خشونت در عصر ظهور

با توجه به روایت‏هایی که در زمینه جنگ‏ها و نبردهای عصر ظهور و برخورد قاطعانه امام مهدی‏(ع) با ستم‏کاران و گردن‏کشان دوران وارد شده است، این پرسش یا ابهام در ذهن برخی به وجود آمده که چگونه قیامی‌که با هدف عدالت گستری آغاز شده است، می‏تواند همراه با خشونت و خون‏ریزی باشد؟

برای پاسخ به این پرسش، لازم است نکاتی را به عنوان مقدمه یادآور شویم.

۱. شبیه‏ترین مردم به رسول خدا(ص)
 در روایات متعددی بر این موضوع تأکید شده است که امام مهدی‏(ع)، شبیه‏ترین مردم به رسول خدا(ص) چه از نظر چهره و شمایل ظاهری و چه از نظر خلق و خو و رفتار است. از جمله در روایتی که از پیامبر اعظم‏(ص) نقل شده است، می‏خوانیم:
 نهمین نفر از ایشان (فرزندان امام حسین‏(ع)) قائم (برپا دارنده) اهل بیت من و مهدی است. او شبیه‏ترین مردم به من در شمائل، گفتار و رفتار است۱…
 در روایت دیگری، وقتی راوی از امام محمدباقر (ع) می‏پرسد: «وقتی قائم به پا خیزد، با مردم چگونه رفتار می‏کند؟» آن حضرت پاسخ می‏دهد: «آن‏گونه که رسول خدا ـ که درود و سلام خدا بر او و خاندانش باد ـ رفتار می‏کردند تا زمانی اسلام آشکار و فراگیر شود». راوی دوباره می‏پرسد: «سیره رسول خدا(ص) چگونه بود؟» و امام پاسخ می‏دهد:
 آنچه مربوط به جاهلیت بود نابود ساخت و با عدالت به مردم روی نمود….۲

 امام حسن عسکری‏(ع) نیز فرزند خود را شبیه‏ترین مردم به رسول خدا(ص) معرفی می‏کند:
 خدا را سپاس می‏گویم که مرا از دنیا نبرد تا اینکه جانشینم را به من نشان داد. او شبیه‏ترین مردم به رسول خدا ـ درود خدا بر او و خاندانش باد ـ است….۳

 همه ما می‏دانیم که رسول خدا(ص) چنان مهربان بود که حتی حاضر نشد دشمنان خود را نفرین کند. این ویژگی رسول خدا(ص) در قرآن کریم نیز ستایش شده است و خداوند می‏فرماید: به سبب رحمت خداست که تو با آنها چنین خوش‏خوی و مهربان هستی. اگر تندخو و سخت دل بودی، از گرد تو پراکنده می‏شدند.۴

 در جای دیگر نیز می‏فرماید:
 هر آینه پیامبری از خود شما بر شما مبعوث شد، هر آنچه شما را رنج می‏دهد، بر او گران می‏آید. سخت به شما دل بسته است و با مؤمنان رئوف و مهربان است.۵

 بنا براین، نسبت دادن خشونت و سنگ‏دلی به شبیه‏ترین مردم به پیامبر خاتم، حضرت رحمهللعالمین‏(ص)، هرگز شایسته نیست.

 2. قاطعیت لازمه گسترش عدالت
 چنان که می‏دانیم، امام مهدی‏(ع) با هدف گسترش ایمان، عدالت و معنویت و از بین بردن همه مظاهر کفر، ستم و فساد، قیام جهانی خود را آغاز می‏کند. طبیعی است نهضتی که با این اهداف آغاز شود، با مقاومت و مانع‏تراشی سران کفر و ستم و مروجان فرهنگ فساد و تباهی روبه‏رو می‏شود. بنا براین، امام مهدی (ع) برای پیشبرد اهداف خود چاره‏ای جز جنگیدن و درگیر شدن با سران جبهه کفر و استکبار و برخورد قاطع با کسانی که مانع قیام عدالت گستر ایشان هستند، ندارد. با این حال، آن حضرت در نبردهای خود هرگز خون بی گناهی را بر زمین نمی‏ریزد و در آغاز حرکت خود نیز از یارانش بیعت می‏گیرد که:  مسلمانی را دشنام ندهند؛ خون کسی را به ناحق نریزند؛ به آبروی کسی آسیب نزنند؛ به خانه کسی آسیب نزنند؛ به خانه کسی هجوم نبرند؛ کسی را به ناحق نزنند و….۶

 به دلیل همین رفتار مناسب با عموم مردم است که در روایات می‏خوانیم پس از ظهور، همه ساکنان زمین از امام مهدی‏(ع) خشنودند و به او عشق می‏ورزند: شما را به مهدی، مردی از قریش بشارت می‏دهم که ساکنان آسمان و زمین از خلافت و فرمان‏روایی او خشنودند.۷

خلیل منتظر قائم
ماهنامه موعود شماره ۹۰

پی‌نوشت‌ها:
۱. بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۷۹.
۲. همان، ج ۵۲، ص ۳۸۱، ح ۱۹۲.
۳. همان، ج ۵۱، ص ۱۶۱، ح ۹.
۴. سوره آل عمران (۳)، آیه ۱۵۹.
۵. سوره توبه (۹)، آیه ۱۲۸.
۶. لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الأثر، ص ۴۶۹.
۷. شیخ حرّ عاملی، إثبات الهداه، ج ۲، ص ۵۲۴.