ابو جعفر محمد بن علی (ع) امام نهم شیعیان است که در دهم رجب سال ۱۹۵ ه ق در مدینه متولد شد. تولد او را پیامبر اسلام (ص) سال ها پیش به عنوان مولودی از تبار خود، که پاکیزه است پیش بینی کرده بود. پدرش امام رضا (ع) امام هشتم شیعیان والدت او را به عنوان مبارک ترین و پرخیر ترین والدت برای شیعیان نام برده بود. چرا که والدت این مولود که تنها فرزند امام رضا (ع) بود پس از سال ها انتظار رخ داده و باعث دلگرمی و انسجام جامعه شیعه شده بود. امام نهم به لقب تقی به معنی پرهیزکار و جواد به معنی بخشنده معروف است،
چرا که ایشان اولین امامیبود که در سن ۸ سالگی و در کودکی به امامت رسید. و در سنین نوجوانی در زندگی فردی چنان پاکزیست و در زندگی اجتماعی چنان یار و یاور نیازمندان بود؛ که به این دولقب مشهور گشت. نام زیبای محمد در کنار لقب هایی همانند تقی، جواد، امین و خجسته؛ به همراه اخالق بسیار نیکوی امام جواد (ع) باعث احیاگری نام و سیرت و اخالق پیامبر اسالم(ص) در آغاز قرن سوم ه ق شد و در جهان اسالم در حد فاصل مدینه شهر پیامبر تا بغداد پایتخت بزرگ خالفت اسالمی در آن سال ها، زیبایی اخالق ایشان باعث شده بود که مردم در هر گروه و صنفی شیفته ایشان بشوند
به ویژه شهر بغداد که برای اولین مرتبه شاهد حضور آزادانه یک امام معصوم از تبار پیامبر بود. چرا که مردم می دیدند که بر خالف خلفای بخیلِ و چپاول گر عباسی که هدایا و بخشش هایشان محدود به اشراف و درباریان است، بخشش ها و گره گشایی های این یادگار و همنام پیامبر همگانی بوده و به ویژه که شامل تهیدستان و محرومان و درماندگان است. اقبال عمومی مردم دیندار ۲ و همچنین محرومان به سوی این جوان دانشمند و بخشنده از تبار پیامبر که همراه با تمایل به در پیش گرفتن اخالق نبوی در میان مردم میشد، باعث میشد خلفای عباسی در هر مرتبه که امام به بغداد می آمد به سرعت ایشان را به مدینه باز گردانند تا پایه های خالفتشان سست نگردد.
سیرت نیکوی این امامِ محمد نشان باعث شد که حتی امروزه مزار نورانی اش با عنوان باب المراد، قبله حاجات و توسل مسلمانان شیعه و سنی و به ویژه مردم بغداد باشد.
آخر ذیقعده : شهادت
محمد بن علی (ع)، مشهور به ابن الرضا، نهمین امام از امامان دوازده گانه شیعیان است. آخرین روز از ماه ذیقعده سالروز شهادت ایشان در سال ۲۲۰ ه ق است. ایشان در دوران زندگانی مشهور به جواد به معنی بخشنده و تقی به معنی پرهیزکار و پاک زیست بود. پس از شهادت امام رضا(ع)، امام جواد در سن کودکی به امامت رسید. بدین جهت پذیرش امامت او برای بسیاری دشوار بود و حتی مأمون خلیفه عباسی و علمای دربار او گمان میکردند، امام جواد (ع) توان رهبری و هدایت مسلمانان پیرو خط امامت را نداشته و بدین جهت فروپاشی مکتب امامت حتمی خواهد بود. مامون خلیفه عباسی که کمی پیش از آن و در زمان والیتعهدی امام رضا (ع) تالش کرده بود با برگزاری جلسات مناظره امام رضا (ع) را رسوای عام و خاص کند ولی در برابر دانش آسمانی آن حضرت، خود و علمایش رسوا شده بودند، اینک به قصد انتقام و به جهت تسریع در ضربه زدن به امام جواد (ع) و خط امامت، در یک نقشه زیرکانه امام را از مدینه به بغداد فرا خوانده و دستور برگزاری جلسات مناظره متعددی را می دهد تا ایشان را رسوای همگان سازند.
ولی در این جلسات امام نه تنها به پرسش های فقهی و اعتقادی علما پاسخ می دهد، بلکه به طرح پرسش هایی می پردازد که درماندگی آنها را به همراه دارد. و وقتی آنان از منشأ دانش امام در آن سن کم می پرسند، امام (ع) با استدالل به آیات قرآن که بر رسالت و دانش حضرت عیسی(ع) وحضرت یحیی(ع) در کودکی تصریح دارد، اثبات میکند که بفرموده قرآن و پیامبر اسالم؛ جانشینان ایشان کسانی خواهند بود که دارای دانش آسمانی و غیبی و دارای عصمت و پاکی از همان کودکی باشند. مأمون خلیفه عباسی پس ازاین ناکامی و در اقدامی دیگر امام را وادار به ازدواج با دخترش میکند.
مأمون می خواست با این ازدواج به دو هدف دست یابد. از یک سو امام را از جوانی تحت نظر و مراقبت شدید قرار دهد. و از سوی دیگر نسل امامان بعدی از تباری عباسی باشند. ولی امام جواد (ع) با درایت و تدبیری که طراحی نمود، فرزندش امام هادی (ع) در حد فاصل مراسم عقد تا ازدواج با دختر خلیفه، از کنیزی پاک و شایسته به دنیا آمد، و از سوی دیگر با رعایت تقیه شدید در منزل خود نگذاشت تا چیزی از اسرار منزل ایشان به خلفای عباسی برسد. از جهت اجتماعی هم دانش غیبی و اخالق و سیرت نبوی امام جواد (ع) در سن جوانی، خیلی زود باعث گسترش محبت و عشق به اهلبیت پیامبر(ص) در میان مسلمانان حتی در بغداد و دیگر مناطق اسالمیشد.
به گونه ای که در مدت امامت ۱۷ ساله ایشان بین سال های ۲۰۳ تا ۲۲۰ ه ق، هرگاه امام از مدینه و یا بغداد به حج می رفت، با وجود جوانی کانون توجه عوام و خواص قرار میگرفت. به نوشته مورخین محبوبیت روزافزون و دانش بیکران امام، به تدریج حسادت های گسترده ای را از سوی خلیفه عباسی و علمای درباری او و حتی از سوی همسرش ) دختر مامون( نسبت به امام(ع) را به دنبال داشت. و انباشت این حسادت ها و کینه ها باعث شد تا خلیفه وقت عباسی در نهایت امام را در سن ۲۵ سالگی، ابتدا برای همیشه به بغداد احضار کرده و آنگاه امام جواد(ع) را غریبانه و مظلومانه با سم به شهادت برساند. تا شاید بدینگونه نام و یاد او را برای همیشه محو کند.
ولی مزار ایشان که در کنار مزار جدش امام کاظم(ع) در حومه بغداد قرار دارد، خیلی زود قبله حاجات و زیارتگاه مسلمانان گردید. و شیعه و سنی در طول تاریخ به واسطه بهرمندی از برکات مرقدش، مزار ایشان را باب المراد نامیدند.
آخرین روز از ماه ذیقعده سالروز شهادت امام محمد بن علی مشهور به امام محمد تقی و جواد االئمه (ع) است. امام جواد(ع) نهمین امام شیعیان است که پس از شهادت پدرش امام رضا(ع) از سال ۲۰۳ ه ق تا سال ۲۲۰ ه ق به مدت ۱۷ سال عهده دار امامت شیعه میگردد. امام جواد(ع) در آغاز امامت در سن ۸ سالگی بود. و در دوران امامت ایشان مصادف با دو خلیفه عباسی مامون و معتصم است که از مقتدرترین و مکارترین خلفای عباسی هستند. در این زمان خالفت عباسی با احضار امام رضا(ع) به ایران به مدت سه سال وسرانجام به شهادت رساندن ایشان در غربت و با توجه به سن بسیار کم امام جواد(ع)، قصد داشت خطرناک ترین طرح برای بحران سازی و ایجاد تزلزل در تشیع را به اجرا در آورد.
مامون در تکمیل طرح های پیچیده اش حتی دخترش ام فضل را به همسری امام(ع) در می آورد تا امام(ع) در همان سن جوانی همه جانبه در محاصره قرار گیرد.
بازتاب توطئه های دشمنان باعث پیدایش یکی از سخت ترین امتحان های دشوار برای شیعیان در زمان آغاز امامت امام جواد بود. چرا که برای اولین مرتبه شیعیان با مسئله پذیرش امامت در کودکی مواجه میشدند.
ولی با مدیریت آسمانی امام(ع) این بحران و تهدید خیلی زود تبدیل به فرصتی تاریخی برای اندیشه و مکتب تشیع شد. چرا که در این زمان جامعه شیعه دارای دانشمندان بسیار بود و آنها می دانستند که در امامت به جای سن و سال، دانش غیبی و عصمت و طهارت آسمانی شرط است. از این رو در اولین دیدارهایی که علمای شیعه با امام داشتند، باور به امامت آن حضرت با کمترین شک و شبهه مورد پذیرش شیعیان قرار گرفت. و در مدت کوتاهی نه تنها شبهه ای برای کسی نماند بلکه با درایت امام و سفر هایی که ایشان به عراق داشتند نشاط و پویایی تشیع بیشتر گشت.
و امام دامادی خلیفه را تبدیل به فرصتی تاریخی جهت برقراری ارتباط بیشتر باشیعیان نمود و باعث شد در دوران امامت کوتاه مدتش، تشیع در جهان اسالم و به ویژه ایران رو به گسترش برود. یاران دانشمند، برجسته و متعدد ایرانی آن حضرت همانند؛ علی بن مهزیار اهوازی، فضل بن شاذان نیشابوری و شخصیت های گوناگون از خاندان اشعری قمی، گویای گسترش دانشمندان شیعی ایرانی و جغرافیای فعالیت آنها از غرب تا شرق ایران در آن دوران میباشد .
ناکامی های فراوان عباسیان در برابر امام جواد(ع) و رشد تشیع و خنثی سازی طرح مشارکت عباسیان در نسل امامت که در قالب طرح ازدواج تحمیلی ام فضل دنبال میشد، در کنار حسادت علمای درباری نسبت به دانش آسمانی امام و حسادت خلیفه نسبت به محبوبیت اجتماعی امام با وجود جوانی اش؛ سرانجام آنها را وا داشت تا امام جواد(ع) را در اوج جوانی، غریبانه مسموم و در بغداد به شهادت برسانند. ولی خیلی زود مزار نورانی ایشان که در جوار مزار جدش امام کاظم(ع) قرار داشت کانون تجمع شیعیان گردید و باعث پیدایش شهر کاظمین پیرامون مزار ایشان شد.
دهم رجب
دهم رجب در سال ۱۹۵ ه ق، سحرگاه جمعه مدینه شهر پیامبر، شاهد میالد امام محمد تقی (ع)، مشهور به جواداالئمه(ع) امام نهم شیعیان است . پدرایشان امام رضا(ع) و مادرشان سبیکه نوبیه از سرزمین مصر است.
پیامبر(ص) سال ها پیش بر این مادر که تباری مشترک با هاجر مادر حضرت اسماعیل(ع) و ماریه همسر پیامبر(ص) داشت، با عنوان بانوی پاکیزه از سرزمین نوبه سالم رسانده بود.
تولد امام جواد(ع) پس از سال ها انتظار در جامعه رخ داد. انتظاری که همراه با هجوم ها و تبلیغات انحرافی دشمنان بیرونی و داخلی بود. ولی با صبر و استواری امام رضا(ع) و شیعیان تا زمان تولد این امام، سرانجام جامعه شیعه ضمن شادمانی و سرور به واسطه این مولود با برکت؛ از یک امتحان و دوره سخت سربلندبیرون آمد. و بدین جهت امام رضا(ع) فرزندشان را مولود مبارک برای جامعه شیعه نامیدند.
امام رضا(ع) به هنگام تولد فرزندش از امامت زود هنگام او در سن کودکی خبر داده بود. امامتی که ناشی از دانش بیکران غیبی و همراه با والیت تکوینی و معجزات متعدد بود. بدین جهت امام جواد(ع) از همان کودکی به القاب و اوصاف زیبایی همانند؛ جواد، تقی، صالح و صادق، فاضل، مختار، مرتضی، متوکّل، زکی، منتجب، قانع، عالم ربّانی و … شناخته شده بودند.
این بدین معنی است که امام جواد(ع) در سن نوجوانی در روابط چهارگانه، با خداوند، خود، با انسان ها و جهان طبیعت؛ چنان در نقطه کمال بودند که در جامعه به این اوصاف برجسته فراگیر و متعدد شناخته میشد. آن گاه امام در مسیر تعالی بخشی به مدیریت این روابط چندگانه انسانی در طول زندگی، شیعیان و مسلمانان را به در پیش گرفتن برنامه جامع تربیتی بدینگونه توصیه می نمودند که :
الْمُؤمِنُ یَحْتاجُ إلى ثَالثِ خِصالٍ: تَوْفیقٍ مِنَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ واعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ، وَقَبُولٍ مِمَّنْ یَنْصَحُه:
مؤمن در هر حال نیازمند به سه خصلت است: )فراهم سازی اسباب (توفیق از طرف خداوند متعال، واعظى از درون خود و قبول و پذیرش نصیحت کسى که او را نصیحت نماید.
دهم ماه رجب در سال ۱۹۵ ه ق همزمان با سحرگاه جمعه در مدینه، سالروز تولد محمد بن علی معروف به امام جواد (ع) است . امام جواد(ع) تنها فرزند امام رضا(ع) بود که در سن ۴۷ سالگی آن حضرت و پس از سال ها انتظار متولد گردید . این انتظار برای امام رضا(ع)، یادآور تهمت وارد کردن مشرکین قریش بر پیامبر(ص) بود که ایشان را ابتر می نامیدند ولی سرانجام خداوند به پیامبر(ص) کوثر را داد. امام رضا(ع) هم در آن دوران سخت یارانش را به صبر و امید و انتظار مولود دعوت میکرد تا اینکه سرانجام خداوند به ایشان فرزندش محمد(ع)، مشهور به جواد را هدیه داد. و همانگونه که قرآن درباره حضرت زهرا ایشان را کوثر می داند، پیامبر(ص) و امام رضا(ع) هم این مولود را مبارک نامیدهاند.
مادر امام جواد(ع) سبیکه نوبیه از سرزمین ماریه قبطیه همسر پیامبر اسالم(ص) و سرزمین هاجر مادر اسماعیل بود. بدین جهت پیامبر(ص) سال ها پیش از تولد این فرزند مبارک، به او و مادرش سالم و درود فرستاده بود.
در تاریخ محمد بن علی (ع)را با لقب های گوناگون میشناختند که بیانگر نقطه کمال و تعالی ایشان بود.
ایشان را در کمال رابطه اش با خداوند تقی و متوکل و مرتضی، در رابطه همراه با سخاوت اش برای مسلمانان جواد، و برای برکت اش برای شیعیان مبارک، و نسبت به سیره اخالقی اجتماعی اش صادق و صابر نامیدهاند. جامعیت شخصیت امام جواد(ع) با وجود جوانی چنان بود که به گفته برخی از علمای شیعه و سنی، اگر در آن زمان کسی شایسته خالفت باشد، محمد بن علی است که هم همنام پیامبر(ص) بوده و هم سیرت و رفتار واخالق و دانش او همانند پیامبر اسالم(ص) است.
امام محمد تقی(ع)، امام نهم شیعیان میباشد، و اکنون مزار نورانی ایشان در شهر کاظمین زیارت گاه و قبله حاجات مسلمانان شیعه و سنی میباشد و همانند زمان حیاتشان که به واسطه جود و سخاوتشان، به امام جواد مشهور بودند، اینک هم به واسطه برکت های فراوان مزارش برای مسلمانان به باب المراد مشهور هستند.