موعود پایگاه اینترنتی موعود
مناظره امام حسین(ع) با شخصی از اهالی مدینه
بحث و گفت‌وگو و طلب علم و پرسش و پاسخ، ارزشمند و عبادت است؛ امّا برخی با یادگیری بعضی از اصطلاحات و به دست آوردن مراتبی از علوم و فنون، می‌خواهند دیگران را تحقیر کنند و برتری علمی خود را به رخ بکشند که بحث و گفت‌وگو را به نزاع و درگیری زبانی می‌کشانند. با اینکه درک می‌کنند حق با طرف مقابل است، دست از جدل و مبارزه برنمی‌دارند که این عادت ناپسند و ضدّ ارزش است.
روزی در شهر «مدینه»، شخصی در خدمت امام حسین(ع) آمد و با غرور و بی‌ادبی به امام گفت: بیا بنشین تا در مباحث دین با یکدیگر مناظره کنیم. حضرت اباعبدالله(ع) برای هدایت آن شخص رهنمود دادند و فرمودند:
«ای مرد! من نسبت به دین خودم آگاهی لازم دارم و هدایت بر من آشکار است. اگر تو نسبت به دین آگاهی نداری، برو و آموزش لازم را ببین. ما را با جدال و فخرفروشی چه کار؟ همانا شیطان انسان را وسوسه و در گوش او زمزمه می‌کند و به او می‌گوید: برو با دیگران در مباحث دینی جدل و مباحثه کن، تا تو را ناتوان و جاهل ندانند.
توجّه داشته باش که مجادله چهار قسم است. اوّل: یا تو و هم‌مناظره تو در آنچه که «می‌دانید» مجادله می‌کنید. پس هر دو نفر شما پند ناصحان را ترک گفتید و رسوایی را خریدید و علم خود را ضایع کردید.
دوم: یا جاهلانه با هم به نزاع و مناظره می‌پردازید که جهالت خود را آشکار می‌کنید و جاهلانه به نزاع می‌پردازید.
سوم: یا تو «آگاهی» و هم مناظره تو «جاهل» است. پس او در حقّ تو ستم می‌کند و می‌خواهد تو را بلغزاند.
چهارم: یا او «علم» دارد و تو حرمت او را حفظ نمی‌کنی و قدر و ارزش او را نمی‌دانی. پس مناظره در تمام اقسام یاد شده ناروا است.
کسی که انصاف دارد و حق را پذیرفته، فخرفروشی نمی‌کند. پس ایمان او محکم است و سخن او در مباحث دینی نیکوست و عقلش را از خطا و لغزش مصون داشته است.»۱
پی‌نوشت:
۱. دشتی، «مجموعه نهج‌الحیاه»، ج ۶، «فرهنگ سخنان امام حسین(ع)»، صص۱۲۳-۱۲۴.
سیّد حسن حرّ، «سبک اخلاقی مناظرات چهارده معصوم(ع) از منظر قرآن و روایات»، فصلنامه قرآنی کوثر، شماره ۵۱، زمستان ۹۳، ص ۱۶۰.
