مشاور امنیت ملی عراق در سفرهای اخیرش به دمشق، آنکارا و اربیل، استراتژی جدید بغداد در قبال مرحله پسا داعش و پس از عقبنشینی نظامیان آمریکایی از سوریه را تبیین کرد.
منابع مطلع از دیدارهای اخیر «فالح الفیاض» رئیس سازمان «الحشد الشعبی» و مشاور شورای امنیت ملی عراق در دمشق، آنکارا و اربیل، از تلاش بغداد برای سهیم شدن در حل مسائل و مشکلات منطقه در مرحله پساداعش و پس از عقبنشینی نیروهای آمریکایی از سوریه، خبر دادند.
روزنامه «الاخبار» لبنان در شماره امروز (چهارشنبه ۹ ژانویه) در یادداشتی نوشت که سفرهای اخیر الفیاض گزینه پیشنهادی «عادل عبدالمهدی» نخستوزیر عراق برای تصدی وزارت کشور به دمشق، آنکارا و اربیل، بیانگر استراتژی آتی عراق در قبال پرونده مرزهای مشترک با سوریه است. به نظر میرسد که این استراتژی در دو بعد حرکت میکند. ۱- نظامی – امنیتی که بر پایه تقویت هماهنگیها به منظور تدارک برای عملیات مشترک بزرگ ۲- سیاسی – اجتماعی که مبتنی بر کپیبرداری از تجربه «الحشد العشائری» عراق در منطقه شرق فرات است.
«دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا با اعلام تصمیم عقبنشینی از شرق سوریه موجب شد تا جبهه مقابل آمریکا به بررسی مجدد گزینههای خود بپردازد. اخیرا بین بغداد و دمشق در چارچوب نشستهای کمیته چهارجانبه (روسیه، ایران، عراق و سوریه) رایزنیهایی صورت گرفته که به گفته منابع آگاه، به اتخاذ تصمیماتی برای پر کردن شکاف پس از عقبنشینی نیروهای آمریکایی منجر شده است.
این تصمیمات عبارتند از:
۱- حفظ اراضی آزاد شده در مرزهای مشترک عراق و سوریه، تقویت حضور نیروهای نظامی در جبهه این مرزها و پشت آنها.
۲- در مرحله نخست، آغاز عملیات پاکسازی دو طرف عراقی و سوری (به طور مشخص در عکاشات و اطراف آن در عراق و کوه غراب و اطراف آن در سوریه)
۳- آغاز عملیات مشترک بزرگ میان نیروهای عراقی از یک سو و نیروهای سوری و همپیمانان آنها از سوی دیگر (در مرحله دوم) در مثلث مرزی عراق- سوریه و جنوب اردن تا القائم در عراق و البوکمال در سوریه. به این ترتیب نیروهای عراقی با هماهنگی دمشق، چند کیلومتر در داخل خاک سوریه وارد میشوند و خط تماس جدیدی تشکیل میشود تا مانع عملیات نفوذ نیروهای داعش یا حملات آنها علیه مناطق مرزی شود.
این طرح با هدف مقابله با سه هزار و پانصد مسلح داعشی بر اساس آمار و تخمینهای طرف عراقی و هزار و پانصد مسلح بر اساس تخمین طرف سوری اجرا میشود که مرهون برخی اقدامات و تدارکات لجستیک است زیرا مهار تروریستها در این جبهه؛ باید مشترک صورت گیرد.
در ادامه این گزارش الاخبار آمده است: در صورتی که ارزیابی طرفهای نظامی و امنیتی مسئول مبنی بر اینکه، محدود کردن فعالیتهای داعش، مرهون گذر زمان است، درست باشد، به نظر میرسد که تحرکات کنونی میان بغداد و دمشق، بیشتر به مرحله پساداعش مرتبط است و سوالی که اکنون مطرح است، واقعیت عقبنشینی آمریکا از منطقه است.
در این چارچوب، دیدارهای اخیر فالح الفیاض طی دو هفته گذشته با «بشار اسد» در دمشق و «خلوصی اکار» وزیر دفاع و «هاکان فیدان» رئیس دستگاه اطلاعاتی ترکیه در آنکارا و سپس «مسعود بارزانی» رئیس حزب دموکرات کردستان در اربیل، مورد توجه قرار میگیرد.
این روزنامه لبنانی در ادامه نوشت: به گفته منابع آگاه دولتی، بغداد از طریق این دیدارها میخواهدبر نقشش در ایجاد راهکارهایی برای حل مشکلات منطقه تاکید کند. به ویژه که این دیدارها پس از دیدار صورت گرفته در سکوت خبری در تهران و تاکید بر سیاست مبتنی بر میانهروی عبدالمهدی در قبال تحولات جاری، انجام شد.
از سوی دیگر، منابع آگاه میگویند که سفر اخیر الفیاض با هدف تاکید بر حضور بغداد به عنوان بازیگر منطقهای در لحظه بازترسیم رویکرد در منطقه انجام شده است. به ویژه که نشانههای پایان جنگ در سوریه خود را نمایان ساخته و این امر همه را به بازگشت به دمشق وا میدارد.
بر اساس اطلاعات موجود، در دیدار الفیاض و الاسد، به عراق اجازه آغاز عملیات علیه داعش در داخل خاک سوریه داده شد و مسئله مرحله پس از عقبنشینی آمریکا و زمینهسازی برای آغاز مرحله آتی بررسی شد. در این چارچوب طرف عراقی پیشنهادی داد که با موافقت اولیه سوری همراه شده است. بر اساس این پیشنهاد، پس از عقبنشینی نیروهای آمریکایی، الحشد العشائری یا نیروهای داوطلب محلی بدون دخالت خارجیها مسئول حفظ امنیت مناطق خالی شده باشند مشروط به اینکه این نیروها تحت فرمان دولت سوریه و ارتش آن باشند.
منابع آگاه میگویند که بغداد و دمشق، طرح مهم دیگری درباره شرق فرات با همکاری دولت و زیرساخت جامعه عشائری در این منطقه، دارند که مبتنی بر انتقال تجارب عراق به طرف سوری است.
گفته میشود که الفیاض در آنکارا با طرف ترکی نیز همین مسئله را طرح کرده است و به گفته منابع آگاه، ترکها نیز به عراقیها اعلام کردهاند که منتظر تلاش عراقی – سوری برای تشکیل نیروی مذکور هستند.هرچند که تحولات ناگهانی مربوط به موضع روسیه و اقدام مسکو در مناطق واقع در غرب فرات بر این موضع ترکیه نیز تاثیر خواهد گذاشت.
یک منبع آگاه حاضر در دیدارهای امنیتی الفیاض در ترکیه، در اینباره گفت: ترکها میخواهند یک منطقه کوچک را داشته باشند و از مقاومت مشترک کردها و سوریه و عراقیها با پوشش ایران و عدم رضایت روسیه، علیه خود میهراسند و به همین دلیل به یک کمربند امنیتی محضور در مناطق کردی و نزدیک به مثلث مرزی ترکیه – سوریه- عراق برای مقابله با هرگونه تهدید از سوی منطقه «سنجار» بسنده خواهند کرد.
در اربیل نیز، بارزانی این اقدام و طرح بغداد را درک کرد به ویژه که در دیدار اخیر «برهم صالح» رئیسجمهور عراق با «رجب طیب اردوغان» رئیسجمهور ترکیه بر ضرورت ممانعت از هرگونه ارتباط حزب کارگران کردستان با مرزهای مشترک عراق و سوریه تاکید شد. زیرا آنکارا این حزب را تهدیدی جدی برای خود میداند.
منبع: فارس