موعود پایگاه اینترنتی موعود
امیر در زبان عربی به معنی فرمانده، سلطان و رهبر است. بعد از اسلام، کسانی را که از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و خلفا به فرماندهی مأموریت‌های جنگی منصوب می‌شدند امیر می‌نامیدند.
اما عنوان «امیرالمؤمنین» به معنی خلیفه و فرمانده کل قوای اسلام و پیشوای مؤمنان است. به اعتقاد علمای شیعه، «امیرالمؤمنین» عنوانی است که خدای تعالی به علی بن ابی طالب داده و هیچ کس دیگر، چه قبل و چه بعد از او، برازنده این لقب نیست. در حدیثی آمده است که پیامبر به اصحاب خود فرمود:«هنگام سلام به علی، او را امیرالمومنین خطاب کنید.» و در حدیث دیگری آمده است که:« خدا علی علیه السلام را امیرالمؤمنین نامیده است.»
از حضرت صادق علیه السلام سئوال شد:«آیا به حضرت قائم، لقب « امیرالمؤمنین » خطاب می‌شود؟»
فرمود:«نه، این عنوان مخصوص علی علیه السلام است؛ هیچ‌کس، نه قبل از او و نه پس از او، سزاوار نیست به این نام نامیده شود، و هر کس چنین ادعایی کند کافر است.»
از اهل سنت نیز درباره اعطای لقب امیرالمؤمنین به امام علی روایات بسیاری در دست است؛ از جمله:
ابونعیم اصفهانی در حیله الاولیاء از انس بن مالک روایت کرده است که رسول خدا درباره علی علیه السلام فرمود:«او امیرالمؤمنین و پیشوای نیکوکاران و فرمانده سواران مجاهد و خاتم اوصیاء است.»
نیز از ابن مردویه اصفهانی، از دانشمندان اهل سنت، نقل شده است که: جبرئیل در محضر رسول خدا علی علیه السلام را امیرالمؤمنین خواند.
از ام سلمه روایتی نیز در این باره رسیده است.
ولی در ظاهر، بنا بر عقیده اهل سنت، هر مسلمانی که به اجماع یا وصایت یا شوری برای امامت و فرماندهی کل قوای اسلام انتخاب شود، امیرالمؤمنین است. آنان می‌گویند این عنوان اولین بار بر خلیفه دوم عمر بن خطاب اطلاق شد و آنگاه در عهد خلفای راشدین دیگر و خلفای بنی امیه و بنی عباس نیز هر یک از خلفا «امیرالمؤمنین» خوانده می‌شدند.
فقهای زیدی مذهب نیز این عنوان را حق شرعی هر امیر علوی می‌دانند که برای احقاق حق، قیام کند.
_____________________________________
دایره المعارف تشیع، ج ۲؛ المعارف و المعاریف ج ۱
