امان از غفلت!

همچنان که ذو القرنین به راه خود ادامه می‏داد به گروهی از خردمندان امّت موسی(ع) رسید که به حق راهنمایی شده بودند و به آن عمل می‏کردند و چون ایشان را دید، به آنان گفت: ای قوم! از خبر خود برای من بگویید که من تمام خاور و باختر، خشکی و دریا، زمین و کوه و دشت و روشنی و تاریکی آن را گشته‏ ام و به گروهی چون شما برنخورده‏ام. اینک به من خبر دهید که چرا گور مردگان شما بر در خانه‏هایتان قرار دارد؟

 

 

 

در روایات، ماجرای جالبی ضمن سفرهای ذوالقرنین، که از جمله شخصیّت‌های مورد تأیید قرآن کریم است، آمده که در اینجا و به تناسب موضوع، نقل آن خالی از لطف نیست:
همچنان که ذو القرنین به راه خود ادامه می‏داد به گروهی از خردمندان امّت موسی(ع) رسید که به حق راهنمایی شده بودند و به آن عمل می‏کردند و چون ایشان را دید، به آنان گفت: ای قوم! از خبر خود برای من بگویید که من تمام خاور و باختر، خشکی و دریا، زمین و کوه و دشت و روشنی و تاریکی آن را گشته‏ ام و به گروهی چون شما برنخورده‏ام. اینک به من خبر دهید که چرا گور مردگان شما بر در خانه‏هایتان قرار دارد؟ گفتند: چنین کرده‏ایم که مرگ را فراموش نکنیم و یاد آن از دل‌های ما بیرون نرود. پرسید: چرا خانه‏های شما در ندارد؟ گفتند: میان ما کسی دزد و هیچ کس هم مورد سوء ظن نیست و همگان امین هستند. پرسید: چرا میان شما امیران نیستند؟ گفتند: بدان سبب که به یکدیگر ستم نمی‌کنیم. پرسید: چرا حاکم ندارید و کسی بر شما پادشاه نیست؟ گفتند: مال اندوزی نمی‏کنیم و ستیزه‏جویی نداریم. پرسید: چرا بر یکدیگر برتری نمی‏جویید و تفاوتی ندارید؟ گفتند: چون بر یکدیگر مهربانیم و با یکدیگر مواسات می‏کنیم. پرسید: چرا اختلاف با یکدیگر ندارید و نزاع نمی‏کنید؟ گفتند: به مناسبت الفت دل‌های ما با یکدیگر و اصلاح میان خودمان. پرسید: چگونه است که به یکدیگر دشنام نمی‏دهید و قتلی میان شما اتفاق نمی‏افتد؟ گفتند: ما بر خواسته‏های نفسانی خود پیروزشده‏ایم و نفس‏های خویش را لگام بردباری زده‏ایم. پرسید: چرا همگان هم عقیده‏اید و چگونه راه و روش شما مستقیم و راست است؟ گفتند: به این سبب است که دروغ نمی‏گوییم و نسبت به یکدیگر مکر نمی‏ورزیم و هیچ یک از دیگری غیبت نمی‏کنیم. گفت: به من بگویید چرا میان شما هیچ مستمند و بینوا نیست؟ گفتند: از این روی که ما اموال خود را برابر تقسیم می‏کنیم. پرسید: چرا میان شما هیچ تندخو و خشنی نیست؟ گفتند: نتیجه فروتنی و افتادگی است. پرسید: سبب آنکه عمر شما از همه درازتر است چیست؟
گفتند: بدین سبب است که حق را گردن می‏نهیم و به دادگری حکم می‏کنیم. پرسید:
چرا گرفتار خشکسالی و قحطی نمی‏شوید؟ گفتند: به سبب آنکه از آمرزش خواهی غفلت نمی‏کنیم. پرسید: چرا بیتابی نمی‏کنید؟ گفتند: به آن سبب که ما خویشتن را برای بلا و گرفتاری آماده ساخته‏ایم و خود خویشتن را تسلیّت و آرامش می‏دهیم.
پرسید: چرا آفت‌ها به شما نمی‏رسد؟ گفتند: از این روی که جز بر خدا، بر هیچ کس توکّل نمی‏کنیم و از ستارگان و منازل بروج، طلب باران نمی‏کنیم. گفت: ای قوم! به من بگویید: آیا پدران شما همین گونه رفتار می‏کردند؟ گفتند: آری، آنان را چنین دیدیم که به مستمندان خود رحم می‏کردند و با بینوایان مواسات می‏ورزیدند و از هر کس که به آنان ستم کرده بود، درمی‏گذشتند و به هر کس که نسبت به ایشان بدی کرده بود، نیکی می‏کردند و برای بدکاران خود، آمرزش خواهی می‏کردند و پیوند خویشاوندان را رعایت می‏کردند و امانت را مسترد می‏داشتند و همواره راست می‏گفتند و هیچ گاه دروغ نمی‏گفتند و بدین سبب بود که خداوند کارشان را اصلاح فرمود. ذوالقرنین تا هنگام مرگ خویش، میان ایشان مقیم شد و به هنگام مرگ، پانصد ساله بود.۱

ماهنامه موعود شماره ۱۱۴

پی‌نوشت:

۱. روضـه الواعظین و بصیره المتعظین، ج‏2، ص۴۳۶.