موعود پایگاه اینترنتی موعود
سوال۱ : اگرظهور حضرت مهدی علیه السلام همراه و ملازم پر شدن زمین از بیداد و ستمگری است، آیا کوشش در راه نشر احسان و نیکی و تقوی فایده دارد یا خیر؟
جواب : اولا، تنها ظرف حتمی و غیر قابل تغییر ظهور، پر شدن جهان از ستم نیست. بلکه ظهور، ظرف دیگری هم دارد که صلاح گروهی از مردم و آمادگی بشر برای پذیرش حکومت عدل و جهانی امام علیه السلام است. ۱
ثانیا .دو واقعیت ستم و پر شدن، از امور نسبی اند.
ثالثا، سخن عقل و فطرت و نیز ندای تربیتی تمامی انبیا و اولیا این است : حتی اگر تمام اقطار جهان را فساد و ستم فرا گرفت، هرگز نباید از تلاش در راه اصلاح فرد و جامعه دریغ کرد. تجربه نیز نشانگر ثمرات تلاش های آن بزرگواران در همین موقعیت های حساس است . چه بسیار انسان های پاک و والا را که علی رغم اکثریت فاسد و جریان فراگیر فساد اجتماعی در همین موقعیت ها تربیت کرده و به جامعه تحویل داده‌اند!
رابعا، مصلحان و مربیان بشریت چنین توصیه کرده‌اند :
انسان های متقی در راه اثرگذاری در محیط تلاش و کوشش کنندنه این که خودتحت تاثیر محیط و جامعه باشند.
امر به معروف و نهی از منکر رادر اولویت قرار داده هیچ گاه آن ها را ترک نکنند.
هرگز از روح وتاییدات خداوندی ناامید نگردند که این یاس خود از گناهان کبیره محسوب میشود.۲
در بیان وظایف چشم به راهان در ضمن احادیث چنین آمده است :
امام باقر علیه السلام درباره ی این آیه که می فرماید :« ای مومنان ! صبر پیشه کنید و یک دیگر را به آن توصیه کنید و ارتباط یابید.»3 فرمودند :« منظور این است که بر انجام واجبات شکیبا باشید، بر دشمنان خود صبر پیشه کنید و با امام چشم به راه خود مرتبط باشید »4
نیز امام صادق علیه السلام فرمود :
« آن کس که دوست دارد از یاران قائم ما باشد باید که چشم به راه باشد، به پارسایی و حسن خلق رفتار کند و…»5
نتیجه این که ظهور و حکومت حضرت مهدی علیه السلام دو ظرف دارد، ظرف انتخابی ما ـ که صلاح و تقوی است ـ و ظرف قهری ستم که نتیجه ی عدم کوشش و تلاش مردم و روند عادی روزگاران است . به حکم عقل و دستورات شرع، انسان های دوران غیبت مامورند که ظرف اول را درباره ی خود و سپس دیگران ایجاد و آماده سازند.
در این زمینه،نگاه کنید به :
ـ منتخب الاثر (عربی) : ۴۹۳ ـ ۵۰۰.
ـ ترجمه ی مکیال المکارم : علیه السلام : ۱۶۵ ـ ۶۱۳ .
ـ معرف امام عصر علیه السلام : ۲۱۹ ـ ۳۱۲ .
ـ مهر محبوب : ۸۸ ـ ۱۱۴ و ۲۵۸ ـ ۲۶۸ .
سوال۲: با وجود این همه افراد متقی و متدینی که دست اندرکار امورخیر سطح جهان اند، چرا حضرت مهدی علیه السلام ظهورنمی‌کنند؟
جواب : اولا وجود افراد صالح وخیر علت تامه ی ظهور نیست، هر چند زمینه فراهم کننده ی آن است . اصل ظهور به خواست و حکمت خداوند بستگی دارد . اراده ی خداوند علت تامه و فاعلی ظهور است که تعیین، تقدییر و امضا میکند. آمادگی روحی و معنوی مردمان زمینه ی آن است . آنان هرگاه آماده شوند ودعا کند خدا و اراده فرماید و حکمتش به ظهور تعلق گیرد، آن حضرت ظاهر میشود. این نیست که بگوییم : چون افراد صالح اند، چرا که ظهور نمی‌شود ؟ بلکه وظیفه ی ما، در صورت صلاح و تقوای مردم، دعا و استغاثه است .افراد صالح باید برای تعجیل در فرج ظهور دعا کنند و چشم به راه بودن را نشان دهند.
از سوی دیگر، تردید در صغرای قضیه است که گفته میشود مردم با تقوا و صالح اند. کجا افراد متقی و صالح بسیارند ؟ وجود آنان درچنین روزگاری (به تعبیرات روایات) از گوگرد سرخ نیز کم تر است. دین نیز در دست افراد بشر، به سان گوگرد سرخ، کم یاب است و نگهداری آن چون آتش در کف دست است. اگرخوب ها و خوبی های بیشتر تحلیل شود و با ملاک های قرآنی و روایی و اخلاق اهل بیت سنجش شود۶ و به دقت، تفکرات، اعتقادات، اعمال و عمل کرد فردی و اجتماعی و نحوه ی برخورد با دین مطالعه شود، آن گاه معلوم میشود که افراد صالح چه قدر نادرند. داستانی را از پدر یکی از مراجع دینی می آورم . او گفته بود :
یکی از صلحای شهر به درگاه امام زمان علیه السلام بسیار استغاثه میکند و عر ض میکند :« آقا ! با وجود این همه افراد صالح چرا ظهور نمی‌کنید؟ مدت ها گریه و زاری میکند . ایشان برای این فرد ظاهر می‌شوند. می فرمایند : برای این که امتحان کنی که چند نفر از مردمان حقیقتا صالح اند، شب جمعه، چهل نفر از صالح ترین افراد را در منزل یکی از بهترین صالحان شهر گرد آور، فلان قصاب را هم ( که او نیز از متقی ترین و بهترین مردم بود ) بخوان وسه راس بزغاله آماده کن و قصاب و بزغاله ها را در پشت بام ببر.
آن مرد نیک شب جمعه ای را انتخاب میکند و از میان تمام صلحا، ۴۰ نفر را دعوت می‌کندو در حیاط منزل اجتماع میکنند . این ها همه می نشینند و استغاثه میکنند. (ضمنا آن حضرت سپرده بودند که او به مردم نگوید بزغاله ها و قصاب در پشت بام اند) یک مرتبه می‌بینند نوری بر فراز بام ظاهر شد. یقین میکنند که امام زمان علیه السلام تشریف آوردند. آن گاه نور به طرف پشت بام می رود. یکی از صلحا را که بسیار مرد نیکی بوده است صدا می زنندکه : به پشت بام بیا.
او به پشت بام می رود. بعد از چند دقیقه، می‌بینند که از پشت بام خون جاری شد! یقین میکنند که امام زمان علیه السلام این شخص را سر بریده‌اند و این خون اوست . گروهی فرار میکنند. چند دقیقه ی دیگر صدا میکنند و می‌گویند : فلان شخص (یکی دیگر از صلحا) بیاید.
آن صالح هم به پشت بام می رود. چند لحظه ی دیگر می‌بیننند که باز هم از ناودان خون جاری شد و یقین میکنند که نفر دوم هم به دست آن حضرت سر بریده شد. تمام آنها می روند و سه نفر بیشتر نمی مانند. نفر سوم را صدا میکنند. در این هنگام فقط همان نفر می ماند و بقیه هم می روند. او هم ـ یکی از افراد بسیار صالح بودـ بالا می رود سپس خون از ناودان جاری میشود.
بعد امام علیه السلام به آن فرد استغاثه کننده و بی تاب می فرماید :« مردم این گونه‌اند. با این که یقین کردند که ما تجلی کردیم ـ به خاطر این که گمان کردند (نه یقین)که آنان سر بریده شدند ـ همه آن ها پا به فرار گذاشته و رفتند، حال آن که این خون بزغاله هایی بود که قصاب سر می‌برید !»
مردم باید امتحان گردند واز امتحان در آیند.و غیر از این داستان، داستان های زیاد دیگری در تاریخ هست که اتفاق افتاده و نشان داده که مردم هنوز آماده ی ظهورنیستند . با زبان، ظهور را می خواهند، لیکن در دل رنگ دیگری دارند. هنگامی‌که امتحان پیش می آید، حقایق آشکار می‌گردد :
« احسب الناس ان یترکوا ان یقولوا : امنا و هم لا یفتنون؟! ولقد فتنا الذین من قبلهم …»7
یکی از سنت های لایتغیر خداوند، امتحان است . امتحان که پیش بیاید، بسیاری از مردم مردود می‌شوند و بسیاری هم تجدید. قبول شده در مرحله ی اول بسیار اندک است . آن چه بر ماست این است که : به سوی صلاح حقیقی (نه ادعایی و ریایی) رو آوریم و در همان حال از دعا و استغاثه نکاهیم. اندیشه و دلمان، ظهور امام عصر علیه السلام و پیروی از حضرت او باشد تا مگر خداوند منان به دعای سوخته ای ترحم کندو جهانیان را از سرگردانی و حیرت نجات بخشد. آری، وظیفه ی ما دعا و استغاثه و صلاح و اصلاح است.
در این باره، مراجعه کنید به :
ـ مکیال المکارم علیه السلام : ۲۵۵ ـ ۲۶۲
ـ روزگار رهایی : ۱ ـ ۳۴۹ .
ـ پیوند معنوی.
ـ معرفت امام عصر علیه السلام ۲۸۸.
ـ مهر محبوب : ۲۵۲۸ ـ ۲۶۱.
سوال ۳ : معروف است که حضرت مهدی علیه السلام هنگامی خروج میکند که گستره ی زمین از ستم و جور آکنده شود تا تمامی اقطار آن را از داد ودادخواهی مملو سازد. اکنون آیا می توان نتیجه گرفت که برای ظهور و نزدیک تر شدن زمان آن، به جور و فساد کمک کنیم در نتیجه،اگر پر شدن زمین از ستم و جور شرط خروج ایشان است، در آن صورت وظیفه ی منتظر چیست؟ فراهم ساختن آن شرط ؟!
جواب : جمله ی «یملا الارض عدلا کما ملئت جورا» در روایات گوناگونی آمده است . تنها در کتاب شریف بحارالانوار، ۳۱ مورد این تعبیر،با اندکی اختلاف در عبارات، دیده میشود، اما مضمون و سیاق عبارت هیچ یک از روایات، شرط بودن ستم را برای ظهور حکایت نمی‌کند، بلکه یکی از دو ظرف را بیان می دارد . ظرف اول، صلاح و تقوی و ظرف دوم، جور و فساد . ظرف چیزی است و شرط چیز دیگر. مثال زیر نزدیک کننده ی معنای حدیث است :
به دوست خود می‌گوییم : روز جمعه بعدازظهربه دیدار تو خواهم آمد. آیا معنای جمله این است که دیدن، به روز جمعه بستگی دارد و اگر روز جمعه نتوانستم، دیدار تو منتفی است یا معنای سخن این است که روز جمعه ظرف دیدار من از توست، نه شرط آن ؟
بنابراین، امکان و احتمال می رود که روزی دیگر، دیدار انجام پذیرد و اگرمی خواستیم شرطیت را بیان کنیم، چنین می‌گفتیم :« شرط آمدن من فرا رسیدن روز جمعه است»
نکته دوم این است که :
میان آنچه وظیفه ی ماست و آن چه به طور قهری و طبیعی پیش می آید تفاوت روشنی هست. وظیفه ی انسان ها از نظر اسلام وقرآن و روایات اهل بیت و عقل . پیش گیری از فساد، تربیت و تکامل در طریق بندگی، رعایت تقوی و طهارت و شناخت خداوند ونبوت و امامت و معاد و عمل بر مقتضای آن اعتقادات است. لذا در بیان وظایف مردم در زمان غیبت و تاکید بر این شناخت ها و عمل بدان ها، چه بسیار احادیث وارد شده است .
نتیجه این که پر شدن زمین از ستم و فساد یکی از دو ظرف ظهور حضرت مهدی عجلالله تعالی فرجه است و نه ظرف منحصر به فرد و نیز نه شرط آن و وظیفه ی ما ایجاد ظرف دیگر یعنی صلاح و تقوی است . به بیان دیگر، این روایات بیانگر وضعیت و جریان عمومی جامعه در زمان ظهور است و روایات انتظار فرج، تعیین کننده ی وظایف فرد منتظر در دوران غیبت است که فرد منتظر باید صلاح و اصلاح پیشه کند و هرگز شایسته نیست این دو دسته مطلب به هم آمیخته شود.
در این مورد، مراجعه فرمایید به :
ـ خورشید مغرب : ۲۵۷ ـ ۳۳۴ (فصل سیزدهم).
ـ پیوند معنوی.
ـ ترجمه مکیال المکارم ۲ : ۱۶۵ ـ ۶۱۳.
ـ معرفت امام عصر علیه السلام .
ـ گفتارهایی پیرامون امام زمان علیه السلام فصل یازدهم.
ـ نجم ثاقب، باب دهم.
{mospagebreak}
سوال ۴ : دوران حکومت حضرت مهدی (علیه السلام) بعد از ظهور چه مقدار است ؟
پاسخ : در اینکه مدت حکومت و سلطنت حضرت چند سال است دقیقاً روشن نیست، روایاتی که در این مورد وارد شده، مختلف است، زیرا مدت حکومت حضرت در روایات به ترتیب از پنج سال . هفت سال، هشت سال، نه سال، نوزده سال، بیست سال، چهل سال، هفتاد سال و سیصد و نه سال (مقدار توقف اصحاب کهف ) ذکر شده و نمی توان به یکی از اینها یقیناً معتقد شد و اعتماد کرد .
توجیهاتی که برای روایات ذکرشده، عبارتند از :
۱- ممکن است آغاز شکل گرفتن وپیاده شدن حکومت آن حضرت پنج سال یا هفت سال ودوران تکاملش چهل سال و دوران نهاییش بیش از سیصد سال باشد .۸
۲- شاید پیامبر و ائمه (علیه السلام) عنایتی داشته‌اند که مدت کامل آن را مشخص نسازند تا آنها که هوس امام زمانی میکنند نتوانند مدت ادعای خود را بر مدت مسلم حیات مهدی (علیه السلام) بعد از ظهور تطبیق کنند، زیرا اگر به طور صریح مثلاًف فرموده باشند، شش سال و قول دیگری در برابر آن نبود جای این بود که مثلاف فرقه ضاله بهایی آن را با ادعای سید علی محمد باب تطبیق کنند و غوغایی به راه بیاندازند ». 9
با اینکه از سال ادعای سید علی محمد باب ۱۲۶۰ تا سال تیر باران شدنش ۱۲۶۶، شش سال بود و در مدت حکومت حضرت قول به شش سال وجود ندارد، در عین حال . اصرار دارند که از روایات وارده استفاده کنند و او را مهدی موعود قلمداد نمایند، چه رسد به اینکه اگر مدتی مشخص بود .
به هر حال، با قطع نظر از روایات اسلامی، مسلم است که این همه آوازه ها و مقدمات برای یک دوران کوتاه مدت، مانند پنج یا هفت سال نیم تواند باشد، بلکه قطعاً برای مدتی طولانی است که ارزش این همه تحمل زحمت و تلاش و کوشش را داشته باشد، لذا در بعضی از روایات از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که مدت حکومت حضرت هفت سال است، اما هر سال آن برابر ده سال شماست؛ یعنی مدت حکومت هفتاد سال است .۱۰ از اینجا معلوم میشود که عنایتی در کار بوده که مدت حکومت درست مشخص نشود . اما اینکه مدت کوتاهی باشد، شاید قابل قبول نباشد .
سوال ۵ : پیروزی حضرت مهدی بر سلاحهای مخرب و اتمی چگونه میسر است ؟ به تعبیر دیگر، آن حضرت در برابر این سلاحهای مخوف و خطرناک چگونه مانند جدش با شمشیر قیام خواهد کرد ؟ چگونه با سلاحهای قدیم مانند شمشیر و غیره با ارتش های دنیای آن روز جهاد میکند ؟ آیا می توان تصور کرد که کسی بتواند به وسیله شمشیر با سلاحهای اتمی و بمب های ئیدروژنی و امثال آن به جنگ بپردازد و پیروز شود ؟
پاسخ : اولاً، مقصود از خروج با شمشیر که در روایات به آنها اشاره شده، مأموریت به جهاد وتوسل به اسلحه برای اعلای کلمه حق است، زیرا شمشیر سمبل مبارزه و جنگ است، نه آنکه موضوعیت داشته باشد .
بنابراین، قیام با شمشیر، کنایه از قیام با اسلحه و پیکار و جهاد و تعیین نوع مأموریت آن حضرت است و اینکه آن حضرت مأمور به مصالحه با کفار نیست . بدیهی است که حضرت با هر اسلحه ای که لازم باشد با کفار و ستمگران جهاد میکند و از هر گونه اسلحه ای که در زمان ظهور آن حضرت متداول باشد . استفاده می نماید .
ثانیاً، از کجا که در زمان ظهور آن حضرت، این اسلحه های مهیب در اختیار بشر باقی باشد . زیرا ممکن است که در اثر حوادث و‌آشوبها و انقلابات شدید و جنگهای خانماسوز جهانی که پیش از ظهور آن حضرت واقع میشود، این اسلحه های جهنمی معدوم شود .
یکی از اموریکه در احادیث از آن خبر داده شده، جنگهای جهان گیری است که در اثر آن بیشتر نقاط زمین از سکنه خالی شده و شهرها ویران میشود و دراثر آن جنگها قهراً این نوع سلاحها نابود می‌گردند .
ثالثاً، جنگها و کشتارهای بی رحمانه و بکارگیری سلاحهای این چنینی نتیجه جهل و ضلالت و بی خردی بشر است که در عصر ظهور عقل مردم کامل میشود و بر فرض هم که سلاحهای مخرب در اختیاز داشته باشند، آن را علیه یکدیگر بکار نمی‌گیرند و نیروهایی که باید آن سلاحها را بکار گیرند، به حقانیت حضرت پی می‌برند، هر چند که سردمدارنشان دستور بکارگیری آن سلاحها را بکار گیرند، به حقانیت حضرت پی می‌برند، هر چند که سردمدارانشان دستور بکارگیری آن سلاحها را صادر میکنند، ولی آنان اجرا نمی‌کنند . اگر در بیست سال قبل از انقلاب اسلامی درایران به رهبری امام خمینی (ره) کسی خبر می داد که رهبری انقلاب اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی (ره) کسی خبر می داد که رهبری انقلاب بر شاه و ارتش تا دندان مسلح او پیروز میشود، در حالی که کمترین سلاح روز را در اختیار ندارد، برای مردم قابل پذیرش نبود، ولی همگان دیدید که ارتش و نیروهای مسلح طاغوت از فرمان فرمانده سرپیچی کرده و سلاحها را علیه انقلابیون بکار نگرفتند و طرفداران انقلاب با دست خالی و باشعار الله اکبر، بر ارتش قوی پنجه شاه پیروز شدند، به تعبیر بهتر، مردم ارتش را تسخیر کردند، نه تسلیم؛ یعنی امام و رعیت آنچنان برخورد می‌کردند که دستها توان اینکه روی ماشه تفنگ ها برود نداشت و سربازها از پادگانها فرار می‌کردند و خلبانان اعلام وفا داری نمودند و جز اندکی از نیروها که وفادار مانده بودند، اکثریت به ملت پیوستند . در زمان ظهور حضرت نیز علاوه بر تأییدات ربانی و کمکهای عالم بالا و به یاری آمدن ملائکه، به طور طبیعی نیز پیشرفتها حاصل است . این است که سخنی در بین مردم رایج است که در عصر حضرت سلاحها از کار می افتد، یعنی سلاحها اساساً به کار گرفته نخواهد شد تا تخریب نماید و یا کسی را نابود نماید و آن مقدار هم که بکار گرفته میشود، حضرت نیز درمقابل آن توان مقابله را دارد و در اثر پیشرفتهای سریعی که نصیب حضرت میشود، بسیاری از این سلاحها و نیروهای بکارگیرنده آن در اختیار حضرت قرار می‌گیرند . بنابراین، پیروزی حضرت امری طبیعی و عادی است .
سوال ۶ : تسخیر جهان با یاران اندک چگونه ممکن است ؟ چگونه حضرت مهدی با ۳۱۳ نفر بر حدود شش ملیارد انسان عالم پیروز میشود ؟ آیا این همه انسانها از آداب و سنن و اخلاقشان دست بر می دارند ؟ آیا غلبه آن حضرت به طور اعجاز و خرق عادت است یا آنکه با ملاحظه اسباب و علل وعوامل ظاهری نیز غلبه و پیروزی آن جناب ممکن است ؟
پاسخ : بر حسب روایات وارده تعداد نیروهای حضرت منحصر در ۳۱۳ نفر نیست، بلکه آنان یاران مخصوص حضرت هستند و تا نیروهای حضرت به ده هزار نفر نرسد، آغاز به جنگ نخواهد کرد۱۱ و علی الدوام به تعداد نیروهای حضرت افزوده خواهد شد .
اما غلبه حضرت بر عالم هم ممکن است از طریق اعجاز باشد و هم ممکن است از طریق عاید صورت گیرد و هم ممکن است به هر دو طریق باشد . چنانکه برای پیامبر (علیه السلام) این چنین بود .
اما از طریق اعجاز حصول چنین غلبه مطلقی برای آن حضرت طبق خواست خدای سبحان امری ممکن ومعقول است و با وعده های صریح و بشارتهای حتمی‌که در قرآن مجید آمده بدون شبهه حاصل خواهد شد . خداوند بنابر مصداق «کم من فئه قلیله غلبت فئه کثیره باذن الله »12، آن حضرت و یاران محدودش را که از بندگان شایسته خدا هستند بر تمام ملل غالب و حاکم کرده و او را وارث زمین قرار خواهد داد .
اما از طریق علل و اسباب عادی و ظاهری هم حصول چنین فتح و غلبه ای و تشکیل آن حکومت واحد جهانی ممکن و عملی خواهد بود، زیرا آن حضرت در موقعی ظهور میکند که اوضاع و احوال اجتماعی، اخلاقی و سیاسی کاملاً مساعد باشد . درآن موقع، همه ملل از مدنیت معنوی و اخلاقی محروم و دشمنی و کینه توزی و ظلم و تجاوز همه را نسبت به یکدیگر بدبین و از هم جدا ساخته و اتحاد و وحدت و همفکری و همکاری به کلی از میان بشر رخت بربسته و از اینکه کسی بتواند بدون امدادهای غیبی جامعه را رهبری کند، مأیوس می‌شوند . خلاصه همه با هم در مبارزه و جنگ علیه یکدیگر و همه ازوضع موجود ناراضی اند و از مکتبهای مختلف که عرضه میشود ناامید بوده و منتظر تغییر رژیم و انقلاب و عوض شدن اوضاع و کنار رفتن زمامداران خدا نشناس و برداشته شدن مرزها و القای تجزیه ها و تقسیمها هستند .
در چنین شرایطی حضرت مهدی (علیه السلام) و اصحابش با نیروی ایمان و اخلاق حسنه و با نجات بخش ترین برنامه های عمرانی و اقتصادی و عدالت اجتماعی برای انقلاب و دعوت به قرآن و اسلام، قدم به میدان می‌گذارند و آن نهضت الهی و دعوت روحانی را شروع میکنند .
معلوم است که این جمعیت با آن برنامه ها و وضع کار، در آن دنیای پرآشوب و غرق در توفان گرفتاریها و فشارها، دلها را به خود متوجه کرده و فاتح و پیروز وموفق می‌شوند و هیچ نیرویی نمی تواند در برابر آنها مقاومت کند . چنانکه در صدر اسلام هنگام ظهور حضرت محمد (صل الله علیه و اله) نیز وضع این چنین بود ومردم خسته از آداب و رسوم غلط و به ستون آمده از ستم اربابان و ملوک با شنیدن صدای حق و عدالت لبیک گویان تسلیم شدند و اسلام در کمترین زمان ممکن کسرای ایران و قیصر روم را درهم کوبید .
به هر حال، وضع امام عصر نیز این چنین است؛ یعنی اغلب مردم با اراده و اختیار خود و با درک و شعوری که دارند به حقانیت حضرت پی می‌برند و تسلیم او می‌شوند، لذا پیروزی بر عالمیان هم از لحاظ عادی و طبیعی و هم از لحاظ غیر مادی و اعجاز میسر است و منعی ندارد .
سوال ۷ : منظور از آیین جدید چیست که در روایات وارد شده است وقتی امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) ظهور کرد، به امر جدید می آید و دستوراتش جدید است و کتاب جدید و سنت جدید دارد؟ مگر او پیامبر است که آیین جدید دارد آیا دستورات او ناسخ دستور پیامبر است ؟
پاسخ : در مورد دستورات و‌آیین حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) دو دسته روایات وارد شده است : یک دسته منشأ پیدایش این فکر شده که حضرت دارای آیین جدیدی است، لذا مناسب این است که نخست به این دسته از روایات اشاره کنیم، سپس به دیگر از روایات می پردازیم . ابتدا به این پرسش پاسخ می‌گوییم: دسته اول، روایاتی است که منشأ توهم دین جدید شده است و آنها عبارتند از :
۱-از امام صادق (علیه السلام) از سیره حضرت مهدی (علیه السلام) سوال شد، حضرت فرمود :« یصنع ما صنع رسول الله، یهدم ما کان قبله کما هدم رسول الله امر الجاهلیه و یستأنف الاسلام جدیداً۱۳؛ همان کاری را که رسول خدا (صل الله علیه و اله) انجام داد، مهدی انجام می دهد . بد عتهای موجود را خراب میکند، چنانکه رسول خدا (صل الله علیه و اله) اساس جاهلیت را منهدم نمود، آنگاه اسلام را از نو بنا میکند ».
۲- شخصی به نام ابو خدیجه از حضرت صادق (علیه السلام) نقل میکند که حضرت فرمود :« اذا خرج القائم جاء بامر جدید کما دعا رسول الله فی بدء الاسلام الی امر جدید۱۴؛ هنگامی‌که قائم ظهور کرد با امرجدید خواهد آمد، چنانکه رسول خدا در آغاز اسلام مردم را به امر جدید دعوت می‌کرد ».
۳- در حدیثی دیگر امام صادق (علیه السلام) فرمود :« اذا خرج القائم یقوم بامر جدید وکتاب جدید و سنه جدید و قضا جدید …۱۵؛ هنگامی‌که قائم ظهور کند با امر جدید و کتاب و رفتار وقضاوت جدید ظهور می نماید …»
روایات دیگری که با این نوع روایات هماهنگ هستند از آنها استفاده میشود که حضرت مهدی (علیه السلام) با دین جدید می آید، در حالی که این چنین نیست و حضرت مروج دین جدش پیامبر اسلام است . که روایات دسته دوم دال بر آن است که ذیلاً به آنها اشاره میشود :
۱- ابو سعید خدری از رسول خدا (صل الله علیه و اله) روایت میکند که حضرت فرمود : « یخرج رجل من اهلبیتی و یعمل بسنتی ۱۶؛ یکی از اهل بیت من قیام میکند و به سنت و روش من عمل میکند ».
۲- قال رسول الله (صل الله علیه و اله) : القائم من ولدی اسمه اسمی و کنیته کنیتی و شمائله شمائلی و سنته سنتی یقیم الناس علی طاعتی و شریعتی و یدعوهم الی کتاب ربی۱۷؛ پیامبر (صل الله علیه و اله) فرمود : قائم از فرزندان من، همنام و هم کنیه من است، شمایل و رفتارش، شمایل و رفتار من است و مردم را به اطلاعت من و دین من وادار می نماید و به قرآن دعوتشان میکند ».
۳- رسول خدا در ضمن حدیثی دیگر فرمود : «و ان الثانی عشر من ولدی یغیب حتی لا یری و یاتی علی امین بزمن لا یبقی من الاسلام الا اسمه و لا یبقی من القرآن الا اسمه فحینئذ یأذن الله تبارک و تعالی بالخروج فیظهر الله الاسلام به ویجدده۱۸؛ دوازدهمی از فرزندانم به طوری غایب میشود که اصلاً دیده نمی‌شود .زمانی خواهد آمد که از اسلام جز اسمی و از قرآن جز رسم و اثری باقی نمی ماند، در آن هنگام خدا به وی اجازه نهضت می دهد و به وسیله او اسلام راتقویت کرده، تجدیدش میکند ».
چنانکه ملاحظه می فرمایید این احادیث بالصراحه دلالت دارند بر اینکه برنامه امام زمان و رفتارش ترویج و بسط اسلام و تحدید عظمت قرآن است و به منظور اجرای سنتهای پیامبر مقاتله میکند .
بنابراین، اگر اجمالی در احادیث دسته اول وجود داشت با توضیحاتی که در این احادیث آمده است برطرف میشود . در مجموع باید احادیث را به گونه ای تفسیر کرد که رفع شبهه شود بدین بیان که در درزمان غیبت، بدعتهایی در دین گذاشته میشود و احکامی از اسلام و قرآن بر طبق میل مردم تأویل و تفسیر میشود و بسیاری از حدود و احکام چنان فراموش می‌شوند که گویا اصلاًف از اسلام نبودند . وقتی که مهدی (عجل الله تعالی فرجه) ظور کرد، بدعتها را ابطال میکند و احکام خدا را به همان گونه ای که صادر شده بود، ظاهر می سازد . حدود اسلامی را بدون سهل انگاری اجرا میکند و معلوم است که برای مردم چنین برنامه ای تازگی دارد . امام صادق (علیه السلام) می فرماید : « اذا قام القائم سار بسیره رسول الله الا انه یبین اثار محمد۱۹؛ .وقتی قائم قیام کرد به سیره رسول خدا (صل الله علیه و اله) رفتار میکند، لکن آثار محمد را تفسیر و بیان میکند ».
به هر حال، مردمی‌که ارکان و اصول مسلمه اسلام را رها کرده و تنها به برخی ظواهر آن اکتفا کرده‌اند، از اسلام جز نماز و روزه واجتناب از نجاسات چیزی نمی دانند، آن هم بعضیها دین را در مسجد محصور کرده و حقیقت آن در اعمال و حرکاتشان نفوذ ندارد . در کوچه و بازار و خانه اثری از اسلام نیست، اخلاقیات و دستورات اجتماعی را ابداً از اسلام محسوب نمی دانند، صفات زشت در نظرشان اهمیت ندارد و به بهانه اینکه واجبات و محرمات اختلافی هستند از زیر بار آنها شانه خالی میکنند محرمات الهی را با حیله های گوناگون و تأویلات صوری جایز می‌شمارند، از ادای حقوق واجبه خود داری می نمایند، به دلخواه خود احکام دین را تأویل میکنند، از قرآن فقط به قرائت، تجوید و احترامات صوری را اکتفا می نمایند .
اگر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) ظاهر شود و به آنان بگوید : شما از حقیقت و گوهر دین به دور افتادید و آیات قرآن و احادیث پیامبر را برخلاف واقع تفسیر و تأویل کرده اید، چرا حقیقت نورانی قرآن و اسلام را رها کرده اید و به بعضی از ظواهرش قناعت کرده اید ؟ شما اعمال و رفتارتان را با دین تطبیق نکرده اید، بلکه احکام دین را با دنیای خودتان توجیه نموده، سازش داده اید و امام حسین (علیه السلام) تنها برای گریه کشته نشد و چرا هدف جدم را پایمال کرده اید ؟
دستورات اخلاقی و اجتماعی را باید از ارکان اسلام بدانید و جزء برنامه عملی خویش قرار دهید و اسلام را درمساجد محصور نکنید و با حیله ها از زیر بار احکام خدا شانه خالی نکنید، وظیفه امر به معروف و نهی ازمنکر را انجام دهید و فلان بدعت و فلان و فلان … را از اسلام بیرون کنید .
قطعاً چنین دین و برنامه ای بر ایشان تازگی داشته و از آن وحشت میکنند و اساساً اسلامش نمی دانند، زیرا تاکنون اسلام را جور دیگر تصور کرده بودند . آنان می پنداشتند ترقی و عظمت اسلام در تزئین مساجد ومناره ها بلند است، اگر امام بفرماید عظمت اسلام به عمل صالح و راستی و درستی وامنت ووفای به عهد واجتناب از حرام است، برای شان تازگی دارد، آنها گمان می‌کردند وقتی امام زمان (علیه السلام) آمد تمام اعمال مسلمین را تصحیح میکند و به اتفاق آنان در گوشه مسجد مشغول عبادت میشود، اما اگر مشاهده کننده که از شمشیر امام زمان خون می چکد و مردم را به سوی جهاد و امر به معروف ونهی از منکر دعوت میکند و نمازگزاران ستم پیشه را به قتل می رساند و مانع الزکوه را گردن می زند … برایشان تازگی دارد و جدید است، این است معنای آیین جدید نه آنکه او دین جدید بیاورد، بلکه دین محمد (صل الله علیه و اله) را به گونه ای که تاکنون نبود تفسیر وتبیین میکند .
سوال ۸ : آیا قبل از ظهور حضرت مهدی دو سوم مردم جهان کشته می‌شوند ؟
پاسخ : از جمله چیزهایی که به عنوان علائم ظهور حضرت مطرح است و در روایات به آنها اشاره شده این است که دو سوم مردم جهان از بین میروند، البته این قطعاً از علائم حتمیه نیست که باید حتما واقع شود و شاید هم خداوند عنایتی کرده و چنین نشده است، ولی با وضع مسابقه تسلیحاتی که امروز درجهان وجود دارد و با توجه به اینکه هر روز احتمال جنگ جهانی،آن هم با سلاحهای اتمی می رود،احتمال وقوع چنین کشتار جمعی قریب الوقوع بوده و ممکن است واقع بشود . اینک به بعضی از این نوع روایات اشاره می‌کنیم :
۱- امیر المؤمنین (علیه السلام) فرمود : « لا یخرج المهدی حتی یقتل ثلث ویموت ثلث و یبقی ثلث۲۰؛ حضرت مهدی قیام نمی‌کند، مگر زمانی که یک سوم مردم کشته شوند و یک سوم دیگر بمیرند و یک سوم باقی بمانند .»
۲- امام امیر المؤمنین (علیه السلام) فرمود ک « بین یدی المهدی موت احمر و موت ابیض و جراد فی غیر حینه کالو انی الدم فاما الموت الاحمر فالسیف و اما الابیض فالطاعون۲۱؛ نزدیک ظهور حضرت مهدی مرگ سرخ و مرگ سفید وملخ درغیر زمانش می‌باشد که مانند رنگ خون است واما مرگ سرخ مرگ با شمشیر است و مرگ سفید طاعون است ».
(مرگ با شمشیر کنایه از جنگ است که به صورت عمومی واقع میشود که یک سوم مردم را درکام خود فرو می‌برد ).
۳-امام صادق (علیه السلام) فرمود: « لا یکون هذا الامر حتی یذهب ثلثا الناس فقیل له فاذا ذهب ثلثا الناس فما یبقی ؟ فقال (علیه السلام) اما ترضون ان تکونوا الثلث الباقی۲۲؛ این امر (قیام حضرت مهدی ) واقع نمی‌شود تا آنکه دوسوم مردم بروند (کشته شوند) . به حضرت عرض شد اگر دو ثلث مردم بروند پس چه کسی باقی می ماند ؟ حضرت فرمود : شما دوست ندارد که از آن ثلث باقی مانده باشید .
چنانکه ملاحظه می‌کنید در این روایات و مشابه آنها به کشته شدن دو سوم مردم جهان قبل از ظهور تصریح شده است، اما اینکه این امر قطعاً واقع میشود یا اینکه بداء حاصل میشود، علمش نزد خداست .
{mospagebreak}
سوال ۹ : امام از کجا وقت ظهور را می فهمد ؟ و از کجا می فهمد که وقت ظهورش فرا رسیده است ؟ اگر گرفته شود از جانب خداوند به او اطلاع داده میشود . معنایش این است که بر او همانند پیامبران وحی میشود و در نتیجه، بین امام و پیامبر فرقی باقی نمی ماند ؟
پاسخ : اولاً، از روایات در ابواب مختلف امامت استفاده میشود که امام زمان با عالم غیب درارتباط است و در مواقع نیاز حقایقی رادریافت میکند و در بعضی از روایات وارد شده که امام صدای ملک را می‌شنود اما خودش را نمی‌بیند .۲۳
طبق روایت ابوالجارود که میگوید به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم از احوال صاحب الامر (علیه السلام) به من خبر بده، فرمود : شبانگاه از بیمناکترین مردم می‌باشد، لکن صبحگاه از ایمن ترین مردم می‌گردد، برنامه کارش شبانه روز به وی وحی میشود . عرض کردم به او وحی میشود ؟ فرمود . وحی میشود، اما وحی پیامبری نیست، بلکه مانند وحیی است که به مریم دختر عمران و به مادر موسی و زنبور عسل نسبت داده شده است . ای ابا جارود ! قائم آل محمد (صل الله علیه و اله) ازمریم و مادر موسی و زنبور عسل نزد خدا گرامی تر است ». 24
به هر حال، از این قبیل احادیث استفاده میشود که بر وجود مقدس امام زمان وحی و الهام میشود،لکن در عین حال، فرق بین امام و پیغمبر محفوظ است . زیرا پیامبر مشرع است و احکام و قوانین شریعت به وی وحی میشود، بر خلاف امام که احکام و قوانین به او وحی نمی‌شود و او نسبت به آنها حافظ است.
ثانیاً ممکن است گفته شود که پیامبر اکرم (صل الله علیه و اله) وقت ظهور را به وسیله ائمه اطهار (علیه السلام) به حضرت مهدی خبر داده است ولو به اینکه حدوث حوادث معینی را از علائم و قرائن فرا رسیدن، وقت ظهور معرفی نموده و امام زمان در انتظار ظهور آن علائم است؛ مثلاً پیامر فرمود : وقتی موقع ظهور فرا رسید خداوند شمشیر و پرچم آن جناب را به صدا در آورده، میگوید : ای دوست خدا ! به پا خیز و دشمنان خدا را به قتل برسان .۲۵
یکی از شواهد احتمال دوم این است که روایاتی دلالت میکند بر اینکه برنامه و دستور العمل تمام امامان معصوم (علیه السلام) مهر کرده از جانب پروردگار عالم بر پیامبر اکرم (صل الله علیه و اله) نازل شده و پیامبر آن را به علی بن ابیطالب (علیه السلام) تحویل داد وعلی درموقع خلافت صحیفه خویش راگشود و بر طبق آن عمل کرد و بعداً آن را به امام حسن (علیه السلام) تحویل داد . به همین کیفیت، نوبت به هر امامی‌که رسید مهر نامه خویش را گشوده و بر طبق آن عمل می‌کرد، اکنون نیز برنامه کار و دستور العمل امام زمان در دستش موجود است ». 26
به هر حال، ممکن است خداوند با الهام و وحی از طریق دوم حضرت را آگاه سازد، این امر محالی نیست .
سوال ۱۰ : سرنوشت یهود و نصارا و سایر کفار در دولت حضرت مهدی چیست ؟ آیا یهود و نصارا که دارای دین آسمانی هستند نیز از میان برداشته می‌شوند ؟ یعنی در دولت حضرت مهدی جایی برای یهود و نصارا نیست ؟ یا اینکه آنان هستند، لکن حاکمیت از آن اسلام ومسلمین است و آنها در پرتو حکومت اسلامی‌با پرداخت جزیه به زندگی شان ادامه می دهند ؟ و سرانجام، سایر کفار از غیر اهل کتاب چه سرنوشتی دارند ؟
پاسخ : نسبت به سایر کفار غیر از اهل کتاب یقیناً در آن دولت جایی برای ادامه زندگی نیست، بلکه به آنها اسلام عرضه میشود، هر کس پذیرفت نجات پیدا میکند و هر کس نپذیرفت کشته خواهد شد، البته اغلب با درک حقانیت اسلام آنرا می پذیرند .
اما نسبت به یهود و نصارا، از آیات قرآنی استفاده میشود که آنها تا قیامت باقی هستند، ولی احادیث و روایات دو دسته‌اند : از یک دسته استفاده میشود که آنان در دولت حضرت مهدی هستند، ولی از لحاظ عقیده از عقاید شرک آلود دست بر می دارند و موحد خالص می‌شوند و از لحاظ زندگی سیاسی و اجتماعی با پرداخت جزیه و پذیرش قوانین و حاکمیت دولت اسلامی در پناه آن حکومت همانند سایر مسلمانها در امنیت و رفاه زندگی میکنند .
ولی از دسته دوم از روایات استفاده میشود که در دولت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) غیر از اسلام هیچ مذهب و ملتی حتی یهودیت و نصرانیت باقی نمی ماند و اهل کتاب نیز مانند سایر کفار از غیر اهل کتاب به آنها اسلام عرضه میشود که اگر نپذیرفتند کشته میشود . لذا در روی کره زمین کیشی جز اسلام و ملتی جز مسلمان وجود نخواهد داشت .
اینک در حد اختصار به آیات قرآنی و دو دسته از روایات اشاره می‌کنیم :
آیات :
از آیات استفاده میشود که یهود و نصارا تا قیامت باقی هستند و معلوم است که حکومت مهدی قبل از قیامت است، پس آنان در زمان حکومت او نیز وجود دارند، هر چند ممکن است در اقلیت باشند و صاحب اختیار و اقتدار نباشند، بلکه همانند آنچه امروز در دولت اسلامی نیز یهود و نصارا در مملکت ما زندگی میکنند و در پناه دولت اسلامی جان و مال و عرض و ناموس آنان محفوظ است . درمقابل آنان نیز به تمام قوانین دولت اسلامی پا یبندند .
در آیه چهارده سوره مائده آمده است : « و من الذین قالوا انا نصاری اخذنا میثاقهم فنسوا حظا مما ذکروا به فاغرینا بینهم العدواه والبغضاء الی یوم القیامه؛ ما از کسانی که ادعای نصرانیت داشتند پیمان گرفتیم، پس قسمتی از پندهای ما را فراموش نمودند، ما هم دشمنی و کینه را تا قیامت در بینشان انداختیم ».
در آیه ۵۵ سوره آل عمران آمده است : › اذ قال الله یا عیسی انی متوفیک و رافعک الی و مطهرک من الذین کفروا و جاعل الذین اتبعوک فوق الذین کفروا الی یوم القیامه؛ من تو را گرفته و به سوی خویش بر آرم و از کفار دورت نمایم و پیروانت را تا قیامت بالا دست ومسلط بر کفار گردانم .»
در آیه ۶۴سوره مائده آمده است : « و قالت الیهود یدالله مغلوله … و القینا بینهم العدواه و البغضاء الی یوم القیامه؛ یهودان گفتند : دست خدا بسته است … و تا قیامت در بینشان دشمنی و کینه‌انداختیم ».
از ظواهر آیات فوق استفاده میشود که یهود و نصارا و کیششان تا قیامت باقی خواهند ماند .
روایات :
دسته اول، روایاتی هستند که از لحاظ مضمون ومحتوا هماهنگ با آیات فوق هستند و از آنها استفاده میشود که کیش یهود و نصارا تا قیامت باقی است از باب نمونه به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم :
ابوبصیر میگوید : به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم که : صاحب الامر با اهل ذمه، یهود و نصارا چه میکند ؟ فرمود : مانند پیامبر اکرم با آنان مصالحه میکند، آنها هم با کمال ذلت جزیه می دهند ». 27
امام باقر(علیه السلام) فرمود : صاحب الامر مهدی نامیده شد برای اینکه تورات و سایر کتابهای آسمانی را از غاری که در انطاکیه واقع شده استخراج مینماید و بین اهل تورات با تورات واهل انجیل با انجیل وبین اهل زبور با زبور و بین اهل قرآن با قرآن قضاوت خواهد کرد . » 28
از این نوع روایات استفاده میشود که یهود و نصارا در دولت حضرت مهدی نیز وجود دارند.
دسته دوم، روایاتی هستند که دلالت دارند بر اینکه در عصر دولت حضرت مهدی جز مسلمان احدی روی زمین باقی نمی ماند . آن حضرت دین اسلام را بر یهود و نصارا عرضه میکند، هر که پذیرفت نجات می‌یابد و هر که رد کرد، کشته میشود .
ابن بکیر میگوید از حضرت ابوالحسن (علیه السلام) تفسیر آیه شریفه : و له اسلم من فی السموات و الارض طوعاً و کرهاً و الیه یرجعون ». را پرسیدم ؟ فرمود ک آیه مذکور در شأن قائم نازل شده است . وقتی آن جناب ظاهر شد دین اسلام بر یهود و نصارا و صائبین و کفار شرق و غرب عرضه می دارد، پس هر کس با میل و اختیار اسلام بیاورد او را به نماز و زکاه و سایر واجبات امر میکند و هر کس از قبول اسلام سر باز زند، گردنش را می زند تا اینکه در شرق و غرب زمین جز موحد و خدا پرست کسی باقی نماند، این بکیر میگوید : عرض کردم فدایت شوم . مردم جهان زیادتر از آنند که کشته شوند ؟ فرمود : هر گاه خدا کاری را اراده کند زیاد را کم و کم را زیاد می‌گرداند .» 29
حضرت ابو جعفر فرمود : خدا شرق و غرب جهان را برای صاحب الامر مفتوح میکند . آنقدر جنگ میکند تا اینکه جز دین محمد دینی باقی نماند ». 30
روایات از این قبیل زیاد است که ما را همین دونمونه کافی است .
چنانکه ملاحظه کرده اید دسته ای از روایات مطابق قرآنند و دسته دیگر مخالف قرآن و دستور اسلامی‌بر اهل فن پوشیده نیست که درهنگام تعارض، روایات موافق قرآن مقدم بر روایات مخالف است . بنابر این، یهود ونصارا در عصر دولت یار نیز هستند، لکن حاکمیت از آن اسلام است و دولتهای باطل همه از بین می روند و اهل کتاب نیز از عقاید شرک آلود دست بر می دارند و موحد می‌گردند و بانگ توحید از همه جای کره زمین بلند است .۳۱
پی نوشت :
۱-ر.ک.منتخب الاثر : ۴۹۶، ح۸.
۲-یوسف(۱۲):۸۷ ( لا تیاسوا من روح الله ).
۳-آل عمران(۳): ۲۰۰.
۴-المحجه: ۵۲.
۵-منتخب الاثر: ۴۹۷، ح۹.
۶-شرط خوب بودن خوبی، کاملا وارسته بودن واز«خود» بیرون آمدن است.عمل حسود پذیرفته نیست، چون خود را بر دیگران ترجیح می دهد . از متکبر نیز عبادت پذیرفته نمی‌شود، زیرا در کنار کبریای مطلق از خود دم زده است . به همین ترتیب، بخیل و سنگ دل و تندخو و ریاکار و… و بالاخره خودپسند-که کارهای خوبش به چشمش می آید- وزنه ای برای سنجش در ترازوی دقیق الاهی ندارند . بنابراین، چند کارخوب و خیر سراغ می توان کرد که از همه این شائبه ها دور و تنها و تنها برای خدا – که ذات جامع همه ی خوبی هاست-انجام شود ؟!! ( ویراستار)
۷-عنکبوت (۲۹) : ۳و۴.
۸-مهدی انقلابی بزرگ، ص۳۱۴.
۹-مهدی موعود، پاورقی ص۱۲۴۱.
۱۰-مهدی موعود،ص۱۰۸۰.
۱۱-منتخب الاثر، ص۴۷۵و۴۷۶.
۱۲-بقره(۲)، آیه ۲۴۹.
۱۳-بحار، ج۵۲، ص ۳۵۲.
۱۴-اثبات الهدی، ج۷، ص۱۱۰.
۱۵-همان، ص ۸۳.
۱۶-بحار، ج۵۱، ص۸۲.
۱۷-اثبات الهدی، ج۷، ص۵۲.
۱۸-منتخب الاثر، ص۹۸.
۱۹-بحار، ج۵۲، ص۳۴۷.
۲۰-عقدالدرر، ص۹۶.
۲۱-همان، ص۹۸، فصل اول از باب چهارم.
۲۲-بحار، ج ۵۲، ص ۲۰۷.
۲۳-اصول کافی، ج۱، ص۲۷۱.
۲۴-بحار، ج ۵۲، ص ۳۸۹.
۲۵-همان، ص ۳۱۱.
۲۶-اصول کافی، ج۱، کتاب الحجه باب ان الائمه لم یفعلو شیئا و لا یفعلون الا بعهد من الله و امر منه، حدیث ۲.
۲۷-بحار، ج۵۲، ص۳۷۶و۳۸۱.
۲۸-غیبت نعمانی، ص۱۲۵.
۲۹-بحار، ج۵۲، ص۳۴۰.
۳۰-همان، ص۳۹۰.
۳۱-همان، ص۳۴۰.
