موعود پایگاه اینترنتی موعود
در پی درج پیش‌نویس منشور راهبردی فرهنگ مهدویت در شماره ۵۷ مجله موعود، این پیش‌نویس مورد بازنگری قرار گرفت و نیمه شعبان امسال آماده عرضه شد. اینک ویرایش نخست آن برای اطلاع همه عزیزانی که این موضوع را دنبال می‌کنند، تقدیم می‌شود.
- مقدمه
در چند سال گذشته شور و شوق ظهور منجی موعود در سراسر جهان و در میان همه اقوام، ملل و مذاهب رشدی شتابان داشته و مباحث مربوط به آخرالزمانشناسی و منجیگرایی با سرعتی باورنکردنی گسترش یافته است. پیروان اهل بیتعلیهم السلام در سرزمین اسلامی ایران نیز به مدد انفاس قدسی حضرت بقیهاللَّه الأعظم – أرواحنا له الفداء – توجه روزافزونی درباره موضوع مهدویت و انتظار پیدا کرده و عاشقان مهدی(ع) گوشه، گوشه این سرزمین را تبدیل به مجالس ذکر یاد و نام آن عزیز کردهاند.
امروزه در کشور ما کمتر مرکز علمی و آموزشی دیده می‌شود که در آن محفل، انجمن، کانون، گروه یا نشریهای با هدف تبلیغ و ترویج باور مهدوی یا تحقیق و پژوهش در این زمینه شکل نگرفته باشد. رسانههای عمومی، اعم از صدا و سیما، مطبوعات و پایگاههای اطلاعرسانی نیز از این قافله عقب نمانده و با سرعت روزافزونی به سمت تولید آثار دیداری، شنیداری و نوشتاری مرتبط با فرهنگ مهدویت به پیش میروند. از سوی دیگر شاهد افزایش مراکز و مؤسسات فرهنگی، تبلیغی و پژوهشی مهدوی در کشور هستیم.
شرایط به وجود آمده، اگرچه موجب زنده شدن روح امید و سرزندگی در جامعه ما شده و باور به ظهور منجی موعود را بیش از پیش در جامعه ما زنده ساخته است، اما بیمها و نگرانیهایی را هم در بین صاحبنظران مباحث اعتقادی و فرهنگی ایجاد کرده است؛ زیرا فضای موجود، زمینه طرح افکار و اندیشههای انحرافی و دیدگاهها و نظرات افراطی و تفریطی در زمینه باور مهدوی و فرهنگ انتظار را نیز فراهم ساخته است و بیم این میرود که عدهای به دلیل نشناختن درست این باور و فرهنگ، نداشتن بینش عمیق در این زمینه و یا تحت تأثیر برخی دشمنان دانا و دوستان نادان، علاوه بر این که خود دچار آسیب و انحراف عقیدتی شوند، فرهنگ ارزشمند مهدویت را نیز دچار آسیب سازند.
از اینرو، ضروری به نظر میرسد که مراکز و مؤسسات فعال مهدوی با تدوین منشوری که در آن اصول و چارچوبهای فعالیتهای پژوهشی، آموزشی و ترویجی در حوزه مهدویت تبیین شدهباشد، مقدمات ایجاد وحدت نظری و عملی در این زمینه را فراهم آورند و جلوی آسیبها و انحرافهای احتمالی را بگیرند. تنها در این صورت است که میتوان امیدوار بود جامعه شیعی ایران از یگانه دستاویز خود برای نیل به سعادت و رستگاری دنیوی و اخروی به خوبی استفاده کند و با بهرهگیری از فرهنگ مهدویت از فتنهها و آشوبهای عصر غیبت به سلامت به درآید.
پیش‌نویس حاضر با این هدف از سوی «مؤسسه فرهنگی موعود» تهیه شده است و امیدواریم پس از بحث و بررسی نهایی، به عنوان سندی برای فعالیتهای مهدوی در کشور مطرح شود.
در همینجا از همه صاحبنظران و فعالان در حوزه مباحث مهدوی دعوت میکنیم که با ارائه دیدگاهها و نظرات خود درباره این پیش‌نویس قدم مؤثری در راه اتقان و تکمیل آن بردارند.
- ۱. مبانی نظری
1-1. «امامت»، تداوم «نبوت» و تکمیل کننده رسالت خاتمالانبیاء(ص) بوده و در عصر حاضر امامت در وجود شریف حضرت خاتم الاوصیاء امام مهدی(عج) تجلی یافته است.
1-2. بر اساس روایات قطعی و تردید ناپذیری که از پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه معصومین(ع) به ما رسیده است معرفت امام زمان(ع) بر هر فردی لازم است، و دست نیافتن به این معرفت برابر با مرگ جاهلی (مرگ در حال کفر یا شرک یا نفاق) است.
1-3. معرفت امام زمان(ع) آنگاه میتواند ما را از مرگ جاهلی برهاند که بتوانیم با شناسایی امام عصر خود، از هدایتهای او بهرهمند شویم و اوامر و نواهی او را پاس داریم.
1-4. امام مهدی(ع) آخرین حجت خدا، تداومبخش سلسله حجتهای الهی، خاتم اوصیا، وارث همه انبیا و اولیای پیشین و آخرین امام از نسل پیامبر اکرم(ص) است.
1-5. حضرت حجّت(ع) با وجود غیبت ظاهری، شاهد و ناظر بر اعمال شیعیان بوده و از همه آنچه بر آنان میگذرد آگاه است.
1-6. امام مهدی(ع) از پس پرده غیبت اداره و ولایت امور جهان را بر عهده دارد و عنایت آن حضرت شامل حال مردم می‌شود.
1-7. بر اساس روایات اسلامی و فرمایش صریح امام عصر(ع)، در عصر غیبت، فقهای عظام شیعه حجت بر همه مردم بوده و آنها موظفند دیدگاه و نظرات این فقها را در همه امور خود مورد توجه قرار دهند.
1-8. هدایت و سرپرستی امور سیاسی ـ اجتماعی مسلمانان در عصر غیبت به فقیهی برگزیده از میان فقهای جامعالشرایط سپرده شده است و مردم با پذیرش ولایت این فقیه میتوانند جامعه خود را تا عصر ظهور امام عصر(عج) به نحو شایستهای که مورد رضای آن حضرت است، اداره کنند.
1-9. انتظار منجی موعود و اعتقاد به تحقق آینده روشن و به دور از هرگونه تیرگی، تباهی، ظلم و فساد برای جهان در میان همه ملل و نحل و به ویژه پیروان ادیان ابراهیمی مطرح بوده و همه مسلمانان اعم از شیعه و اهل سنت در انتظار ظهور مردی از خاندان پیامبر اکرم(ص) و از نسل فاطمه زهرا(س) هستند.
1-10. در تفکر شیعی، انتظار موعود، به عنوان یک اصل مسلم اعتقادی مطرح بوده و همه شیعیان موظفند همواره در انتظار ظهور آخرین حجت خدا باشند.
1-11. انتظار، عملی آگاهانه همراه با آمادگی و مجاهده، در سطوح مختلف فکری، اخلاقی و عملی برای ساختن آینده مطابق برنامه و نقشه الهی است.
1-12. انتظار، ضامن حفظ سلامتی اخلاقی فرد و جامعه، تداوم انگیزه مجاهده و تلاش، بقای روحیه امیدواری و نشاط در جامعه، پایداری و شکیبایی در برابر سختیها و مشکلات، مصونیت عمومی در برابر ابتلائات سوء عصر غیبت و بالاخره گسترش و تعمیق انس و الفت با ساحت قدس اهل بیت(ع) است.
1-13. بر اساس تعالیم ائمه معصومینعلیهم السلام منتظر باید هر لحظه آماده ظهور باشد و زندگی خود را چنان سامان دهد که هر زمان اراده خدا به ظهور تعلق گرفت بتواند با سربلندی در پیشگاه حجت خدا حاضر شود.
1-14. شیعیان در عصر غیبت، وظایف و تکالیف مختلفی در برابر حجت خدا دارند و تنها با عمل کردن به آنها میتوانند در برابر آن حضرت سربلند باشند و از این طریق رضایت خداوند را به دست آورند.
1-15. از مهمترین وظایف شیعیان در برابر حجت خدا، پیراستن خود از خصایص ناپسند و آراستن خود به اخلاق نیکو، حفظ و تقویت پیوند قلبی با امام عصر(ع) و تجدید دائمی عهد و پیمان با آن حضرت، کسب آمادگی همه جانبه فکری، فرهنگی و عملی و مهیا کردن شرایط برای ظهور، ارتباط با فقها و مراجع تقلید، به عنوان نواب عام امام عصر(ع) و دعا برای تعجیل فرج است.
1-16. در عصر حاضر که دوران امامت و ولایت آخرین حجّت خدا، امام مهدی(ع) است، ما از یک سو وظیفه داریم که به ریسمان ولایت مهدوی چنگ زنیم و همه مناسبات فردی و اجتماعی خود را بر اساس خواست و رضایت آن حضرت که از طریق کتاب و سنت به دست ما میرسد، سامان دهیم و از سوی دیگر مکلفیم که از تمسک به ولایت دشمنان ایشان خودداری کنیم و از هر آنچه که در تقابل با این ولایت است بیزاری جوییم.
1-17. شناسایی همه جانبه (نظری و عملی) کفر، شرک و نفاق و مظاهر آنها در عصر حاضر برای پیراستن مناسبات فردی و جمعی مسلمانان از شائبهها و کسب آمادگی برای مقابله با آن مظاهر و اصلاح مناسبات و مصونیت بخشی به وجوه مختلف حیات فرهنگی و مادی مسلمین امری ضروری و اجتنابناپذیر است.
1-18. امام راحل(ره) با طرح اندیشه حکومت اسلامی در عصر غیبت و تلاش خستگیناپذیر در راه تحقق این اندیشه به «انتظار» معنا و مفهوم تازهای بخشید و تعریفی نو از رسالت و تکلیف شیعیان در برابر حجت خدا ارائه داد.
1-19. پرداختن به باور مهدوی و فرهنگ انتظار، ضرورت انکارناپذیر عصر ماست و احیا و گسترش این باور و فرهنگ در جامعه ما میتواند اقشار مختلف، به ویژه جوانان را در برابر امواج مسموم تهاجم فرهنگی بیگانه بیمه سازد.
- ۲. راهبردها
2-1. شناسایی و نقد بنیادین وجوه مختلف فرهنگ و تمدن مغرب زمین، به عنوان فرهنگ و مدنیتی که در تقابل جدی با آرمان «حقیقت مدار»، «معنویتگرا» و «عدالت محور» مهدوی قرار دارد؛ زیرا انسانهای عصر غیبت تنها زمانی میتوانند به ریسمان ولایت مهدوی چنگ زنند و به تمام معنا در سلک منتظران موعود قرار گیرند که باطل زمان خویش را بهدرستی بشناسند و با تمام وجود از آن بیزاری جویند.
2-2. شناخت و نقد جدی مناسبات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حاکم بر جوامع اسلامی؛ مناسباتی که عمدتاً به تقلید از الگوهای توسعه غربی و تحت تأثیر اندیشههای عصر مدرنیته در این جوامع شکل گرفته است؛ چرا که این جوامع بدون شناخت جدی از وضع موجود خود نمیتوانند به راهکارهای مبتنی بر آموزههای دینی برای خروج از فتنههای فراگیر عصر غیبت دست یابند.
2-3. تلاش در جهت تدوین استراتژی سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی جوامع اسلامی در عصر غیبت و تا رسیدن به عصر طلایی ظهور، براساس اندیشه مهدوی و فرهنگ انتظار.
2-4. تبیین وظایف و مسئولیتهای نهادها و دستگاههای مختلف فرهنگی، آموزشی، تبلیغی و اجرایی در جهت توسعه و تعمیق باور مهدوی در جامعه ما.
2-5. بازشناسی وجوه مختلف اعتقادی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی اندیشه مهدوی و فرهنگ انتظار با بهرهگیری از منابع متقن و مستدل و استفاده از همه توان مراکز علمی حوزوی و دانشگاهی در زمینه مباحث کلامی، فلسفی، عرفانی، اخلاقی، حقوقی، سیاسی و….
2-6. تلاش در جهت پالایش اندیشه ناب مهدوی از هرگونه شائبه جعل و تحریف و زدودن این اندیشه از زنگارهای جهل و خرافه، سخنان سست و بیاساس و هرگونه دیدگاه انحرافیِ مبتنی بر افراط یا تفریط.
2-7. پاسخگویی عالمانه و متناسب با نیازهای روز به شبهات، پرسشها و ابهامهای موجود در زمینه منجیگرایی شیعی.
2-8. شناساندن معارف مهدوی به نسل جوان و نهادینه ساختن این معارف در متون آموزشی از دبستان تا دانشگاه.
2-9. احیا و گسترش فرهنگ انتظار و تلاش برای شناساندن نقش سازنده این فرهنگ در پایداری و پویایی جوامع اسلامی.
2-10. تبیین وظایف و تکالیف مردم در برابر حجت خدا و امام عصر(ع)، نهادینه ساختن این وظایف و تکالیف در فرد و اجتماع و آماده ساختن جامعه اسلامی‌برای استقبال از واقعه مبارک ظهور.
2-11. مقابله جدی با کلیه جریانهای سیاسی – فرهنگی که در قالب کتاب، نشریه، فیلم، نرمافزارهای رایانهای، پایگاههای اطلاعرسانی جهانی (اینترنت) و… به تقابل با اندیشه موعودگرایی شیعی میپردازند، از طریق گسترش فرهنگ ناب مهدوی و نقد و بررسی جریانها و تفکرهای انحرافی و التقاطی.
2-12. بررسی و نقد کلیه دیدگاههایی که از سوی متفکران مادیگرا و فرقههای انحرافی در زمینه جهان آینده و آینده جهان مطرح شده است.
2-13. بهرهگیری شایسته از ابزارهای هنری و رسانههای دیداری و شنیداری به ویژه سینما و تلویزیون برای تبلیغ و ترویج معارف مهدوی.
2-14. ترویج و گسترش مفاهیمی چون امید به آینده، یاری مظلومان، منجیگرایی، ظلمستیزی، عدالتخواهی، معنویتگرایی و… که از عناصر جوهری فرهنگ مهدویت و انتظار به شمار میآیند، از طریق قالبهای مختلف هنری (ادبیات داستانی، شعر، نمایشنامه، فیلم و…).
2-15. گشودن زوایای جدید در طرح مباحث مهدوی و پرداختن به موضوعات مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی از منظر فرهنگ انتظار.
- ۳. سیاستها
3-1. توجه به جایگاه و شأن رفیع امام عصر(ع) و خودداری از به کار بردن کلمات و تعابیری که شایسته جایگاه و شأن آن حضرت نیست.
3-2. توجه به دیدگاهها و نظرات مراجع عظام تقلید برای در امان ماندن از هرگونه افراط و تفریط در فعالیتهای مهدوی.
3-3. توجه به کارکردهای مجالس و مراسم مهدوی و تلاش برای حفظ کارکرد اصلی این مجالس و مراسم که چیزی جز تجدید پیمان با امام عصر(ع)، یادآوری تکالیف و رسالتهای ما نسبت به آن امام، ترویج فرهنگ انتظار و آمادهسازی جامعه برای ظهور یگانه منجی عالم بشریت نیست.
3-4. پرهیز از تعیین وقت برای ظهور و متمرکز کردن همه تلاشهای فرهنگی، تبلیغی بر اصل لزوم انتظار فرج، منتظر نگه داشتن مردم، حفظ شادابی و سرزندگی انتظار در آنها و یادآوری وظایف منتظران.
3-5. پرهیز از طرح مطالب سست، واهی و بیاساس مبتنی بر خواب و رؤیا برای ترویج و تبلیغ فرهنگ انتظار.
3-6. پرهیز از دامن زدن به موضوع تشرفات و خودداری از طرح تشرفاتی که منبع و مستند محکم و قابل اعتمادی ندارند.
3-7. خودداری از بهرهبرداریهای مادی از موضوع تبلیغ و ترویج نام امام عصر(عج) و پرهیز از هرگونه برخورد سوداگرانه و با هدف طرح خود، با این موضوع.
3-8. بسنده نکردن به بُعد احساسی و عاطفی موضوع مهدویت و انتظار و تلاش در جهت بالا بردن سطح معرفت مردم در این زمینه.
3-9. پرهیز از هرگونه افراط و زیادهروی در طرح یاد و نام امام عصر(عج) در محافل، مجامع، رسانهها و دستگاههای تبلیغی به گونهای که موجب زدگی مردم از این موضوع شود.
3-10. توجه به تمایزها و تفاوتهای ادبیات آخرالزمانی و منجیگرایی شیعی با ادبیات آخرالزمانی و منجیگرایی سایر ادیان و مذاهب.
3-11. بهرهگیری از منابع متقن و مستدل در تبلیغ و ترویج فرهنگ مهدوی.
ماهنامه موعود شماره ۶۸
