موعود پایگاه اینترنتی موعود
آیا ارتباط علی ـ علیه السّلام ـ با خضر نبی و شاهان جن واقعیت دارد؟واقعه رد الشمس را توضیح دهید.
- آیا ارتباط علی ـ علیه السّلام ـ با خضر نبی و شاهان جن واقعیت دارد؟
علی ـ علیه السّلام ـ همان گونه که برای جوامع بشری شناخته شده است، برای طایفه جن نیز شناخته شده است. چنان که شیخ مفید نقل کرده است: رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ به امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ مأموریت داد تا با گروهی از کفار جن جنگ کند، و علی ـ علیه السّلام ـ با آنها در وادی وغر جنگ نموده و عده‌ای را مسلمان کرد.[۱]مقام و فضایل امیرالمومنین ـ علیه السّلام ـ بسیار برتر است. او بعد از رسول خدا برترین انسان هستی است، قطعاً خضر ـ علیه السّلام ـ به حضور امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ کراراً رسیده است. چنان که در منابع معتبر نقل شده است.[۲]
بر اساس روایات متعدد خضر ـ علیه السّلام ـ یک بار در «مسجدالنبی» به حضور علی ـ علیه السّلام ـ رسیده و یک بار در «نخیله» که از امیر المؤمنین(ع) سؤالاتی از آینده دنیا پرسیده است و علی ـ علیه السّلام ـ از او از گذشته دنیا پرسیده است. یک بار هنگام ارتحال رسول خدا (ص) با اهل بیت تسلیت گفته است و در مسجد کوفه نیز خضر بارها به حضور علی رسیده و…[۳]
شیخ مفیدو دیگران خبر آمدن حاکم جنّ را به حضور امیرالمؤمنین با سند معتبری آورده‌اند و بیان می‌کند که: همانگونه که حکومت و ولایت امیر المؤمنین برای مسلمانان بوده است، برای جنها نیز چنین ولایتی بوده است.[۴]
مرحوم شیخ مفید حضور حاکم جن در محضر امیر المؤمنین را یکی از واقعیات انکارناپذیر می‌شمارد و درباره کسانی که این خبر را منکر هستند، لفظ جاهل و نادان را استعمال می‌کند. چون بنابر نص قرآن جنها به پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ ایمان آوردند. امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ در بین آنها نماینده و وکیلی داشته است که به حضورش می‌رسیدند و درباره مشکلات خود سؤال می‌نمودند و آنها بیش از انسانها علی ـ علیه السّلام ـ را دوست می‌دارند.[۵]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. جن و دانستنیهایی درباره جن، ابوعلی خدا کرمی.
۲. جن و شیاطن.
۳. بحارالانوار، علامه مجلسی.[۱] . مفید، الارشاد، قم، جامعه مدرسین، چ اول، ۱۴۱۳، ج ۱، ص ۳۳۹؛ و علامه مجلسی، بحار الانوار، تهران، اسلامیه، چ سوم، ۶۲، ج ۳۹، ص ۱۷۵.
[۲] . مفید، امالی، قم، مدرسین، چ سوم، ۱۴۱۵، ص ۹۲.
[۳] . علامه مجلسی، بحار الانوار، تهران، اسلامیه، چ دوم، ۱۳۶۳، ج ۳۹، ص ۱۳۰ الی ۱۳۵.
[۴] . مفید، الارشاد، پیشین، ج ۱، ص ۳۴۹؛ و مجلسی، پیشین، ص ۱۷۸.
[۵] . ر.ک: مجلسی، بحار، پیشین، ص ۲۴۹؛ و محمدحسین رخ شاد، در محضر علامه طباطبایی، پاسخ و پرسشها، قم، نهاوندی، ۱۳۸۰، ص ۴۵.
- واقعه رد الشمس را توضیح دهید.
پیش از آن که به توضیح این ماجرا بپردازیم چند نکته را تذکر می دهیم.
الف: درباره این جریان علاوه بر آن که بیشتر دانشمندان شیعه آن را در کتاب های خویش آورده و تأیید کرده‌اند[۱] بسیاری از کتب معتبر اهل سنت نیز آن را به طرق خویش روایت نموده و مورد قبول قرار داده‌اند[۲] حتی برخی از دانشمندان اهل سنت درباره تأیید این جریان و رد اشکال هایی که به سند یا متن روایت شده کتابی مستقل تألیف کرده‌اند.[۳]
ب: امام علی ـ علیه السّلام ـ حداقل دوبار این اعجاز را به عنوان یکی از فضیلت ها و افتخارات خویش به مخالفان گوش زد نموده و آنان نیز آن را تأیید نمودند یکی در احتجاج با ابوبکر پس از جریان سقیفه[۴] و دیگری در روز شورا خطاب به اصحاب شورا[۵].
ج: جریان ردالشمس به عنوان یکی از موضوع های مسلم تاریخی در شعر بسیاری از شعرای قرن اول و دوم آمده است[۶] از جمله سید حمیری اشعار معروفی در این زمینه دارد[۷].
امّا شرح و توضیح این جریان: همانطور که اشاره کردیم این معجزه دوبار اتفاق افتاده است در این قسمت هر دو واقعه را بطور خلاصه از کتاب ارشاد شیخ مفید نقل می‌کنیم.[۸]
۱. ردشمس در وهله اول به طوری که اسماء، ام سلمه، جابر انصاری، ابوسعیدی خدری و گروهی دیگر روایت کرده‌اند چنین است که پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ در منزل خود بود و علی ـ علیه السّلام ـ هم حضور داشت هماندم جبرئیل آمده وحی الهی آورده رسول خدا سر مبارک خود را روی پای علی ـ علیه السّلام ـ گذارد و سر برنداشت تا هنگامی‌که آفتاب غروب نمود علی ـ علیه السّلام ـ که نماز عصر را بجا نیاورده بود ناچار شد نمازش را در حالت نشسته و رکوع و سجود را با اشاره به جای آورد. پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ پس از آن که به خود آمد به علی ـ علیه السّلام ـ فرمود نماز عصرت قضا شد عرض کرد نمی توانستم نماز را به حالت عادی بخوانم به خاطر حالت وحی که بر شما عارض شده بود و بر من تکیه داده بودید. در این هنگام خود پیامبر و یا علی ـ علیه السّلام ـ به فرمان پیامبر از خدای متعال می خواهد که خورشید را برای علی ـ علیه السّلام ـ که برای احترام به پیامبر نمازش را به حالت عادی نخوانده ـ برگرداند و چنین می‌شود درباره مکانی که جریان اول رخ داد اگرچه در روایت شیخ مفید چنان که گذشت منزل پیامبر گفته شده امّا برخی دیگر آن را «ضهیاء» یا «صهباء»[9] و برخی آن را در «کراع الغمیم»[10] و برخی دیگر آن را مسجد فضیخ ـ در حوالی مدینه ـ دانسته‌اند.[۱۱]
۲. مرتبه دوم که پس از پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ برای ایشان اتفاق افتاد هنگامی‌بود که امام ـ علیه السّلام ـ و یاران او قصد عبور از رودخانه فرات در منطقه بابل را داشتند و هنگامی‌که سپاهیان مشغول عبور دادن مرکب ها و توشه ها از رودخانه بودند از نماز عصر غافل شدند امّا امام و برخی از یاران نماز را به جای آوردند. در این هنگام خورشید غروب نمود در حالی که عدّه زیادی نماز عصر را نخوانده بودند آنان در این باره با امام ـ علیه السّلام ـ به گفتگو پرداختند. وقتی امام یاران خویش را این گونه نگران دید از خدای متعال درخواست نمود تا خورشید را برگرداند که سپاهیان نماز عصر را به جای آورند و چنین شد…)[۱۲] ازنظر شرعغŒ چون اطاعت از رسول خدا عین اطاعت از خداست لذا هیچ ایراد بر امام نیست.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. کلینی، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، مطبعه حیدری قم، چاپ سوم، ۱۳۶۷.
۲. الفقیه، شیخ صدوق، تحقیق غفاری، نشر جامعه مدرسین قم.
۳. الاحتجاج، طبرسی، تحقیق خرسان، منشورات دارالنعمان.
۴. رسائل المرتضی، سید مرتضی، تحقیق سید احمد حسینی، نشر دارالقرآن، چاپ اول، ۱۴۱۰، خیام قم.
۵. خصائص الائمه، سید رضی، تحقیق محمد هادی امینی، نشر آستان قدس، ۱۴۰۶.
۶. روضه الواعظین، فتال نیشابوری، نشر الرضی قم، تحقیق سید مهدی خرسان.
۷. المناقب، ابن شهر آشوب مازندرانی، مطبعه حیدری نجف، ۱۳۷۶.
۸. الغدیر، علامه امینی، نشر دارالکتب الاسلامیه، چاپ حیدری نوبت دوم ۱۳۶۶.
۹. البدایه و النهایه، ابن کثیر دمشقی، تحقیق علی شیری، داراحیاء التراث، چاپ اول ۱۴۰۸.
۱۰. المعجم الکبیر، الطبرانی، داراحیاء التراث، نشر مکتبه ابن تیمیه، قاهره چاپ دوم.
۱۱. تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر، تحقیق علی شیری، دارالکفر، ۱۴۱۵.
۱۲. فیض القدیر فی شرح جامع الصغیر، المناوی، تحقیق احمد عبدالسلام، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵.
۱۳. الارشاد، شیخ مفید، تحقیق مؤسسه آل البیت، نشر دارالمفید.
۱۴. الخصال، شیخ صدوق، تحقیق غفاری، نشر جامعه مدرسین قم.
۱۵. الامالی، شیخ طوسی، دارالثقافه، چاپ اول ۱۴۱۴.
۱۶. بحارالانوار، علامه مجلسی، مؤسسه الوفاء بیروت، چاپ دوم ۱۴۰۳.
۱۷. کشف الرمس عن حدیث ردالشمس، محمد باقر محمودی، المعارف الاسلامیه، چاپ اول، قم، ۱۴۱۹.[۱] . ر.ک: محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۴، ص۵۶۲؛ صدوق، الفقیه، ج۱، ص۲۰۳، ح۶۰۸؛ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۲۶۶؛ سید مرتضی، رسائل المرتضی، ص۷۸ـ۸۳؛ سید رضی، خصائص الائمه، ص۵۶؛ فتال نیشابوری، روضه الواعظین، ص۱۲۹.
[۳] . ر.ک: ابن شهر آشوب، المناقب، ج۲، ص۱۴۳؛ امینی، الغدیر، ج۳، ص۱۲۷ـ۱۲۸؛ محمودی، کشف الرمس عن حدیث ردالشمس، ص ۲۱.
[۴] . صدوق، الخصال، ص۵۵۰.
[۵] . طوسی، الامالی، ص۵۴۸؛ طبرسی، الاحتجاج، ص ۲۰۷.
[۶] . محمودی، کشف الرمس عن حدیث ردالشمس، ص۲۳۱.
[۷] . شیخ مفید، الارشاد، ج ۱، ص ۳۴۷.
[۸] . همان، ص۳۴۵ـ۳۴۷.
[۹] . مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۱، ص ۱۶۷.
[۱۰] . مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۱، ص ۱۷۴.
[۱۱] . کلینی، الکافی، ج ۴، ص ۵۶۱.
[۱۲] . شیخ مفید، الارشاد، ج ۱، ص ۳۴۶.
