موعود پایگاه اینترنتی موعود
مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین علی دوانی(ره)
اشاره:
نام مرحوم استاد حجت‌الاسلام علی دوانی(ره)، همراه با کتاب معروف و گرانسنگ مهدی موعود(ع) شهرت فزون‌تری یافته است. افتخار برگرداندن متن عربی این اثر روایی، به فارسی، و تحقیق و شرح آن، شامل این محقق گران مایه شد و برای همیشه یادگاری ارزنده گردید. آن مرحوم در سخنانی که در اجلاس دو سالانه بررسی ابعاد وجودی حضرت مهدی(ع)
ایراد کردند، به بیان ماجرای این امر و نکاتی پیرامون دیگر تألیفات مهدوی خود پرداخته‌اند. در شماره قبل زندگی‌نامه این محقق محترم به حضور علاقمندان ارائه شد در این جا، گزیده‌ای از این سخنرانی را به منظور آشنایی بیشتر با آثار مهدوی ایشان تقدیم خوانندگان محترم مجله می‌کنیم. روحش شاد.
خداوند متعال در کتاب خود فرموده است:
اعملوا أنّ الله یحیی الأرض بعد موتها.۱
یعنی ای جهانیان؛ شرقی‌ها، غربی‌ها، مسلمانان و غیر مسلمانان، سفیدها، سرخ‌پوست‌ها، مظلومان و بیدادگران عالم، بدانید سرانجام روزی فرا خواهد رسید که خداوند این زمین را که مرده است، زنده کند. امام محمد باقر(ع) در این باره فرمودند: « [خداوند] زمین را پس از مردن به وسیله ستمکاری، با عدل زنده می‌کند.»
در بین کتاب‌هایی که [این جانب] با توفیق الهی نوشته‌ام، شش کتاب فقط درباره امام زمان(ع) است که عبارتند از:
۱. مهدی موعود (ترجمه جلد ۱۳ بحارالانوار، اثر «علامه مجلسی») که به دستور مرحوم «آیت‌الله العظمی‌بروجردی(ره)» انجام گرفت؛
۲. موعودی که جهان در انتظار اوست؛
۳. دانشمندان عامّه و مهدی موعود(ع)؛
۴. شوق مهدی(ع)؛
۵. امام زمان(ع) در نظر دیگران؛
۶. او می‌آید؛
جریان ترجمه مهدی موعود(ع)
بعد از آن که مرحوم آیت‌الله العظمی‌بروجردی(ره)، ما را به سبب نگارش کتاب شرح زندگانی «استاد کلّ، وحید بهبهانی» مورد لطف قرار دادند، مرا خواستند و فرمودند: «یکی از وعّاظ تهران، به نام «آقا شیخ محمد حسین نیکخواه سیستانی» وصیت کرده که خانه کوچکی را که دارد، بعد از فوتش بفروشند و ثلث آن را به یکی از فضلای قم که سابقه تألیف داشته باشد، بدهند تا جلد ۱۳ بحارالانوار را که همه آن درباره امام زمان(ع) است، ترجمه کند و هر جای آن که توسط «فرقه ضاله بهاییت» به نام «غیبت بحار» سرقت شده، در پاورقی توضیح داده شود.» ایشان علاوه بر این فرمودند که «هر جا علامه مجلسی، مطلبی را نادیده گرفته‌اند، شما در پاورقی توضیح دهید، و بیاورید که من ببینم.»در آن زمان، فرقه بهائیت، این کتاب را به مجالس خودشان می‌برند و دخل و تصرّفاتی در آن می‌کردند تا مردم را گمراه کنند.
این کار، یک سال و نیم به طول انجامید. سرانجام آن را در نیمه شعبان سال ۱۳۳۹ نزد آیت‌الله بروجردی بردم و گفتم: آقا، از من دعوتی شده و باید به کویت بروم. ادامه کار باشد برای وقتی که برگشتم. ایشان در فروردین ماه ۱۳۴۰ مرحوم شدند. فرزند ارشدشان ـ مرحوم آقا محمد حسن ـ به من می‌‌گفت: «آقای دوانی، در این ماه رمضان، آقا [آیت‌الله بروجردی] مرتب، این کتاب ـ مهدی موعود(ع) ـ را می‌خواندند و آن را بالای سرشان روی طاقچه می‌گذاشتند و برای شما دعا می‌کردند.» گفتم: الحمدلله.
وقتی که این کتاب به چاپ دوم رسیده بود، استاد فقیه و فیلسوف نامی‌شرق، علامه طباطبائی(ره) من را خواستند و گفتند: «می‌دانی که ما با «پروفسور هانری کربن» فرانسوی، در تهران بحث‌هایی داریم. او شش ماه در تهران است و شش ماه به فرانسه باز می‌گردد. در بین بحث‌هایی که داریم، او مکر‌ّر راجع به امام زمان(ع) می‌پرسد و من به او گفته‌ام یکی از دوستان ما کتابی به نام مهدی موعود(ع) دارد. من ایشان را نزد شما می‌آورم، و شما هر سؤالی دارید از ایشان بکنید. همه مباحث مربوط به امام زمان(ع) را که علامه مجلسی و خود ایشان به آن افزوده، در این کتاب آمده است». من همان موقع گفتم: با بودن شما، من چه بگویم؟ ایشان گفتند: «من درباره امام زمان(ع) تتبّع نکرده‌ام، اما شما کار کرده‌اید و کتابی به این خوبی نوشته‌اید، شما بیایید.» البته به دلایلی، من توفیق پیدا نکردم که در این جلسه شرکت کنم.
مقاله هانری کربن
بعداً علامه طباطبایی در جلسه دیگری فرمودند: «کربن، کتابی به نام امام منتظر(ع)، به زبان فرانسوی نوشته که دو مقاله آن را «دکتر عیسی سپهبدی» به فارسی برگردانده است و در یکی از مجلات دانشکده ادبیات تهران چاپ شده، و من آن را برای شما می‌آورم.»
استاد، مطلب را آوردند و من آن را در مقدمه چاپ چهارم یا پنجم مهدی موعود(ع) که تا به حال به چاپ سی‌ام رسیده، آورده‌ام. این مطلب سخنرانی کربن در رادیو پاریس، در شب نیمه شعبان بوده که بعد آن را نوشته و به صورت کتاب درآورده است. او در آن جا می‌گوید:
بدانید که از آغاز خلقت، اهل ادیان عقیده داشتند که خدا، پیامبرانی را برای هدایت بشر فرستاده است. یهود می‌گوید: تا حضرت موسی(ع) را قبول داریم اما بعد از آن، این باب مسدود شد. نصارا میگویند: عیسی و مریم(ع) را قبول داریم اما بعد از آنان، این باب مسدود شد. فرقه بزرگ مسلمانان ـ اهل سنت ـ میگویند: این افاضه از جانب خدا برای پیامبر ما بود اما بعد از پیامبر خاتم، این باب مسدود شد. فقط یک فرقه در دنیا مانده که به حضور منجی در میان بشر اعتقاد دارد، و آن شیعه است. شیعیان به دوازده امام(ع) عقیده دارند. آن‌ها میگویند تاکنون یازده امام آمده و رفته‌اند و در حال حاضر منتظر ظهور دوازدهمین امام هستند.
او در ادامه می‌گوید: «با من به تهران بیایید و شب نیمه شعبان را ببینید. [شیعیان] جشنی به پا می‌کنند که شب را همچون روز روشن می‌کند». توجه کنید که پروفسور کربن، ـ فیلسوف معاصر فرانسوی ـ طیّ سخنرانی در رادیو پاریس می‌گوید: «عدالت خدای عادل اقتضا دارد، تا هنگامی‌که بشر در روی زمین وجود دارد، این فیض [الهی] ادامه پیدا کند».
موعودی که جهان در انتظار اوست
در این شش کتاب ـ به نظرم ـ بحثی نمانده که آن را نیاورده باشم. بسیاری از مطالب در این کتاب‌ها موجود است. در کتاب موعودی که جهان در انتظار اوست که چاپ سوم آن در سال ۱۳۴۹ منتشر شد، بحث مفصلی راجع به منجی موعود از دیدگاه فرق و ادیان شده است. به عنوان نمونه، «فرقه زرتشتی» به «سوشیانت (یا سوشیانس)» ـ نجات دهنده دنیا ـ معتقدند، قوم یهود منتظر مسیح موعودند، نصارا در انتظار «پسر انسان»، و اهل تسنن منتظر مهدی موعودند، ثابت کرده‌ایم که [حقیقت] همه این‌ها کاملاً بر وجود مقدس امام زمان ـ حضرت حجت بن الحسن العسکری(ع) ـ تطبیق می‌شود. در آن جا به تفصیل راجع به غیبت امام زمان(ع) و اهمیت آن بحث کرده‌ایم.
هنوز سنّ مبارک امام(ع) به سی سال نرسیده بود که سؤالات درباره آن حضرت و شخصی که غایب شده، مطرح شد. به حدود پنجاه سال که رسید «کلینی» در کتاب الحجه کافی راجع به غیبت آن حضرت(ع) نوشت، به هشتاد که رسید، «شیخ صدوق» کمال‌الدین و تمام النعمه را نوشت، بعد از آن «نعمانی» کتاب غیبت نوشت، سپس «شیخ طوسی» کتابی با همین نام نوشت و مسئله غیبت را در زمان انبیای گذشته، در آن بیان کرد. اگر این‌ها را جمع کنید، می‌بینید که هیچ جای بحث و شبهه درباره غیبت نیست. مسئله طول عمر، هم که امروز حربه زنگ زده‌ای است که نه دلیل عقلی و نه نقلی آن را نمی‌پذیرد.
یک فصل هم در کتاب موعودی که جهان در انتظار اوست، راجع به «جهان در عصر مهدی(ع)» است. برنامه دولت امام زمان(ع) در آن جا آمده است. این‌که هیچ ویرانه‌ای در روی زمین باقی نمی‌مانده جز این که روی آبادی و عمران را می‌بیند. مردم به قدری ثروتمند می‌شوند که کوهی از زر و سیم و جواهرات جمع می‌شود و گفته می‌شود، بیایید ببرید اما میگویند، از دولت امام زمان(ع) آن قدر داریم که نیاز نداریم.
مژده ای دل که مسیحا نفسی می‌آید
که ز انفاس خوشش بوی کسی می‌آید
از غم هجر مکن ناله و فریاد که من
زده‌ام فالی و فریاد رسی می‌آید
٭ برگرفته از: سایت خبری بازتاب.
۱. سوره حدید (۵۷)، آیه ۱۷.
۲. سوره ضحی (۹۳)، آیه ۱۱.
ماهنامه موعود شماره ۷۳
