موعود پایگاه اینترنتی موعود
اشاره:
یکی از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین اقدام‌هایی که مؤسّسه فرهنگی موعود در سال‌های اخیر با هدف نهادینه‌سازی فرهنگ مهدویّت و انتظار در جامعه و جلوگیری از افراط‌ها و تفریط‌های موجود در این زمینه انجام داده، تدوین منشور راهبردی فرهنگ مهدویّت، با رویکرد پژوهشی، آموزشی و ترویجی بوده است.
با امید به اینکه مدیران و مسئولان دستگاه‌های پژوهشی، آموزشی، فرهنگی و تبلیغی کشور به منشور یاد شده توجّه کنند و از آن به عنوان مبنایی برای سامان‌دهی فعّالیت‌های مهدوی در کشور، بهره گیرند، توجه خوانندگان عزیز را به متن کامل این منشور جلب می‌کنیم.
مقدمه
در چند سال گذشته، شور و شوق ظهور منجی موعود در سراسر جهان و در میان همه اقوام، ملل و مذاهب، رشدی شتابان داشته و مباحث مربوط به آخرالزمانشناسی و منجیگرایی با سرعتی باورنکردنی گسترش یافته است. پیروان اهل بیت(ع) در سرزمین اسلامی ایران نیز به مدد انفاس قدسی حضرت بقیـ［الله الأعظم ـ أرواحنا له الفداء ـ به موضوع مهدویّت و انتظار، توجه روزافزونی داشته و عاشقان مهدی(ع)، گوشه گوشه این سرزمین را به مجالس ذکر یاد و نام آن عزیز تبدیل کردهاند.
امروزه در کشور ما کمتر مرکز علمی و آموزشی دیده میشود که در آن، محفل، انجمن، کانون، گروه یا نشریهای با هدف تبلیغ و ترویج باور مهدوی یا پژوهش در این زمینه شکل نگرفته باشد. رسانههای عمومی اعم از صدا و سیما، مطبوعات و پایگاههای اطلاعرسانی نیز از این قافله عقب نمانده، با سرعت روزافزونی به سمت تولید آثار دیداری، شنیداری و نوشتاری مرتبط با فرهنگ مهدویّت به پیش میروند. از سوی دیگر، شاهد افزایش مراکز و مؤسّسههای فرهنگی، تبلیغی و پژوهشی مهدوی در کشور هستیم.
شرایط به وجود آمده، موجب زنده شدن روح امید و سرزندگی در جامعه ما شده و باور به ظهور منجی موعود را بیش از پیش در جامعه ما زنده ساخته است. با این حال، بیمها و نگرانیهایی را هم در میان صاحبنظران مباحث اعتقادی و فرهنگی ایجاد کرده است؛ زیرا فضای موجود، زمینه طرح اندیشههای انحرافی، دیدگاهها و نظرهای افراطی و تفریطی را در حوزه باور مهدوی و فرهنگ انتظار فراهم ساخته است. ازاینرو، بیم آن میرود که عدهای به دلیل نشناختن درست این باور و فرهنگ، نداشتن بینش عمیق در این زمینه یا تحت تأثیر برخی دشمنان دانا و دوستان نادان، علاوه بر اینکه خود دچار آسیب و انحراف عقیدتی شوند، فرهنگ ارزشمند مهدویّت را نیز دچار آسیب سازند.
از اینرو، ضروری به نظر میرسد که مراکز و مؤسّسههای فعّال مهدوی با تدوین منشوری که در آن، اصول و چارچوبهای فعالیتهای پژوهشی، آموزشی و ترویجی در حوزه مهدویّت تبیین شده باشد، مقدمات ایجاد وحدت نظری و عملی را در این زمینه فراهم آورند و از آسیبها و انحرافهای احتمالی پیشگیری کنند. تنها در این صورت میتوان امیدوار بود که جامعه شیعی ایران از یگانه دستاویز خود برای دستیابی به رستگاری دنیوی و اخروی به خوبی بهره جوید و با بهرهگیری از فرهنگ مهدویّت، از فتنهها و آشوبهای عصر غیبت به سلامت به درآید.
منشور حاضر با این هدف از سوی «مؤسّسه فرهنگی موعود» تهیه شده است و امیدواریم، به عنوان سندی برای فعّالیت‌های مهدوی در کشور مطرح شود.
در همینجا از همه صاحبنظران و فعالان در حوزه مباحث مهدوی دعوت می‌کنیم با بیان دیدگاههای خود درباره این منشور، قدم مؤثری در راه اتقان و تکمیل آن بردارند.
الف) مبانی نظری
۱. «امامت»، تداوم «نبوت» و تکمیلکننده رسالت خاتمالانبیا(ص) بوده و در عصر حاضر، امامت در وجود شریف حضرت خاتم الاوصیا، امام مهدی(ع) تجلی یافته است.
2. بر اساس روایات قطعی و تردیدناپذیری که از پیامبر گرامی اسلام(ص)و ائمه معصومین(ع) به ما رسیده، معرفت امام زمان بر هر فردی لازم است و دست نیافتن به این معرفت، با مرگ جاهلی (مرگ در حال کفر یا شرک یا نفاق) برابر است.
3. معرفت امام زمان آنگاه میتواند ما را از مرگ جاهلی برهاند که بتوانیم با شناسایی امام عصر خود، از هدایتهای ایشان بهرهمند شویم و اوامر و نواهی او را پاس داریم.
4. امام مهدی(ع)، آخرین حجت خدا، تداومبخش سلسله حجتهای الهی، خاتم اوصیا، وارث همه انبیا و اولیای پیشین و آخرین امام از نسل پیامبر اکرم(ص)است.
5. حضرت حجت(ع) با وجود غیبت ظاهری، شاهد و ناظر رفتار شیعیان بوده، از همه آنچه بر آنان میگذرد، آگاه است.
6 . امام مهدی(ع) از پس پرده غیبت، اداره و ولایت امور جهان را بر عهده دارد و عنایت آن حضرت شامل حال مردم میشود.
7. بر اساس روایات اسلامی و فرمایش صریح امام عصر(ع)،
در عصر غیبت، فقیهان شیعه، حجت بر همه مردم هستند و مردم موظف‌اند از دیدگاه این فقیهان در همه امور پیروی کنند.
۸ . هدایت و سرپرستی امور سیاسی ـ اجتماعی مسلمانان در عصر غیبت، به فقیهی برگزیده از میان فقیهان جامعالشرایط سپرده شده است و مردم با پذیرش ولایت این فقیه میتوانند جامعه خود را تا عصر ظهور امام عصر(ع) به صورت شایستهای که مورد رضای آن حضرت است، اداره کنند.
۹. انتظار منجی موعود و اعتقاد به تحقق آیندهای روشن و به دور از هرگونه تیرگی، تباهی، ستم و فساد برای جهان، در میان همه ملل و نحل، به ویژه پیروان ادیان ابراهیمی، مطرح است و همه مسلمانان اعم از شیعه و اهل سنت، در انتظار ظهور مردی از خاندان پیامبر اکرم(ص) و از نسل فاطمه زهرا(س) هستند.
۱۰. در اندیشه شیعی، انتظار موعود، به عنوان اصل مسلّم اعتقادی مطرح است و همه شیعیان موظف‌اند همواره در انتظار ظهور آخرین حجت خدا باشند.
11. انتظار، عملی آگاهانه همراه با آمادگی و مجاهده در سطوح مختلف فکری، اخلاقی و عملی، برای ساختن آیندهای روشن بر اساس برنامه و نقشه الهی است.
12. انتظار، ضامن حفظ سلامتی اخلاقی فرد و جامعه، تداوم انگیزه مجاهده و تلاش، بقای روحیه امیدواری و نشاط در جامعه، پایداری و شکیبایی در برابر سختیها و مشکلات، مصونیت عمومی در برابر ابتلائات سوء عصر غیبت و گسترش و نهادینه‌سازی انس و الفت با ساحت قدس اهل بیت(ع) است.
13. بر اساس آموزههای ائمه معصومین(ع)، منتظر باید هر لحظه آماده ظهور باشد و زندگی خود را چنان سامان دهد که هر زمان اراده خدا به ظهور تعلق گرفت، بتواند با سربلندی در پیشگاه حجت خدا حاضر شود.
14. شیعیان در عصر غیبت، وظایف و تکالیف مختلفی در برابر حجت خدا دارند و تنها با عمل کردن به آنها میتوانند در برابر آن حضرت سربلند باشند و رضایت خداوند را به دست آورند.
15. از مهم‌ترین وظایف شیعیان در برابر حجت خدا، پیراستن خود از ویژگیهای ناپسند و آراستن خویشتن به اخلاق نیکو، حفظ و تقویت پیوند قلبی با امام عصر(ع) و تجدید دایمی عهد و پیمان با آن حضرت، کسب آمادگی همه جانبه فکری، فرهنگی و عملی و فراهم آوردن شرایط برای ظهور، ارتباط با فقیهان و مراجع تقلید به عنوان نوّاب عام امام عصر(ع)
و دعا برای سلامتی آن حضرت و تعجیل در فرج است.
16. در عصر حاضر که دوران امامت و ولایت آخرین حجّت خدا، امام مهدی(ع) است، از یک سو وظیفه داریم به ریسمان ولایت مهدوی چنگ زنیم و همه مناسبات فردی و اجتماعی خود را بر اساس خواست و رضایت آن حضرت که از طریق کتاب و سنت به دست ما میرسد، سامان دهیم و از سوی دیگر مکلّفیم از تمسک به ولایت دشمنان ایشان خودداری کنیم و از هر آنچه در تقابل با این ولایت است، بیزاری جوییم.
17. شناسایی همه جانبه (نظری و عملی) کفر، شرک و نفاق و مظاهر آنها در عصر حاضر برای پیراستن مناسبات فردی و جمعی مسلمانان از هرگونه شایبه و کسب آمادگی برای مقابله با آن مظاهر و اصلاح مناسبات و مصونیتبخشی به جنبههای مختلف حیات فرهنگی و مادی مسلمانان، امری ضروری و اجتنابناپذیر است.
18. امام خمینی(ره) با طرح اندیشه حکومت اسلامی در عصر غیبت و تلاش خستگیناپذیر در راه تحقق این اندیشه، معنا و مفهوم تازهای به «انتظار» بخشید و تعریفی نو از رسالت و تکلیف شیعیان در برابر حجت خدا ارائه داد.
19. پرداختن به باور مهدوی و فرهنگ انتظار، ضرورت انکارناپذیر عصر ماست و احیا و گسترش این باور و فرهنگ در جامعه ما میتواند اقشار مختلف به ویژه جوانان را در برابر امواج مسموم تهاجم فرهنگی بیگانه بیمه سازد.
ب) راهبردها
1. شناسایی و نقد بنیادین جنبههای مختلف فرهنگ و تمدن مغرب زمین، به عنوان فرهنگ و مدنیتی که در تقابل جدی با آرمان «حقیقتمدار»، «معنویتگرا» و «عدالتمحور» مهدوی قرار دارد. انسانهای عصر غیبت تنها زمانی میتوانند به ریسمان ولایت مهدوی چنگ زنند و به تمام معنا در سلک منتظران موعود قرار گیرند که باطل زمان خویش را به درستی بشناسند و با تمام وجود از آن بیزاری جویند.
۲. شناخت و نقد جدّی مناسبات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حاکم بر جوامع اسلامی‌که بیشتر به تقلید از الگوهای توسعه غربی و تحت تأثیر اندیشههای عصر مدرنیته در این جوامع شکل گرفته است. این جوامع بدون شناخت جدّی از وضع موجود خود نمیتوانند به راهکارهای مبتنی بر آموزههای دینی برای خروج از فتنههای فراگیر عصر غیبت دست یابند.
3. تلاش برای تدوین استراتژی سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی جوامع اسلامی در عصر غیبت و تا رسیدن به عصر طلایی ظهور، بر اساس اندیشه مهدوی و فرهنگ انتظار.
4. تبیین وظایف و مسئولیتهای نهادها و دستگاه‌های مختلف فرهنگی، آموزشی، تبلیغی و اجرایی برای گسترش و نهادینه‌سازی باور مهدوی در جامعه.
5. بازشناسی جنبههای مختلف اعتقادی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی اندیشه مهدوی و فرهنگ انتظار با بهرهگیری از منابع متقن و مستدل و استفاده از همه توان مراکز علمی حوزوی و دانشگاهی در زمینه مباحث کلامی، فلسفی، عرفانی، اخلاقی، حقوقی، سیاسی و….
6 . تلاش برای پالایش اندیشه ناب مهدوی از هرگونه شایبه جعل و تحریف و زدودن این اندیشه از زنگارهای جهل و خرافه، سخنان سست و بیاساس و هرگونه دیدگاه انحرافیِ مبتنی بر افراط یا تفریط.
7. پاسخگویی عالمانه و متناسب با نیازهای روز به شبههها، پرسشها و ابهامهای موجود در زمینه منجیگرایی شیعی.
8 . شناساندن معارف مهدوی به نسل جوان و نهادینه ساختن این معارف در متون آموزشی، از دبستان تا دانشگاه.
9. احیا و گسترش فرهنگ انتظار و تلاش برای شناساندن نقش سازنده این فرهنگ در پایداری و پویایی جوامع اسلامی.
10. تبیین وظایف و تکالیف مردم در برابر حجت خدا و امام عصر(ع)، نهادینه ساختن این وظایف و تکالیف در فرد و اجتماع و آماده ساختن جامعه اسلامی‌برای استقبال از واقعه مبارک ظهور.
11. مقابله جدی با جریانهای سیاسی ـ فرهنگی که در قالب کتاب، نشریه، فیلم، نرمافزارهای رایانهای، پایگاههای اطلاعرسانی جهانی (اینترنت) و… به تقابل با اندیشه موعودگرایی شیعی میپردازند، از طریق گسترش فرهنگ ناب مهدوی و نقد و بررسی جریانها و اندیشههای انحرافی و التقاطی.
12. بررسی و نقد دیدگاههایی که متفکران مادیگرا و فرقههای انحرافی در زمینه جهان آینده و آینده جهان مطرح کردهاند.
13. بهرهگیری شایسته از ابزارهای هنری و رسانههای دیداری و شنیداری، به ویژه سینما و تلویزیون برای تبلیغ و ترویج معارف مهدوی.
14. ترویج و گسترش مفاهیمی چون امید به آینده، یاری مظلومان، منجیگرایی، ستمستیزی، عدالتخواهی، معنویتگرایی و… که از عناصر جوهری فرهنگ مهدویّت و انتظار به شمار میآیند، از طریق قالبهای مختلف هنری (ادبیات داستانی، شعر، نمایشنامه، فیلم و…).
15. گشودن زوایای جدید در طرح مباحث مهدوی و پرداختن به موضوعهای مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی از منظر فرهنگ انتظار.
ج) سیاستها
1. توجه به جایگاه و شأن رفیع امام عصر(ع) و خودداری از به کار بردن واژگان و تعبیرهایی که شایسته جایگاه و شأن آن حضرت نیست.
2. توجه به دیدگاههای مراجع عظام تقلید برای
در امان ماندن از هرگونه افراط و تفریط در فعالیتهای مهدوی.
3. توجه به کارکردهای مجالس و مراسم مهدوی و تلاش برای حفظ کارکرد اصلی این مجالس و مراسم که چیزی جز تجدید پیمان با امام عصر(ع)، یادآوری تکالیف و رسالتهای ما نسبت به آن امام، ترویج فرهنگ انتظار و آمادهسازی جامعه برای ظهور یگانه منجی بشر نیست.
4. پرهیز از تعیین وقت برای ظهور و متمرکز کردن همه تلاشهای فرهنگی و تبلیغی بر اصل لزوم انتظار فرج، منتظر نگهداشتن مردم، حفظ شادابی و سرزندگی انتظار در آنها و یادآوری وظایف منتظران.
5. پرهیز از طرح مطالب سست، واهی و بیاساس مبتنی بر خواب و رؤیا برای ترویج و تبلیغ فرهنگ انتظار.
6 . پرهیز از دامن زدن به موضوع تشرّفات و خودداری از طرح تشرّفاتی که منبع و مستند محکم و قابل اعتمادی ندارند.
7. خودداری از بهرهبرداریهای مادی از موضوع تبلیغ و ترویج نام امام عصر(ع) و پرهیز از هرگونه برخورد سوداگرانه با این موضوع.
8 . بسنده نکردن به جنبه احساسی و عاطفی موضوع مهدویّت و انتظار و تلاش برای بالا بردن سطح معرفت مردم در این زمینه.
9. پرهیز از هرگونه افراط و زیادهروی در طرح یاد و نام امام عصر(ع) در محافل، مجامع، رسانهها و دستگاه‌های تبلیغی به گونهای که موجب زدگی مردم از این موضوع شود.
10. توجه به تمایزها و تفاوتهای ادبیات آخرالزمانی و منجیگرایی شیعی با ادبیات آخرالزمانی و منجیگرایی دیگر ادیان و مذاهب.
11. بهرهگیری از منابع متقن و مستدل در تبلیغ و ترویج فرهنگ مهدوی.
ماهنامه موعود شماره ۱۰۰
