موعود پایگاه اینترنتی موعود
روانشناسان نیاز به پیوند و محبت در ارتباط با افراد را برای بشر مطرح کرده‌اند، که این صحیح و قابل قبول است، چرا که اسلام هم به این نکته توجهی خاص دارد و در این زمینه مباحثی طولانی مطرح نموده است. اما سوال بسیار مهم این است که: ملاک انتخاب دوست از منظر اسلام چیست؟
روانشناسان نیاز به پیوند و محبت در ارتباط با افراد را برای بشر مطرح کرده‌اند، که این صحیح و قابل قبول است، چرا که اسلام هم به این نکته توجهی خاص دارد و در این زمینه مباحثی طولانی مطرح نموده است. اما سوال بسیار مهم این است که: ملاک انتخاب دوست از منظر اسلام چیست؟
از نظر دین، انسان بیش از دوستی با دیگران به دوستی با خدای عالم نیاز دارد و این سرشاخه نیازهاست، از این منظر، محور همه‌ی دوستی‌ها، دوستی با خداست. در دعاها این‌گونه آمده: … بارالها! دوستی‌ات را محبوب‌ترین چیزها برایم قرار ده …. [متقی هندی، کنز العمال، ج۲، ص۱۸۲] و کسانی که خدا را دوست بدارند، خدا نیز آن‌ها را دوست می‌دارد.[مائده، ۵۴] در حدیث قدسی زیبایی عشق و محبّت دو سویه‌ی انسان و خدا این‌گونه بیان شده است: «من دوست کسی هستم که مرا دوست بدارد، همنشین کسی هستم که با من همنشینی کند و مونس کسی هستم که با ذکر من مأنوس باشد…».[مجلسی، بحارالانوار، ج ۶۷، ص ۱۲۵]حال سئوال اساسی این‌جاست: آن‌چه دوستی خدا را به دنبال دارد چیست؟، پاسخ این است که دریافت محبت از خداوند، مترتب بر محبت ورزیدن به خدا و برای خداست. در حدیثی می‌یابیم؛ آنان‌که به خاطر من با یکدیگر دوستی کنند و به هم مهر ورزند، مستحق محبت من هستند. و آنان که به خاطر من با یکدیگر پیوند و ارتباط برقرار کنند، و به من توکل نمایند، مستحق محبت من هستند. دوستی من نشانی و فرجامی و پایانی ندارد. [مجلسی، بحار الانوار، ج ۷۴، ص۲۱] ویژگی‌های کسانی که خداوند دوستشان دارد و کسانی که از
محبت خداوند، محروم هستند در آیات قرآن بیان شده است. از جمله است آیاتی که تعبیر «ان الله یحّب» و «و الله لا یحبّ…» در آن آمده است [عبد الباقی، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، ص ۱۹۱ و ۱۹۲]دوستی با دیگران باید از دوستی با خدا ناشی شود. بنابراین، انسان باید روابط خود با دیگران را براساس رابطه‌ی با خدا تنظیم کند. در آیات و روایات زیادی، دوستی با پیامبر و اهل بیت در مرتبه‌ی بعد از دوستی با خدا و در واقع وسیله‌ای برای دریافت محبت خدا معرفی شده است که می‌توان در آیه ۳۱ سوره آل عمران آن را دنبال نمود. نکته مهم در این زمینه این است که رودربایستی و امثال آن در ارتباط با دیگران کنار گذاشته شده است چرا که در دین مبین اسلام چنین چیزی پذیرفته شده نیست. به طور جامع و اساسی باید گفت: در چشم‌اندازی وسیع‌تر، نیاز دوستی با خدا از دو مؤلفه تشکیل شده است: یک مؤلفه ایجابی که از آن به «تولی» یاد می‌شود و دیگری مؤلفه سلبی که در آموزه‌های دینی از آن به «تبری» تعبیر می‌کنند.
امام رضا به یکی از اصحاب خود فرمودند: به خاطر خدا دوست بدار، و به خاطر خدا نفرت داشته باش و به خاطر خدا دوستی کن و به خاطر خدا دشمنی کن؛ زیرا دوستی خدا جز با این‌ها به دست نیاید. [عیون اخبار الرضا، ج۲، ص ۱۲۴] همچنین فرمودند: دوست داشتن اولیای خداوند واجب است، همچنین دشمنی با دشمنان خدا و بیزاری از آنان و رهبرانشان واجب است. بنابراین، نیاز دوستی با خدا یکی از محوری‌ترین نیازهای معنوی است که بر گستره وسیعی از رفتارهای انسان تأثیرگذار است.
