میرزا حبیب الله مجتهد خراسانی که از بزرگترین علمای خراسان، در قرن گذشته بوده و جمع زوایای علمی و عملی، از فقه تا فلسفه، عرفان و ادب در وجود ایشان جمع گشته که از وی شخصیتی جامع الاطراف، برای عالم علم و دین به یادگار مانده است.
عالم بزرگواری که از بزرگترین علمای خراسان، در قرن گذشته بوده و جمع زوایای علمی و عملی، از فقه تا فلسفه، عرفان و ادب در وجود ایشان جمع گشته که از وی شخصیتی جامع الاطراف، برای عالم علم و دین به یادگار مانده است.
میرزا حبیبالله، فرزند میرزا هاشم، نوه میرزا هدایت الله مجتهد و نبیره میرزا مهدی خراسانی است؛ این سلسله جلیله، گویای عقبه روحانی و نیای عالم خیز و پرورش ایشان در مهد دین و ایمان و طلبگی میباشد.
ایشان در شامگاه یکشنبه ۹ جمادی الاولی سال ۱۲۶۶ ه.ق به دنیا آمد که دقیقا مطابق گشت با اتفاقات دردناک مشهد و فتنه حسنخان سالار و محمدخان بیگلربیگی، در این شهر مقدس.
میرزا حبیبالله نورانی و عالم آینده ساز روحانی، در اوان کودکی، در سال ۱۲۶۹ ه . ق پدر را از دست داد و مادر او “حاجیه آغابزرگ” سرپرستیش را به دست گرفت.
اما حتی با این وقایع و نشستن گرد یتیمیبر چهرهاش، میرزا هرگز از تحصیل دانش دور نگشت و پس از طی مراحل تحصیلی در رشتههای ادب، فقه و اصول، برای کسب فیوضات بیشتر و طی مدارج عالی تر تحصیلی، عازم نجف شد.
شهرهای کاظمین و بغداد و علمای این بلاد در عرصههای فقه و ادب همصحبتها و همنشینهای ارزشمند این مرد ربانی شدند، آموختن زبان فرانسه و بهره گیری از آموزه های عرفانی میرزا مهدی گیلانی، متخلص به “خدیو”، تجربیات دیگری بود که در ادامه این راه رخ داد.
تاریخ، گویای روزگار مهم و نقطه عطف خطیری در زندگی میرزا حبیب الله مجتهد خراسانی است. آنگاه که میرزای خدیو، به پیشنهاد میرزا حبیب، همراه میرزا زین العابدین و ملاغلامحسین شیخ الاسلام به مشهد آمدند و در مشهد عدهای به آنها ملحق شدند و در سراچه بیرونی منزل میرزا هدایت الله، پدربزرگ حاج میرزا حبیب، سکونت اختیار کرده و کتابخانه ای تشکیل دادند.
این بزرگواران آنچنان که در تاریخ آمده است، تالاری برای نشیمن و خلوتگاهی برای عبادت، آماده ساختند و انجمنی را سامان دادند و طی زمان کوتاهی حاج عباسعلی فاضل و میرزا محمود قدسی نیز به مجموعه آنها پیوستند و تلاشهای علمی و عملی اصحاب سراچه در شهر مشهد بازتابی گسترده یافت.
پس از آن میرزا حبیب الله مجتهد خراسانی، به سامرا، نزد میرزای شیرازی رفت، که در مدت اقامت ایشان در سامرا، وی دو رساله “تعادل و تراجیح” و “لباس مشکوک” را از تقریرات میرزای شیرازی گرد آورد.
میرزا حبیب الله مجتهد خراسانی سال ۱۲۹۹ ه.ق به مشهد بازگشت و تا سال ۱۳۱۶ به امور فرهنگی و احیای ارزشهای دینی و فعالیتهای مختلف علمی پرداخت.
تاریخ گفته است، میرزا حبیب در سال ۱۳۱۶ ه.ق با سید ابوالقاسم درگزی عارف معروف آشنا شد و چنان تحت تأثیر او قرار گرفت که یکباره دست از ریاست دینی کشید و خلوت نشین شد.
در نهایت، این عالم روحانی، پس از عمری مجاهدت علمی و تلاش معنوی و جد و جهد عرفانی، در عصر روز ۲۷ شعبان ۱۳۲۷ ه.ق در بحرآباد خراسان درگذشت و پیکر مطهرش در حرم مطهر امام رضا (ع)، بالای صفه شاه طهماسب، به خاک سپرده شد.
حوزه