توهین به شعائر اسلامی حرام، و تعظیم و تکریم آنها واجب است

حضرت آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی در درس خارج فقه خود ضمن تفکیک میان دو مقوله توهین و عدم تکریم، بیان کرد: همانطور که توهین به شعائر و مقدسات اسلامی حرام بوده و گاهی در حد ارتداد است، تعظیم و تکریم آنها نیز لازم و واجب است.

حضرت آیت‌الله جعفر سبحانی در ادامه سلسله جلسات درس خارج فقه خود با موضوع «اهانت به مقدسات» روز یکشنبه، هفتم اردیبهشت ماه، بیان کرد: باید میان دو مقوله توهین و عدم تکریم تفاوت و تفکیک قائل شده و دلایل این بحث را بر این اساس دسته بندی نماییم. بنابراین برخی از آیات و روایات دلالت بر حرمت توهین نموده و برخی دیگر دلالت بر لزوم تکریم و احترام دلالت می‌کنند.

وی در ادامه بحث خود، به تفسیر آیه ۳۵ و ۳۶ سوره نور و تشریح مصادیق آن پرداخته و بیان داشت: در ابتدای این آیه خداوند می‌فرماید: «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ …» خدا نور آسمانها و زمین است. تعبیر به اینکه خداوند «منوّر» آسمان و زمین است، صحیح نبوده و منظور از اینکه خداوند نور آسمان و زمین است، هدایت گری خداست نه نور تکوینی او و یا اینکه منظور این باشد که خداوند با خلق آسمان و زمین به آنها نور بخشیده است. در آیه بعد، خداوند می‌فرماید: «فی بیوت أذِنَ اللهُ أنْ تُرْفَعَ …»، در این آیه، «فی بیوت» متعلق به «مشکاه» در آیه قبل بوده و معنا و مفهوم آیه نیز به این صورت است که این مصباح(چراغ) که قرآن و پیامبر اکرم(ص) هستند، در خانه پیامبر(ص) می‌درخشند و اطراف را روشن نموده‌اند.

این مرجع تقلید، تفسیر «بیوت» را در آیه نور، به مساجد، تفسیری غلط خوانده و اذعان داشت: افرادی مانند وهابیون «بیوت» را تفسیر به مسجد می‌کنند، حال آنکه در قرآن، بیت متفاوت از مسجد است. قرائن و آیات قرآن بیانگر این است که در بیت که مأوای انسان است، سقف شرط بوده و از مقومات آن است ولی در مسجد وجود سقف، شرط نیست. روایات هم در تفسیر این آیه، منظور از بیوت را خانه‌های انبیاء و اولیاء معرفی می‌کنند.

وی ادامه داد: سیوطی در درّالمنصور می‌گوید این آیه بر پیغمبر نازل شد و بعد از اتمام وحی پیامبر آیه را خواند و یکی از اصحاب عرض کرد این خانه‌ها چه خانه‌هایی هستند؟ پیامبر فرمودند خانه های پیامبران. سپس ابوبکر ایستاد و گفت ای پیامبر خدا، آیا این آیه اشاره به خانه حضرت علی و حضرت زهرا دارد؟ پیامبر فرمود بله بلکه خانه آنها از برترین این خانه‌هاست.

آیت‌الله سبحانی معنای «رفع بیوت» در این آیه را، طبق قرائن و شواهد قرآنی، احترام و تکریم دانسته و تاکید کرد: منظور در این آیه، احترام نسبت به شعائر اسلامی و انبیاء و اولیاء الهی و حفظ قدر و منزلت و شأن آنها و خودداری از توهین و بی احترامی نسبت به آنهاست.

وی ادامه داد: در سال ۱۳۴۴ هجری قمری، هنگامی‌که عبدالعزیز روی کار آمد، تمام قبور بقیع، دارای بارگاه بود و متاسفانه با استدلال به یک حدیث اقدام به تخریب این بارگاه‌ها نمودند. این حدیث، حدیثی است که مسلم در صحیحش نقل نموده که ابوالهیاج اسدی از امیرالمؤمنین(ع) نقل کرده است « ألا أبعثک علی ما بعثنی علیه رسول ا… صلّی ا… علیه و آله، أن لا تدع تمثالاً إلّا طمست، و لا قبراً مشرفاً إلّا سویته» (هیچ تصویر (ذی روح) را ترک مکن مگر آنکه آن را محو کنی، و نیز هر قبر بلندی را که دیدی آن را مساوی و برابر کن).

این مرجع تقلید تصریح کرد: کلمه «سوّی» در لغت عرب به دو شکل متعدّی می‌گردد: در صورتی که بدون حرف «باء» متعدی بشود، صفت خود شیء است و در غیر اینصورت، قیاسی می‌شود. در اینجا که متعدی بدون حرف «باء» است، صفت خود قبر است، یعنی قبر را مساوی کن و اگر بخواهد بگوید با زمین مساوی کن باید بگوید «الّا سوّیته بالأرض». پس منظور مسطح کردن سطح قبر و اعوجاج و پستی و بلندی آن است نه همسطح نمودن بازمین.

حضرت آیت الله سبحانی در ادامه درس خارج خود، روایاتی با مضمون لزوم تکریم انبیاء و اولیاء الهی و نهی از بی احترامی نسبت به مؤمنین را به عنوان دلایل روایی تکریم مقدسات بیان نموده و در باب دلیل عقلی لزوم احترام شعائر اسلامی اذعان داشت: عقل حکم می‌کند مطابق با فرموده خداوند در قرآن کریم، آنچه که ارتباط به دین خدا دارد، احترامش واجب بوده و تخریب و عدم تکریم شعائر اسلامی همچون قبور پیامبران و اولیاء الهی برخلاف این حکم الهی می‌باشد.

وی در پاسخ به این شبهه که تکریم و احترام شعائر اسلامی‌به معنای عبادت و پرستش آنهاست، به داستان بنی اسرائیل اشاره نموده و بیان نمود: قرآن می‌فرماید بنی اسرائیل هرگاه عازم جنگ می‌شدند، تابوت(صندوق) حضرت موسی (ع) را، که درون آن عصا، انگشتر، پیراهن و کفش‌های حضرت موسی (ع) نگهداری می‌شد، به منظور تبرک و تیمّن به همراه خود به میدان جنگ می‌بردند و پیروز می‌شدند. حتی زمانی که به دلیل سستی در جنگ شکست خوردند و دشمنان تابوت را از آنها گرفتند، پیامبرشان به آنها وعده داد در صورتی که بار دیگر بجنگند، پیروز شده و می‌توانند تابوت را پس بگیرند. این داستان نشان می‌دهد که تابوت محترم بوده و قرآن نیز آن را محترم شمرده و این تکریم و احترام، به معنای پرستش و تعبد نیست.

در پایان بحث حضرت آیت الله سبحانی، شرک خواندن احترام به شعائر اسلامی را تفسیر غلط دین دانسته و تعریف شرک به «التعلق بغیر الله» را، که توسط برخی شیوخ وهابیت انجام می‌گیرد، باطل و مستلزم عدم وجود موحّد بر روی زمین دانسته و این تعریف را نسبت به تشیع مغرضانه و مبغضانه خواند.

______

شفقنا