نشانه هاى خدا در آفرينش گياهان

قرآن و احادیث اسلامى، بشر را در مسیر خداشناسى به مطالعه درباره آفرینش و حکمت هاى به کار رفته درباره انواع درختان و گیاهان، دعوت مى نمایند و از نگاه قرآن کریم، زندگى نباتات، از جهات مختلف مى تواند اندیشه مندان را به خالق حکیم جهان، رهنمون گردد . اینک به شمارى از آنها اشاره مى کنیم :

یک . پیدایش حیات در موادّ مُرده

نخستین نکته، بررسى چگونگى پیدایش حیات در دانه ها و شاخه هاى مرده است :

«وَ مِنْ ءَایَـتِهِ أَنَّکَ تَرَى الْأَرْضَ خَـشِعَهً فَإِذَا أَنزَلْنَا عَلَیْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ إِنَّ الَّذِى أَحْیَاهَا لَمُحْىِ الْمَوْتَى إِنَّهُ عَلَى کُلِّ شَىْ ءٍ قَدِیرٌ . [۱] و از نشانه هاى اوست که زمین را خشک مى بینى و چون باران بر آن فرود آوریم، مى جنبد و گیاه برآورد. آن که آن را زنده مى کند، زنده کننده مردگان است. بى گمان، او بر هر کارى تواناست» .

دو . سازمان دقیق و موزون نباتات

پیچیدگى، نظم، زیبایى و توارث در جهان نباتات، به قدرى شگفت انگیز است که عقل با ملاحظه آن، بى تردید به مدبّر توانا و حکیم آن اعتراف مى کند :

«وَأَمنبَتْنَا فِیهَا مِن کُلِّ شَىْ ءٍ مَّوْزُونٍ . [۲] و در آن از هر چیزى سنجیده آفریدیم» .

سه . انواع گیاهان

گیاهان، مانند حیوانات، انواع بى شمارى دارند که هر یک، مقرّرات خاصّ خود را در نظام آفرینش دارد و نشانه اى جداگانه بر آفریدگار هستى است :

«وَ تَرَى الْأَرْضَ هَامِدَهً فَإِذَا أَنزَلْنَا عَلَیْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ وَ أَمنبَتَتْ مِن کُلِّ زَوْجِم بَهِیجٍ * ذَ لِکَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَ أَنَّهُ یُحْىِ الْمَوْتَى وَ أَنَّهُ عَلَى کُلِّ شَىْ ءٍ قَدِیرٌ . [۳] و زمین را خشکیده مى بینى؛ ولى چون آب بر آن فرود آوریم، به جنبش در مى آید و نمو مى کند و [ رُستنى هایى] از هر نوع نیکو، مى رویاند . این، بِدان سبب است که خدا، خود، حق است و اوست که مردگان را زنده مى کند و بر هر کارى تواناست» .

چهار . زوجیّت در گیاهان

هنگامى که شارل لینه در اواسط قرن هجدهم کشف کرد در گیاهان نیز جنس نر و ماده وجود دارد، این موضوع، چنان دستگاه مذهبى مسیحیت را خشمگین کرد که سال ها در اروپا کتاب هاى وى از «کتب ضَلال» به شمار مى رفت؛ امّا قرآن در چهارده قرن پیش با صراحت، موضوع زوجیت در جهان گیاهان را اعلام کرد و مردم را در مسیر خداشناسى به تأمّل در این آیه توحید دعوت نمود .

«أَوَ لَمْ یَرَوْاْ إِلَى الْأَرْضِ کَمْ أَمنبَتْنَا فِیهَا مِن کُلِّ زَوْجٍ کَرِیمٍ * إِنَّ فِى ذَ لِکَ لَأَیَهً وَ مَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ . [۴] آیا به زمین ننگریسته‌اند که چه قدر در آن از هر گونه، جفت هاى زیبا رویانیده ایم. بى گمان، در این، نشانه اى است؛ ولى بیشتر آنان، ایمان نمى آورند» .

از نگاه این کتاب آسمانى، نه تنها گیاهان، بلکه سراسر جهان در گروِ قانون زوجیت عمومى است . [۵] [۱] فصّلت : آیه ۳۹ .

[۲] حجر : آیه ۱۹ . [۳] حج : آیه ۵ ـ ۶ . [۴] شعرا : آیه ۷ ـ ۸ . [۵] ر . ک : ص ۳۰۴ (نشانه هاى خدا در آفرینش جفت ها) .