‌اند.۹
امام صادق(ع) در این باره فرمودند: «نگاه به نامحرم، تیری است از تیرهای شیطان»10 و این تیر، دل انسان را هدف گرفته و آن را به تدریج از کار می‌اندازد.
پروردگارا، امت مسلمان مرا از این مرض مهلک و فراگیر، هر چه بیشتر مصون بفرما!
… و اسدد أسماعنا عن اللّغو و الغیبه.
منظور از لغو در این عبارت که با «أسماعنا» همراه شده، یعنی گوش دادن به لغویات و صوت‌های آلوده, مطالب رکیک و زشت و خلاف عفت، مناظر مستهجن، و غیره.
و مسئله غیبت، علاوه بر مجازات‌های سخت دنیوی و اخروی که برایش ذکر شده، رایج شدن آن در میان امت اسلامی، روز به روز مهر و محبت آنها را نسبت به همدیگر کم نموده و بین آنها فاصله خواهد انداخت.
پروردگارا، امت مرا از این دو خطر بزرگ، حفظ و مصون بدار!
… و تفضّل علی علمائنا بالزّهد و النّصیحه.
از این فقره دعا به بعد، امام(ع) برای هر یک از اقشار مختلف جوامع اسلامی‌یک دعای خاصی می‌کند.
اولین فقره دعا در مورد عالمان امت اسلامی است. بزرگ‌ترین انحرافاتی که این قشر از جامعه را تهدید می‌کند عبارت است از:
۱. دنیازدگی: اینکه آنها هم همچون عوام، فریب زیور و زینت دنیوی را خورده و فقط به فکر منافع دنیوی خود باشند؛ زندگی آنها با زندگی افراد غفلت زده هیچ تفاوتی نکند و زرق و برق دنیایی آنها را کور نماید.
۲. خودبینی و خودخواهی: این که یک عالم دینی، اصلاً به مصلحت دین الهی و هدایت امت نیندیشد و تنها دین و علم و منبر و تبلیغ را وسیله کسب و روزی و مال‌اندوزی خود قرار دهد. در بیان احکام دینی تنها آنچه که به محبوبیت او بیفزاید و یا مردم از آن مطالب خوشنود باشند بگوید و از مشاهده بدعت‌ها در میان مردم، اندکی غصه نخورده و این مسئله به تدریج موجب تحریف دین و گمراهی امتها گردد.
پروردگارا، عالمان امت اسلامی را، هر چه بیشتر زهد و ساده‌زیستی و نصیحت و خیرخواهی عطا بفرما!
… و علی المتعلّمین بالجهد و الرّغبه.
دانشجو و دانش‌پژوه، چه در حوزه باشد و چه در دانشگاه، دو عنصر مهمّی که او را در هدف والایش بسیار یاری خواهند کرد، عبارتند از: ۱.رغبت و شوق و علاقه، ۲. سعی و تلاش و کوشش.
اگر این دو عنصر، مخصوصاً برای طلاب و متعلمین علوم دینی و احکام عملی نباشد غبار جهالت به تدریج چهره آن جامعه را بدتر از اعراب جاهلی خواهد کرد. و همچنین است اگر تلاش و کوشش و استقامتی در کار نباشد.
پروردگارا، به دانشجویان و دانش‌پژوهان امت من، شوق و استقامت در تعلیم و توفیق تلاش و کوشش عطا بفرما!
… و علی المستمعین بالإتّباع و الموعظه.
گویا حضرت اشاره به این حقیقت می‌کنند که در عصر غیبت، به تدریج مردمانی هم که اهل مسجد و منبر بوده و به مواعظ دینی گوش می‌دهند، عمل به دین، در میان آنها کمتر مشاهده خواهد شد. تنها شنیدن و دانستن حقایق و به‌به و چه‌چه زدن دردی را دوا نمی‌کند، همانگونه که تنها با دیدن انواع غذاها و میوه‌ها و یا دانستن اسامی آنها شکم انسان هرگز سیر نمی‌شود.
پس پروردگارا، به مستمعین امت من، پیروی از دانسته‌ها و مواعظ دینی و روحیه پندپذیری عطا بفرما!
… و علی مرضی المسلمین بالشّفاء و الرّاحه، و علی موتاهم بالرّأفه و الرّحمه.
پروردگارا، به همه بیماران امت من شفا و راحتی و بر اموات آنها رأفت و مهربانی هدیه بفرما!
… و علی مشایخنا بالوقار و السّکینه.
پیری در انسان، یکی از فرصت‌های طلایی برای ذخیره توشه قیامت و برزخ است. از نظر تعالیم اسلامی، انسان وقتی پیرتر می‌شود خود به خود، بخش زیادی از مشغله‌ها و تکلفات دنیوی او تعطیل می‌گردند و فرصت بهتری برای ذکر و یاد خدا و جبران مافات پیدا می‌کند.
از لحاظ تجربی هم، ما می‌بینیم که معمولاً انسان‌های پیر، از دو عنصر بسیار مهم در رفتار خود برخوردارند که این دو عنصر در آنها نیست به جوانان و میانسالان بیشتر است: اول: وقار و متانت. و دوم: سکینه و آرامش.
اما گویا، درگذشت زمان، همانگونه که ما هم اکنون برخی از نشانه‌های آن را مشاهده می‌کنیم، این دو خصلت در پیران هم کمتر پیدا خواهد شد. انسان می‌بیند که برخی پیران چگونه حرص و ولع آنها نسبت به مال و منال دنیوی و شهوات و لغویات بیشتر شده است و یا برخی از آنها از نظر اخلاق و رفتار و منش، از بسیاری از جوانان هم، سبک‌تر و هوایی‌ترند.
نقل است که وجود نازنین حضرت صادق(ع) یک وقت از کنار آبی می‌گذشت که عکسش داخل آب افتاد و حضرت دیدند که تعدادی از موهای صورتشان سفید گشته است، زمین نشست و با وجدانش مدت‌ها با آه و حسرت هم صحبت شد؛ می‌گفت: سفیدی موهایت هویدا شد و دیگر وقت سفر نزدیک است، ولی چه با خود داری؟ و چه‌اندوخته‌ای؟!….
پروردگارا، به پیران امت من، متانت و آرامش کافی عطا کن!
… و علی الشّباب بالإنابه و التّوبه.
و اما چه مسئله‌ای است که امام زمان(ع) را در مورد جوانان جوامع اسلامی نگران ساخته است؟
آنچه که وجود نازنین امام زمان(ع) از آن نگران است گستردگی انحراف عقیدتی و اخلاقی در میان جوانان مسلمان است. مخصوصاً امروزه با پیدایش انواع مسیرهای انحراف عقیدتی و اخلاقی و تهاجمات فرهنگی، این خطر عظیم روز به روز جدی‌تر می‌شود.
آری، در روایات زیادی از شیعه و سنّی، این نگرانی عظیم یاد شده و به مردمان آخرالزمان در مورد آن هشدار داده‌اند.
پس پروردگارا، به همه جوانان امت من توفیق توبه و بازگشت به سوی خوبی‌ها و اخلاقیات و عمل به دین عطا بفرما!
… و علی النّساء بالحیاء والعفّه.
حدود ۲۰ آیه در قرآن کریم درباره موازین حجاب و عفّت یک زن مسلمان وجود دارد و تقریباً ۳۰۰ روایت هم از اهل بیت عصمت و طهارت(ع) در این زمینه به ما رسیده است، کتاب‌های فراوانی هم در این زمینه منتشر شده است۱۱ که علاقمندان به مطالعه در این خصوص را به آن کتاب‌ها ارجاع می‌دهیم و در اینجا تنها به چارچوبی از مباحث مربوطه اشاره می‌کنیم. بخشی از این آیات و روایات به بیان احکام محرم و نامحرم و همچنین سن بلوغ و سن شرعی زن و مرد برای رعایت موازین حجاب و عفت اختصاص دارند؛ بخش دیگری از آنها به بیان اهمیت حجاب و عفت و همچنین فلسفه‌های آن از دیدگاه اسلامی می‌پردازند؛ و بقیه آنها را می‌توان در چند بخش زیر تقسیم‌بندی نمود:
۱. حدود حجاب و عفت اسلامی (اینکه چه محدوده‌ای از بدن و یا موهای زن واجب است که در مواجهه با نامحرمان پوشانده شود).
۲. کیفیت حجاب و عفت اسلامی (اینکه لباس اجتماعی زن، علاوه بر محدوده پوشش خود، از لحاظ شکل و رنگ و کیفیت چه شرایطی باید داشته باشد).
۳. مقوله عفت، که خود در چند قسم مختلف بحث شده است: عفت چشم، عفت دهان و گفتار، عفت در زیور و زینت و آرایش، عفت در اختلاط با نامحرمان و رعایت مسئله حریم، عفت در خلوت با نامحرمان، عفت در لمس و تماس بدنی با نامحرمان، و عفت در رفتار و کردار مختلف اجتماعی.
و بخشی دیگر از این آیات و اخبار، به متفرقات دیگری در این زمینه همچون: بیان احوال و اوضاع حجاب و عفت در آخرالزمان، وظایف پدر و مادر در خصوص حجاب و عفت فرزندان خود، وظایف مسئولین حکومتی در این خصوص، و… پرداخته‌اند.
فلذا امام زمان(ع) دعا می‌کنند: پروردگارا، به زنان امت من، حیا و عفت ارزانی دار!
… و علی الأغنیاء بالتّواضع و السّعه، و علی الفقراء بالصّبر و القناعه.
از منظر تعالیم ارزشمند اسلامی، فقر و غنا هیچ کدام به تنهایی موجب عزت و یا ذلت انسان‌ها نمی‌باشند. به عبارتی دیگر، نه فقر به تنهایی ضدّ ارزش است و نه ثروت و غنا ارزش. نه فقیر به خاطر فقرش مستوجب ملامت است و نه ثروتمند به خاطر داراییش سزاوار تکریم. و به قول حافظ شیرین سخن:
عیب درویش و توانگر به کم و بیش بد است کار بد مصلحت آن است که مطلق نکنیم
از نظر اسلام، چه فقیر و چه ثروتمند اگر هر کدام به وظایف خود عمل کنند و آن‌گونه که خداوند می‌خواهد رفتار نمایند هر دو عزیزند و بلکه فقیر به خاطر فقرش پانصد سال قیامتی زودتر از ثروتمند وارد بهشت خواهد شد، ولی اگر خلاف آنچه باید، عمل کنند هر دو از امتحان الهی مردودند و بازخواست خواهند شد.
از مهم‌ترین وظایف یک انسان ثروتمند مسلمان، که امام زمان(ع) به آنها اشاره می‌کند عبارتند از: ۱. تواضع و فروتنی و پرهیز تکبر و غرور و دل‌آزاری مردم. ۲. وسعت دادن به دیگران و مخصوصاً فقرا به وسیله داراییش.
و مهم‌ترین خصلت‌های لازم برای فقیران هم دو چیز است: ۱. صبر و عفت نفس و پرهیز از ذلت نفس، ۲. قناعت.
پس پروردگارا، به همه ثروتمندان امت من فروتنی و خیررسانی و به همه فقیران امتم صبر و قناعت ارزانی دار!
… و علی الغزاه بالنّصر و الغلبه، و علی الاُسراء بالخلاص و الرّاحه.
پروردگارا، به همه رزمندگان اسلام در هر جایی که باشند، نصرت و پیروزی و غلبه بر دشمنان دین، و به همه اسیران اسلامی، رهایی از اسارت و راحتی و امنیت ارزانی دار!
… و علی الاُمراء بالعدل و الشّفقه.
عدالت از مهم‌ترین دغدغه‌های امام زمان و فلسفه‌های ظهور آن حضرت محسوب می‌گردد و در حقیقت، در این قسمت از دعا امام زمان(ع)، از بی‌عدالتی موجود در جوامع اسلامی و وجود تبعیض‌های مختلف در عرصه‌های متفاوت آن رنج می‌برند، فلذا دعا می‌کنند:
پروردگارا، به همه مسئولین و حکومتداران در جوامع اسلامی، توفیق عدالت خواهی و عدالت گستری و عمل به حدود عدالت اسلامی و همچنین شفقت و مهربانی با رعیت عطا کن!
… و علی الرّعیه بالإنصاف و حسن السّیره.
هیچ گاه یک جامعه، هر چند که از بهترین مسئولین حکومتی برخوردار باشد، ولی رعیت و مردم آن حقوق همدیگر را رعایت نکنند وضع مطلوبی نخواهد داشت. ما در زمان‌های مربوط به زندگی خود اهل بیت عصمت و طهارت(ع) هم می‌بینیم که چگونه با وجود آنکه آن حضرات در خصوص گسترش عدالت در جوامع، نهایت کوشش را نمودند ولی به دلیل وجود مردمانی دو دل و طماع و بی‌انصاف، این حرکت همچنان ناتمام مانده است.
پروردگارا به همه مردمان جوامع اسلامی، انصاف در رعایت حقوق همدیگر و حسن سیره و اخلاق و رفتار، کرامت بفرما!
… و بارک علی الحجاج و الزوّار فی الزّاد و النّفقه، و اقض ما أوجبت علیهم من الحجّ و العمره بفضلک و رحمتک یا أرحم الرّاحمین!
پروردگارا، به زاد و توشه حجاج خانه خودت برکت بخشیده و آنچه که از حج و عمره برایشان فرض نموده‌ای به عنایت خودت قبول بفرما، تو را قسم می‌دهم به فضل و کرم و رحمت بی‌پایانت، ای مهربان‌ترین مهربانان!
آمین یا ربّ العالمین!
پی‌نوشت‌ها:
۱. سوره طه(۲۰)، آیات ۲و۳.
۲. ر.ک: المنتخب، ص۴۵۱؛ نورالعین، ص۵۰.
۳. سوره توبه (۹)، آیه ۱۰۵.
۴. کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۱۹، باب عرض الأعمال…، ح۱و۲.
۵. همان، ح۳.
۶. همان، ح۴.
۷. البلد الأمین، ج۱، ص۳۵۰، جنه الأمان، ج۱، ص۲۸۱؛ مفاتیح الجنان، ج۱، ص۱۲۱؛ مصباح الکفعمی، ص۲۸۰.
۸. سوره حجرات (۴۹)، آیه ۱۳.
۹. سوره نور (۲۴)، آیه ۳۱.
۱۰. ر.ک: کلینی، همان، ج۵، ص۵۵۹؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۱۹۱.
۱۱. ر.ک: چهل حدیث حجاب و عفت به همراه آیات مربوط به حجاب و عفت در قرآن؛ احکام حجاب و عفت درگلستان مرجعیت؛ حجاب برتر (بررسی جایگاه چادر در حجاب اسلامی)؛ و سیمای حجاب و عفت در آیات و روایات.
ماهنامه موعود شماره ۶۳
