مقدّمه
پیشرفت‌های فناوری در عصر جدید، سبب ظهور شیوه‌های جدید گردش اطّلاعات و کاهش اساسی در هزینه‌ها در این زمینه گردیده است. نتیجه این امر، انفجار اطّلاعات است.
امروزه رسانه‌ها توانسته‌اند به همه زوایای زندگی بشر وارد شوند و بر نوع فکر و نگرش آنها تأثیر بگذارند.
رسانه‌ها به گونه‌ای درهم آمیخته‌اند که توان اندیشیدن را از انسان‌ها سلب می‌کنند؛ به طوری که موجبات انقیاد آدمی نسبت به آنچه را که این رسانه‌ها می‌گویند، فراهم آورده‌اند. در واقع، انسان به تعبیر مک لوهان در عصر «برون راهبر» یا «دگر راهبر» می‌باشد؛ چرا که در عصر ارتباطات جمعی و نفوذ این گونه رسانه‌ها به حریم خانه‌های شخصی، هر کس از این وسایل ارتباطی، الگو می‌گیرد؛ زیرا انسان اصولاً الگوپذیر است و برای اعمال و رفتار خویش، به دنبال الگوها می‌گردد. از این رو، به راهی می‌رود که از طریق این وسایل تجویز می‌شود. بنابراین، صاحبان و طرّاحان این گونه وسایل، راهبران اندیشه و عمل انسان‌ها به شمار می‌آیند.۱
در واقع، این رسانه‌ها با ساخت و پردازش افکار عمومی، فضا را برای اقدامات سیاسی در دهکده جهانی فراهم می‌کنند. آنها با تضعیف باورهای اعتقادی و پیشینه ملّی، فرهنگی، قومی و دست زدن به اقداماتی از قبیل: شایعه پراکنی، گسترش ترس و وحشت، رشوه دادن به انسان‌های ضعیف النّفس و بزرگ جلوه دادن مشکلات، نقش ستون پنجم را در جنگ، بازی نموده و همانند پیاده نظام‌های دشمن، زمینه را برای سقوط حکومت‌ها و تسلّط بر آنان فراهم می‌آورند.
اسلام به عنوان دومین دین بزرگ جهان با ظهور انقلاب اسلامی ایران، طراوتی تازه یافته و روز به روز بر تعداد پیروانش به شکل چشم‌گیری افروده می‌شود، که البتّه این مسئله در تضاد با سیاست‌های افزون طلبانه کشورهای غربی به سرکردگی آمریکا است. این کشورها که از گسترش روز افزون اسلام به وحشت افتاده بودند، به طرق مختلف برای مقابله با اسلام بسیج شدند. رویدادهای چند سال اخیر و استراتژی‌هایی که آمریکا و دیگر کشورهای غربی در مقابل کشورهای مسلمان و به خصوص ایران اسلامی‌به کار گرفته شده است، خود نشان دهنده میزان هراس دشمنان اسلام است. آنان با استفاده از ابزارها و روش‌های مختلف، به جنگ علنی علیه اسلام دست زدند. نوشتن کتاب «آیات شیطانی» توسط سلمان رشدی مرتد، جنگ‌های گوناگون در «خاورمیانه» که روزانه تعداد زیادی از انسان‌های بی‌گناه را به خاک و خون می‌کشد، تمسخر نمادهای مقدّس مسلمانان و احکام و مبانی مترقّی آن و توهین به شخصیّت‌های بزرگ و با عظمت اسلامی، مانند پیامبراعظم(ص)، ساخت فیلم‌های گوناگون مستند و سینمایی در تروریست جلوه دادن مسلمانان و منتسب کردن خشونت‌ها به اسلام و قرآن، روش‌های گوناگون تبلیغاتی در ترویج مسیحیّت در کشورهای اسلامی و به خصوص ایران اسلامی، همگی دلایلی از میزان هراس دشمنان از اسلام است.
یکی از مؤسّسات پژوهشی در این زمینه، تحقیقی انجام داده است که بر اساس آن تبلیغات تلویزیونی، تبلیغات شهری، تبلیغات در بین اقشار، تبلیغات در کلیساهای خانگی و تبلیغات اینترنتی، راه‌های تبلیغ مسیحیّت در ایران است. در اینجا به بررسی ترفندهای به کار گرفته شده در تبلیغات اینترنتی پایگاه‌های مسیحیّت می‌پردازیم.
برخی از ویژگی‌های منحصر به فرد اینترنت، زمینه‌ای را فراهم آورده است تا بسیاری از گروه‌ها و جریان‌های غیر قانونی از آن، به عنوان وسیله‌ای امن، جهت تبلیغ و جذب، بهره برداری کنند. فعّالیت مبلّغان مسیحی در اینترنت با استفاده از حدّاقل ۳۰ پایگاه و ۱۸۰ وبلاگ فعّال شناسایی شده، جریان دارد. تالار گفت‌وگوی این پایگاه‌ها به محلّی برای جذب ایرانیانی تبدیل شده است که تبلیغاتی را دریافت و پس از مدّتی به محافل خانگی دعوت می‌شوند. همچنین از دیگر کارایی‌های اینترنت برای گروه‌های مبلّغ مسیحیّت، مظلوم نمایی و تشویش اذهان عمومی، از طریق انتشار اخبار کذب و بزرگ نمایی شده است.۲
در نتیجه، راه‌اندازی قارچ گونه پایگاه‌های تبلیغی مسیحی در کشورهای اسلامی، با چنین هدفی شکل گرفته است، که می‌توان آن را از دو منظر مورد بررسی قرار داد:
۱. تحلیل ساختاری
به تعبیر لوکاچ با پیچیده‌تر شدن جوامع، ارزش‌های راستین نیز پنهان گردیده و در واقع در جامعه مدرن، ارزش‌ها به راحتی قابل درک و فهم نیست. لوکاچ و به دنبال وی گلدمن، معتقدند چنین جامعه‌ای است که بستر خلق رمان است.۳
در واقع ساخت رمان کاملاً مبتنی بر جامعه مدرن می‌باشد و یک رمان نویس با توجّه به ساختار جامعه زمان خود، رمان را می‌نویسد. در نتیجه، زمان نگارش تراژدی‌ها و داستان‌های حماسی به پایان رسیده است.
به همین شکل، یک فیلم ساز با توجّه به ساختار جامعه خود، فیلم خود را می‌سازد و در واقع فیلم‌های سینمایی بازتابی از حقایقی است که در جامعه به وقوع می‌پیوندد یا در شرف وقوع است و فیلم ساز آن را در قالب یک فیلم سینمایی و یک انیمیشن در می‌آورد.
برای نمونه، هنگامی‌که لابی صهیونیست خود را در ساختار جامعه، مطرود و منزوی می‌بیند، با ساخت فیلم‌هایی قصد برون رفت از این وضعیّت را دارد. انیمیشن «میکی موس» نمادی از همان یهودی سرگردان است که مدام از سوی رقیبان قوی‌تر تهدید می‌گردد. امّا او با زیرکی و چالاکی خود بر تمام آنان فائق می‌آید. انیمیشن‌های «تام و جری»، «جوجه اردک زشت»، «دامبو، فیل پرنده»، «سیندرلا» و «سفید برفی» نیز از این نمونه‌ها می‌باشند.
امّا زمانی که یهود از انزوا خارج می‌شود، ساختار فیلم‌ها نیز تغییر می‌یابد. اکنون از یهودیان به عنوان تنها منجیان کره زمین یاد می‌شود. فیلم‌هایی مثل: «حمله مریخی‌ها» و «ماتریکس» به دنبال القای همین مفهوم هستند.
پایگاه‌های تبلیغ مسیحیّت نیز با وجود تفاوت‌های فراوان از نظر قالب و شکل ظاهری، دارای ساختار واحدی می‌باشند و همین مسئله سبب شده تا گردانندگان این پایگاه‌ها با تحمّل هزینه‌های فراوان و صرف وقت زیاد، این پایگاه‌ها را با ویژگی‌های خاصّی طرّاحی نموده و در روزآمد سازی آنها بکوشند.
پایگاه اینترنتی تبلیغ مسیحیّت برای مخاطبان شمالی کشورمان، نمونه کوچکی از پایگاه‌های تبلیغی مسیحی است که در راه انحراف باورهای دینی و اسلامی مردم خطّه شمال ایران اسلامی طرّاحی گردیده است. این پایگاه به زبان گیلکی بوده و علاوه بر اناجیل چهارگانه «متی»، «مرقس»، «لوقا» و «یوحنّا»، دارای قسمت‌های دیگری با عناوین «معجزات مسیح» و «نغمه شالیزار» می‌باشد که تمامی این بخش‌ها با لهجه زیبای گیلکی و با هدف ترغیب مخاطبان خود برای گرایش به مسیحیّت شکل گرفته است.
از دیگر پایگاه‌های تبلیغی مسیحیّت می‌توان به پایگاهی اشاره کرد که برای نجات ایران سفارش به دعا و راز و نیاز می‌کند. پدیدآورندگان این پایگاه هدف خود را از طرّاحی آن، واکنش به بحران جهانی اخیر در مورد ایران مطرح کرده‌اند و اینکه ۱۲۰ تن از رهبران کلیساهای ایران متعهّد شده‌اند برای نجات کشور به مدّت ۴۰ روز دست به دعا بردارند و روزه بگیرند!!
دقّت در این دو پایگاه مطرح شده و پایگاه‌های فراوان دیگری که در این زمینه وجود دارد، نشان دهنده آن است که اگرچه این پایگاه‌ها از نظر محتوایی تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند و هر کدام گروه‌های خاصّی را مورد خطاب خود قرار داده‌اند، امّا در ورای این تفاوت‌های ظاهری، شاهد ساختار مشترکی می‌باشیم؛ به گونه‌ای که پایگاه «شالیزار کلام خدا» با مورد توجّه قرار دادن فرهنگ و آداب و رسوم مردم شمال ایران و مشکلات و سختی‌های فراوان آنها در به دست آوردن مایحتاج زندگی به دنبال القای این مطلب است که عامل همه این سختی‌ها و دشواری‌ها در واقع آیین اسلام بوده و راه نجات از این مشکلات ایمان آوردن به عیسی مسیح(ع) و مسیحی شدن است.
پایگاه دیگر نیز با ظاهری مزوّرانه و در قالب دعا برای نجات ایران به همراه ۴۰ فیلم ۵ دقیقه‌ای با بزرگ جلوه دادن مشکلات، ناکارآمد جلوه دادن مسئولان نظام مقدّس اسلامی و شایعه پراکنی به دنبال ایجاد یأس و ناامیدی مردم نسبت به انقلاب اسلامی و سست کردن بنیان نظام می‌باشد که در واقع، عامل همه این مشکلات را در اسلام و راه رهایی را در گرایش به مسیحیّت می‌داند.
۲. تحلیل محتوایی
۲-۱. تولید انبوه
یکی از ویژگی‌های پایگاه‌های تبلیغی مسیحیّت، انبوه واژگان، اصطلاحات و لغات آنهاست که در شکل‌ها، رنگ‌ها و قالب‌های گوناگون، خودنمایی می‌کنند؛ به گونه‌ای که گاه کاربران اینترنت به دنبال تحقیق و پژوهش در موضوعی، حتّی بی‌ارتباط با مسائل دینی می‌باشند، ولی به همراه آن مطلب، تصویری از معجزه‌‌ای از معجزات عیسی مسیح(ع) یا یکی از نمادهای مسیحیّت، مانند صلیب یا جمله‌ای قابل تأمّل در تبلیغ مسیحیّت را مشاهده می‌کنند.
برای نمونه، تعدادی از کلید واژه‌های بنیادین دو دین بزرگ اسلام و مسیحیّت در جست‌وجوگر «گوگل» مورد بررسی قرار گرفت. نتایج جست‌وجو بسیار قابل توجّه است. مقایسه کلیدواژه‌های این جست‌وجو نشان دهنده آن است که کلیدواژه‌های اسلامی، حتّی اگر به زبان فارسی و عربی مورد جست‌وجو قرار گیرد، بسیار کمتر از واژه‌های کلیدی مسیحی به زبان انگلیسی است.
تعداد واژه معنای واژگان جست‌وجوگر Google
۰۰۰/۰۰۰/۱۳۸ مسیح Christ
۰۰۰/۰۰۰/۲۳۴ عیسی Jesus
۰۰۰/۸۰۰/۳۴ محمّد Mohammad
۰۰۰/۵۰۰/۱۸ محمّد Mohammad
۰۰۰/۹۰۰/۲۷ محمّد Mohammed
۰۰۰/۵۰۰/۱۴ تعمید Baptism
۰۰۰/۰۰۰/۳۶۵ کلیسا Church
۰۰۰/۴۱۹ مسجد Masjed
۸۰۰/۹۹ مسجد Mosque
۰۰۰/۳۳۰/۶ مسجد Masjid
۰۰۰/۰۰۰/۱۷۹ کتاب مقدّس Bibel
۰۰۰/۷۰۰/۵۱ کتاب عهدین Testament
۰۰۰/۱۰۰/۲۴ کتاب مقدّس Seripture
۰۰۰/۳۶۰/۸ قرآن Qur''an
۰۰۰/۹۰۰/۱۴ قرآن Koran
۰۰۰/۷۳۴ قرآن Qoran
واژه‌های عربی و فارسی در جست‌وجوگرGoogle
۰۰۰/۰۰۰/۸۳ محمّد
۰۰۰/۴۰۰/۱۶ رسول الله
۰۰۰/۲۲۰/۵ حضرت محمّد
۰۰۰/۷۸۰/۸ قرآن
۰۰۰/۰۷۰/۶ مسجد
۲-۲. تحریف واژه‌های اسلامی
یکی از ترفندهای دیگر پایگاه‌های تبلیغ مسیحیّت، استفاده ابزاری از واژه‌های اسلامی و تحریف آنهاست؛ چنان که کاربر مسلمان را به سردگمی می‌کشاند؛ برای نمونه، هنگامی‌که محقّقی در هر یک از واژه‌های Doa، Nejat، Shahadat و دیگر واژه‌های اسلامی‌به جست‌وجو در موتورهای جست‌وجو مشغول است، با انبوهی از پایگاه‌ها، وبلاگ ها و مقالاتی مواجه می‌شود که ارتباطی با موضوع تحقیق او نداشته و به ترویج مسیحیّت مشغولند.
پرداختن به مسئله منجی و هزاره گرایی۴ و آخرالزّمان۵ که توسط کسانی چون: تافلر، فوکویاما، هانتینگتون و برژینسکی مطرح شده و درباره بحث آینده‌نگری غرب، به خصوص در سینمای غرب به آن پرداخته شده، در واقع از اسلام و فرهنگ ناب شیعی گرفته شده است و در واقع، تنها تمدّنی که موعودش یک موجود عینی زنده است، مکتب تشیّع می‌باشد.۶ در حقیقت، گردانندگان صحنه تبلیغات مسیحیّت دریافته‌اند که انسان امروزی نیازمند امیدواری است و از همین دریچه، نهایت تلاش خود را برای مرتبط ساختن امید به آینده و جهت دعوت افراد به مسیحیّت به کار می‌بندند.
جای بسی تأسّف است که در عصر ارتباطات و اطّلاعات ما نه تنها شاهد تحریف واژه‌های اسلامی هستیم، بلکه با تحریف حتّی معانی آیات شریف قرآن و استفاده از رفتار برخی گروه‌های خشونت طلب منتسب به مسلمانان مانند طالبان و وهابیّت، اسلام را دینی خشن و ستیزه‌جو معرفی می‌کنند و ۵/۱ میلیارد مسلمان را به تمسخر می‌گیرند. نمونه کوچکی از این موضوع را در فیلم مستند «فتنه»7 می‌بینیم که به تازگی از سوی نماینده افراط‌گرای پارلمان هلند گیرت وایدرز۸ ساخته شد و از طریق اینترنت به سراسر دنیا ارسال گردید. این فیلم را در همان ساعات اوّلیه، افراد بسیاری در سراسر جهان مشاهده نمودند. در این فیلم ۱۵ دقیقه‌ای، با ارائه کاریکاتوری موهن از پیامبر(ص)، با تحریف معنای ۵ آیه از قرآن مجید، با تکیه بر اعمال نسنجیده گروه‌هایی منتسب به مسلمانان و استفاده ابزاری از صدا و تصویر، سعی نمودند تا به مخاطبان خود چنین تفهیم نمایند که عامل تمامی نا امنی‌ها و ترورها در جهان، مسلمانان هستند و آنها خشونت و ترور را از متن اسلام و قرآن آموخته‌اند.
۲-۳. مخاطب شناسی و توجّه به نیازهای او
از محور‌های مورد توجّه پایگاه‌های مسیحی، سعی فراوان این گونه پایگاه‌ها در شناسایی مخاطبان و موضوعات مورد علاقه آنهاست. آنها برای این منظور با روش‌های گوناگون به شناخت فرهنگ، اعتقادات و آداب و رسوم افراد و گروه‌ها اقدام می‌کنند. آنها با شناسایی نقاط ضعف، سعی در بزرگ نمودن ضعف‌ها و مشکلات می‌نمایند. این گونه پایگاه‌ها سعی می‌کنند با استفاده از کلمات زیبا و دل‌نشین مانند: آزادی، عدالت، محبّت و عشق، خود را به آنان نزدیک نموده و از نارضایتی‌های مردم به تفصیل سخن گویند تا به این وسیله به قلوب کاربران خود راه یابند.
۲-۴. توجّه به اصل پاداش
یکی از مسائل مهمّی که در پایگاه‌های تبلیغی مسیحیّت مشاهده می‌شود، توجّه به اصل مبادله است. انسان‌ها دوست دارند در قبال کاری که انجام می‌دهند، مورد تشویق واقع شوند. در واقع، تشویق محرّکی است که کمک می‌کند تا فرد نسبت به آن عمل علاقه‌مند گردد.
کاربران اینترنت نیز علاقه‌مندند هنگامی‌که وارد پایگاهی می‌شوند، امتیازی کسب نمایند. این امتیاز در مورد کاربران مختلف متفاوت است. فیلم جذّاب، موسیقی فرح بخش، عنوان مهیّج، کتاب‌های قابل دانلود و مطالب علمی مفید و حتّی پاسخ‌گویی آنلاین یا پست الکترونیک رایگان، همه و همه می‌تواند انگیزه‌هایی باشند تا افراد را به سوی خود بکشانند.
در صورتی که کاربر به هر دلیل به پایگاهی وارد شود، ولی آن پایگاه نتواند پاداشی متناسب با او در اختیارش قرار دهد، مطمئنّاً دیگر به سراغ آن پایگاه نخواهد رفت.
آنچه گذشت، اشاره کوتاهی بود بر برخی از ترفندهای تبلیغی پایگاه‌های مسیحیّت در اینترنت. امید است که پایگاه‌های اسلامی نیز علاوه بر عرضه و ارائه محتوای جذّاب و کاربر پسند، در مورد فراهم‌آوری زمینه‌های تبلیغ و جذب کاربران در اینترنت و ایجاد انگیزه در آنان، برای مراجعات بعدی به پایگاه‌های اسلامی، زمینه را فراهم کنند. البتّه توجّه به اصول اخلاقی اسلامی و شیوه‌های صحیح، منطقی و عاقلانه در تعامل با کاربران، از مهم‌ترین اصولی است که در این تعامل باید مورد نظر قرار گیرد.
ماهنامه موعود شماره ۱۲۰
حسن باقی زاده
پی‌نوشت‌ها:۱. هادی رستگار مقدم، «درآمدی بر وسایل ارتباطی»، اندیشه حوزه، ش ۱، سال سوم (تابستان ۷۶)، صص ۷۶ و ۷۷.
۲. برگرفته از خبرگزاری فارس.
۳. جورج لوکاچ، جامعه شناسی رمان، ترجمه: محمّد جعفر پوینده، تهران، تجربه، ۱۳۷۵.
۴. Millennialism Millenarianism.
۵. Futurism.
۶. هالیوود و مهدویّت؛ گفتگو با دکتر حسن بلخاری؛ مجله بازتاب اندیشه، ش ۱۵.
۷. FITNA.
Geert Wilders .8.
موعود پایگاه اینترنتی موعود
از دیگر پایگاه‌های تبلیغی مسیحیّت می‌توان به پایگاهی اشاره کرد که برای نجات ایران سفارش به دعا و راز و نیاز می‌کند. پدیدآورندگان این پایگاه هدف خود را از طرّاحی آن، واکنش به بحران جهانی اخیر در مورد ایران مطرح کرده‌اند و اینکه ۱۲۰ تن از رهبران کلیساهای ایران متعهّد شده‌اند برای نجات کشور به مدّت ۴۰ روز دست به دعا بردارند و روزه بگیرند!
