غرب یک دین است؛ دینی وارونه!

در ماه پر برکت رجب، با عنایت خداوند متعال، صد و یکمین نشست از سلسله نشست‌های ماهانه فرهنگ مهدوی، از سوی مؤسّسه‌ی فرهنگی موعود به بار نشست. این نشست‌های تخصّصی که در آخرین پنج‌شنبه هر ماه در سالن حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی‌برگزار می‌گردد، در ۲۶ فروردین ماه ۱۳۹۵ به موضوع «دین وارونه» اختصاص یافت. «استاد اسماعیل شفیعی سروستانی» و «حجّت الاسلام و المسلمین سیّد امیر محمّد ماسوله» از سخنرانان این نشست بودند.

پس از پخش سوره‌هایی از آیات مبارکه «قرآن کریم»، سرود ملّی و دعای سلامتی امام زمان(عج)، حجّت الاسلام ماسوله در ابتدای این نشست، به مناسبت مقارن بودن زمان همایش با «لیله الرغائب» نکاتی ژرف درباره معنای حقیقی این شب بیان نمودند. ایشان با بیان اینکه مهمتر از انجام اعمال عبادی در شب آرزوها و دیگر شب‌ها و روزهای مبارک، «تفکّر» و «علم آموزی» است، با استناد به آیه ۱۰ سوره مبارکه فاطر: «إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُه‏؛ سخنان پاکیزه به سوى او بالا مى‏رود، و کار شایسته به آن رفعت مى‏بخشد.» بیان کردند که «علم» و «فهم از دین» مقدّم و برتر از عمل بدون علم است.

حجّت الاسلام ماسوله، در توضیح این مطلب با بیان مصداقی توضیح دادند:
«برای مثال در روایت‌هایی که ما درباره زیارت حضرات معصومین(علیهم السلام) داریم و در تمامی آنها حضرات فرموده‌اند که «با زیارت آنان بهشت بر شما واجب می‌شود»، هرگز ذکر عملی خاص وجود ندارد؛ بلکه قید «عارفاً بحقّه؛ آگاه از حقّ او» در این روایات وجود دارد که همین نشان می‌دهد که انجام اعمال و اذکار متعدد و فراوان نیست که سبب واجب شدن بهشت می‌شود؛ بلکه آن فهم و علم است که به عمل ارزش می‌دهد.»
آقای ماسوله با بیان روایاتی که بیان می‌کنند «خواب عالم از عبادت جاهل افضل است»، در پاسخ به این سؤال که «چه علمی مدّ نظر آیات و روایات است؟»، با استناد به روایات، «معرفت الله» را منظور روایات دانستند و در توضیح چیستی معرفت الله افزودند:
«ائمّه معصوم(ع) در سخنان خود فرموده‌اند که معرفت الله منهای معرفت الامام تحقّق نمی‌یابد. اگر محمّد و آل محمّد (صلی الله علیه و آله) نبودند، خداوند با تمامی‌بزرگی‌اش شناخته نمی‌شد. چنانچه در روایات داریم که منظور از فطرتی که خداوند انسان‌ها را با آن سرشت و انسان‌ها با آن خداوند را می‌شناسند، فطرتی آمیخته با سه باور است: «لا اله الّا الله؛ محمّد رسول الله و علی امیرالمؤمنین ولیّ الله.»

حجّت الاسلام ماسوله، پس از مساوی قرار دادن «معرفت الامام» با «معرفت خداوند»، منظور از معرفت الامام را دانستن حدّاقل این نکته درباره اهل بیت(ع) بیان کردند که باور داشته باشیم اراده خداوند و اراده آنان یکی است و آنان به اذن خداوند در عوالم، فرمانروایی می‌کنند.
حجّت الاسلام ماسوله در خلال سخنانشان تأکید کردند که علم داشتن به معرفت امام که همان معرفت الله است، به معنای تعطیل عمل نیست؛ بلکه کسی که علم حقیقی را آموخت، تلاش بیشتری در عمل صالح خواهد داشت.

دین حقیقی و دین وارونه
پس از بیان نکات شنیدنی حجّت الاسلام ماسوله، بخش اصلی سخنرانی با عنوان «دین وارونه» توسط استاد اسماعیل شفیعی سروستانی آغاز شد. استاد سروستانی در مقدّمه‌ی سخنانشان بیان کردند که،غرب در کل، در سه ساحت فکری، فرهنگی و تمدنی، به واقع یک دین است؛ امّا دینی وارونه. آنگاه دین را «اطاعت کردن از یک شیوه یا فرد» و «عادت به شیوه‌ای از زیستن» معنا کردند و تاکید کردند که «پرستش‌« و «پرسش از آغاز و انجام هستی» مرز بین انسان و دیگر موجودات است که به صورت فطری در نهاد او قرار داده شده. ایشان با بیان این نکته، وظیفه‌ی دین را پاسخ به این نیازهای انسان دانستند و بر این اساس، دین را این‌گونه تعریف کردند:
«مجموعه‌ای وحیاتی و عقلانی از عقاید، اخلاق و مقرّرات (احکام) است که نظر به اداره‌ی زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد و پاسخ‌گو به سؤالات کلّی انسان است.»
استاد سروستانی در ادامه تفاوت سؤالات کلّی و سؤالات روزمره را بیان کردند و توضیح دادند که دغدغه‌های انسان عصر جدید، که به طور خاصّ در روشنفکران تجلّی یافته است، سؤالات دنیاوی و پشت کرده به آخرت است .آنگاه بیان کردند که دین حقیقی کارش پاسخ به پرسش‌های حقیقی است و جز دین حقیقی که سرچشمه‌اش، غیب و مشرف بر ساحات وجودی عالم و آدم است، کسی، چیزی یا جریانی نمی‌تواند پاسخگوی آن باشد.

ارکان و ساحات انسان
سردبیر ماهنامه موعود در این بخش از سخنانشان توضیح دادند که انسان دارای سه ساحت وجودی است: روح، نفس و جسم. ایشان ضمن توضیح چیستی هر کدام از این ساحات، آنان را با یکی از ابعاد دین مرتبط دانستند:
– جسم با احکام و شریعت نسبت دارد.
– نفس با اخلاق و طریقت نسبت دارد.
– روح با عقاید و حقیقت نسبت دارد.

بدین ترتیب که هر کدام از این ابعاد دین، آن ساحت از وجودی انسان را تنظیم می‌کند. برای مثال، احکام برای سامان دادن امور جسمانی و معادلات و معاملات دنیایی انسان ایجاد شده است و همین نسبت در «نفس و اخلاق» و «روح و عقاید» نیز وجود دارد.
استاد در ادامه، نکته‌ای ژرف را در رابطه با ارتباط ساحات انسانی با حوزه‌های فرهنگی و تمدّنی افزودند و بیان کردند:
«هر حوزه‌‌ی فرهنگی و تمدّنی اگر سالم و برقرار باشد، سه لایه‌ای است؛ چرا که انسان در آن حوزه‌ می خواهد زندگی کند و انسان نیز موجودی سه ساحت دارد. بنابراین چون انسان سه‌ساحتی در فرهنگ و تمدّن سیر می‌کند، فرهنگ‌ها و تمدّن‌ها نیز سه ساحتی‌اند.»

بدین ترتیب استاد سروستانی ساحات انسانی را بدین‌گونه با ساحات فرهنگی و تمدّنی منطبق دانستند:
– روح، محلّ تجلّی «تفکّر» است.
– نفس، مرتبط با «فرهنگ» است.
– جسم، منطبق بر «تمدّن» است.
بعد از آن استاد سروستانی، مصداقی عینی از ارتباط این ساحات با همدیگر و تأثیر آنها بر روی یکدیگر بیان نمودند که فهم این معنی دشوار را بسیار آسان می‌کرد. در این مصداق، وضعیت شهرسازی و معماری ایران قدیم، که مسجد در محوریت محلّه‌ها بود و خانه‌ها در نهایت پوشیدگی و پوشانندگی ساخته شده بودند، و همچنین وضعیت فکری و ادب مردمانی که این خانه‌ها را می‌ساختند و در آنها می‌زیستند، شرح داده شد. آنگاه استاد با مقایسه‌ی تمدّن‌سازی قدیم و جدید تأثیر فکر بر فرهنگ و فرهنگ و ادب بر تمدّن را به تفصیل توضیح دادند. (برای مطالعه بیشتر در اینباره می‌توانید به کتاب «تفکّر، فرهنگ و ادب، تمدّن» و مقاله «همه برهنه‌اند، همه‌چیز برهنه است» نوشته استاد شفیعی سروستانی مراجعه کنید.)

مُدرنیسم، دینی وارونه است
مدیر مسئول مؤسّسه موعود، با استناد به وضعیت فکری، فرهنگی و تمدنی ساکنان جهان امروز، در شرق و غرب، مدرنیته را حاکم بر همه ساحات حیات بشر امروز دانستند و بیان کردند:
«ما از این حوزه فرهنگی و تمدّنی که در آن [امروزه] سیر می‌کنیم با عنوان حوزه فرهنگی و تمدّنی «مدرن» یاد می‌کنیم. تاریخ جدید، حیات جدید، فکر جدید، فرهنگ جدید و انسان جدید از آن ناشی شده است. ما در عصری زندگی می‌کنیم که در بلندایش «جهان مدرن» نوشته شده و این جهان که بی سر و دستار و با شتاب داریم به سمتش می‌رویم، در واقع یک جریان حاکم چند وجهی است که از من از آن به عنوان «دین وارونه» یاد می‌کنم.
اگر انسان مؤمنی بخواهد متفکّرانه در زمین سیر کند، باید ابتدا بداند که در کدام حوزه فرهنگی و تمدّنی دارد زندگی می‌کند، این حوزه، از کدام آبشخور اعتقادی نشئت می‌گیرد، چه فرهنگی را نشر می‌دهد و چه ساز و کاری را برای زیستن در زمین تعریف می‌کند؟ برای شناخت عصر حاضر به قرآن مراجعه کنید که می‌فرماید: «أَ رَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواه…‏؛ آیا آن کس که هواىِ [نفس‏] خود را معبود خویش گرفته است دیدى؟ آیا [مى‏توانى‏] ضامنِ او باشى؟ آیا گمان دارى که بیشترشان مى‏شنوند یا مى‏اندیشند؟ آنان جز مانند ستوران نیستند، بلکه گمراه‏ترند.»
بدین ترتیب استاد سروستانی، حوزه فرهنگی و تمدّنی حاکم بر شرق و غرب جهان امروز را حوزه‌ای بنا شده بر هواجس و حوادث نفسانی توصیف کردند و در ادامه به تعریف مفاهیم «مدرنیته»، «مدرنیزاسیون»، «مدرنیسم» و «زمینه‌های و بسترهای ایجاد مدرنیته و حاکمیت آن بر جهان» پرداختند. در این بخش از سخنرانی، به تفصیل درباره جریانات رنسانس، نهضت اومانسم، عصر روشنگری و تاثیر آن در شکل‌گیری حوزه‌ فکری، فرهنگی و تمدّنی عصر حاضر توضیح داده شد.

انسان امروزی چگونه می‌اندیشد؟
محقّق و نویسنده‌ی پرسابقه کشورمان در حوزه مطالعات فرهنگی، پس از توضیح ساحات فکری، فرهنگی و تمدّنیِ دین وارونه‌ی مدرنیسم و با پخش کلیپ‌های مرتبط در این زمینه برای فهم بهتر به مخاطب، به بیان اشتراکات فکری و فرهنگی انسان برخاسته از این حوزه پرداختند و ویژگی‌های این حوزه فرهنگی و تمدنی را چنین برشمردند:
۱. انسان گرایىHumanism :
۲. دنیوی گری (سکولاریسم) (به فرانسوی: Sécularisme )
۳. آزاداندیشى و آزادى خواهى (لیبرالیسم):
۴. علم گرایى، علم گرایى یا علم زدگى (Scientism)
۵. عقل گرایی.
۶. پیشرفت گرایی؛
۷. فردگرایی
۸. لذت باوری
۹…..
آنگاه هر کدام از این موارد را توضیح داده و با مصادیق امروزی تطبیق دادند و نتیجه حاکم شدن این حوزه بر ساحات فکری و تمدّنی شرق را چنین برشمردند:
• انسلاخ فرهنگی؛
• سیر در غربزدگی مضاعف و چند وجهی؛
• ابتلاء به مدرنیته ناقص و بی مبنا؛
• غلبه عموم مظاهر فرهنگ و تمدّن غربی؛
• غربت دین و اسلام گرایی؛
• و…

اسلام، چون پوستین وارونه
در انتهای این سخنرانی پرنکته، ژرف و روشنگر، استاد سروستانی به کلام والای حضرت امیرمؤمنان علیّ بن ابی‌طالب(علیه السلام) اشاره کردند که در سخنی درباره آخرالزّمان و نشانه‌های آن فرمودند:
«به وقت برپاشدن بیرق گمراهی، «باطل در محلّ خود جای می‌گیرد؛ جهالت بر مرکب‌هایش سوار می‌گردد و گروه ستمگر، بزرگ و بزرگتر می‌شود… فسق عامل نسبت، عفّت باعث شگفتی و اسلام را همچون پوستینی وارونه می‌پوشند.»
استاد سروستانی، این سخن بلند از امیرمؤمنان(ع) را مصداق کامل همین دین وارونه غربی دانستند که تمام مفاهیم در آن به صورت وارونه به انسان عرضه شده و در نهایت، انسانی ممسوخ و وارونه در عقاید و باورها را به جا گذاشته است.
در پایان یادآور می‌شویم که نشست‌های ماهانه‌ی فرهنگ مهدوی مؤسّسه‌ی موعود که همواره با برپایی نمایشگاهی از آثار و محصولات این موسسه همراه است، برای حضور همگان آزاد و رایگان می‌باشد. برای اطلاع از زمان و موضوع همایش‌ها و عناوین آثار موسسه، می‌توانید به ماه‌نامه‌های موعود، سایت موعود به آدرس www.mouood.org و همچنین کانال رسمی موعود در تلگرام https://telegram.me/mouood_org مراجعه کنید.