شیوه حکومتی امام زمان (علیه السلام)

دوران پس از ظهور حضرت مهدی (عج) بدون شک، والاترین و شکوفاترین و ارج مندترین، فصل تاریخ انسانیت است. آن دوران، دورانی است که وعده های خداوند درباره ی خلافت مؤمنان و امامت مستضعفان و وارثت صالحان، عملی می‌گردد و جهان با قدرت الهی آخرین پرچمدار عدالت و توحید، صحنه ی شکوه مندترین جلوه های عبادت پروردگار می‌شود. در احادیث مختلف، گوشه هایی از عظمت آن دوران به تصویر کشیده شده است. ما، با استفاده از این احادیث، برخی از کارهایی را که امام زمان (عج) برای ایجاد جامعه ای متکامل و ایده ال، انجام می دهند، اشاره می‌کنیم:

۱ – حاکمیت اسلام در سراسر هستی

بعد از ظهور امام زمان(علیه السلام) عدّه ای علیه آن حضرت وارد جنگ می‌شوند و سعی خواهند کرد تا از تشکیل حکومت عدل الهی بر روی زمین ـ که وعده ی آن، از سوی انبیا و امامان(علیهم السلام) داده شده است ـ جلوگیری کنند. امام(علیه السلام) ابتدا، آنان را به راه حق دعوت خواهد کرد و اگر قبول نکردند، با آنان وارد کارزار می‌شود و هرگونه فساد و کژی را نابود خواهد کرد.

امام باقر(علیه السلام) در تفسیر آیه ی (وَ قاتِلُوهُمْ حَتّی لا تَکُونَ فِتْنَهٌ وَ یکُونَ الدِّینُ کُلُّهُ لِلّهِ);(۱) می فرماید: تأویل این آیه، هنوز نیامده است… پس زمانی که تأویل آن فرا رسد، مشرکان کشته می‌شوند، مگر موحّد شوند و شرکی باقی نماند.(۲) و در حدیث دیگری می فرماید: با مشرکان جنگ می‌کنند تا این که موحّد شوند و شریکی برای خدا قرار ندهند. چنان (امنیتی حاصل) می‌شود که پیر زن کهنسال، از مشرق به مغرب می رود، بدون آن که کسی جلوی او را بگیرد.(۳)

امام صادق(علیه السلام) می فرماید: إذا قام القائم لایبقی أرض إلّا نودی فیها شهاده أنْ لا إله إلّا الله و أنّ محمّداً رسول الله;(۴) زمانی که قائم(علیه السلام) قیام کند، هیچ سرزمینی نمی ماند، مگر این که ندای شهادتین (لا إله إلّا الله و محمّد رسول الله) در آن طنین اندازد.

۲ – احیای قرآن و معارف قرآنی

امیرالمؤمنین(علیه السلام) با اشاره به قیام حضرت مهدی (عج) می فرماید: کأنّی أنظر الی شیعتنا بمسجد الکوفه و قد ضربوا الفساطیط یعلّمون الناس القرآن کما اُنزل;(۵) گویا شیعیان ما اهل بیت(علیه السلام) را می‌بینم که در مسجد کوفه گرد آمده‌اند و خیمه هایی برافراشته‌اند و در آن ها قرآن را آن چنان که نازل شده است، به مردم یاد می دهند. بنابراین، محور حرکت نهضت جهانی امام مهدی، قرآن است و آن حضرت با تعلیم قرآن، آن را سرمشق زندگی انسان ها قرار خواهند داد. حضرت علی(علیه السلام) در بیان احوال زمان ظهور امام مهدی (عج) می فرماید: (امام مهدی) هوای نفس را به هدایت و رستگاری برمی‌گرداند، زمانی که مردم هدایت را به هوای نفس تبدیل کرده باشند، و رأی را به قرآن برمی‌گرداند، زمانی که مردم قرآن را به رأی و اندیشه مبدل کرده باشند.(۶)

۳ – گسترش عدالت و رفع ستم

مهم ترین شاخص قیام امام مهدی (عج) که تقریباً در اکثر روایات مربوط به آن حضرت ذکر شده است، ریشه کن ساختن ظلم و ستم و فراگیر کردن عدل و قسط در سراسر گیتی است، به گونه ای که می توان ادعا کرد که جمله ی «یملأ الأرضَ قسطاً وعدلا کما ملئت ظلماً و جوراً» که در اکثر احادیث ذکر شده، هم تواتر لفظی دارد و هم تواتر معنوی. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) می فرماید: قیامت بر پا نمی‌شود، مگر این که مردی از اهل بیت من که اسمش شبیه اسم من است، حاکم شود و زمین را پر از عدل و قسط کند، همان گونه که پر از ظلم و جور شده بود.(۷)

۴ – گرایش دوباره به اسلام حقیقی

بعد از وفات پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلّم) و واقعه ی سقیفه بنی ساعده، خلفا سعی کردند با منع نقل و تدوین احادیث پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) از روشن شدن جایگاه اهل بیت(علیه السلام) ـ که به عنوان مفسران دین اسلام و ثقل اصغر نقش هدایت جامعه را داشتند ـ جلوگیری کنند و همین امر موجب شد تا انحرافات و گمراهی هایی که دامن گیر سایر ادیان شده بود، در میان مسلمانان نیز شیوع یابد و برخی عناصر یهودی و مسیحی، با کمک دستگاه خلافت، اسلام را مطابق سلیقه ی خود و مناسب با منافع حاکمان توجیه و تفسیر کنند و موجب جدایی هر چه بیش تر مردم از اهل بیت(علیهم السلام) شوند. افرادی مانند تمیم داری، وهب بن منبه، کعب الاحبار، ابوهریره، عروه بین زبیر، عبدالله بن عمر، … با تفسیرهایی که بیش تر با هواهای نفسانی و خواسته های حاکمان مطابقت داشت از همان آغاز، موجب بروز برخی انحرافات و بعدها ایجاد فرقه های کلامی در زمان های بعد و… شدند و مردم را از چشمه ی علم اهل بیت(علیه السلام) محروم ساختند. به همین دلیل، آن گاه که امام زمان(علیه السلام) قیام می‌کند، به پیراستن دین اسلام از انحرافات و پیرایه هایی خواهد پرداخت که از سوی منحرفان بر دین اسلام تحمیل شده است و مردم را به اسلامی‌که پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) آن را ابلاغ کرده بود، دعوت خواهد کرد. امام صادق(علیه السلام) می فرماید: زمانی که حضرت قائم(علیه السلام) قیام می‌کند، مردم را مجدداً به اسلام فرا می خواند و به امری هدایت می‌کند که فراموش شد و جمهور از آن منحرف شده‌اند…(۸)

۵ – فراوان شدن نعمت های دنیوی

یکی از مطالب مهم که در احادیث مربوط به امام زمان (عج) بر آن تأکید شده است، وفور نعمت های مادّی در زمان حکومت امام مهدی(علیه السلام) است. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلّم)می فرماید: … یظهر الله له کنوز الأرض و معادنها; خداوند، گنج های زمین و معادن آن را برای امام مهدی (عج) ظاهر خواهد کرد.(۹) از امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل شده که فرمود: …هنگامی‌که قائم ما قیام کند، آسمان، باران خود را فرو خواهد ریخت و زمین، گیاهان خود را خواهد رویانید… به گونه ای که زن، میان عراق و شام راه خواهد رفت و همه جا بر روی گیاه پا خواهد گذاشت….(۱۰)

۶ – عمران و آبادی

امام زمان(علیه السلام) علاوه بر هدایت دینی، اجتماعی، سیاسی، به امور دنیوی نیز رسیدگی می‌کند و به عمران و آبادی شهرها و روستاها خواهد پرداخت. امام باقر(علیه السلام) می فرماید: فلا یبقی فی الأرض خراب الّا عُمَّر;(۱۱) بر روی زمین، هیچ خرابی نخواهد بود، مگر این که آباد خواهد شد. مفضّل از امام صادق(علیه السلام) نقل می‌کند که آن حضرت فرمود: هنگامی‌که قائم آل محمد(علیهم السلام) قیام کند، در پشت کوفه، مسجدی بنا خواهد کرد که هزار در دارد و خانه های کوفه به نهر کربلا متصل خواهد شد.(۱۲) در حدیث دیگری نقل شده که امام مهدی(علیه السلام)راه ها را وسیع می‌کند، آب های ناودان ها و فاضلاب ها را که به راه های عمومی می ریزد، قطع می‌کند و چیزهایی را موجب راه بندان می‌شوند، رفع می‌کند. خلاصه، امور شهری را سامان خواهد داد.(۱۳)

۷ – تکامل علمی و عقلی مردم

امام مهدی (عج) با نهضت خود، درهای رحمت را باز می‌کند و موجب تکامل علوم و صنایع خواهد شد و علوم، چنان رشد و گسترش خواهد یافت که همه شگفت زده خواهند شد. امام صادق(علیه السلام) می فرماید: علم، بیست و هفت حرف است. تمام آن چه انبیا آورده‌اند، دو حرف است و مردم، تا امروز، بیش از آن دو حرف نمی‌شناسند. هنگامی‌که قائم ما(علیه السلام)قیام کند، بیست و پنج حرف را می آورد و بین مردم توسعه خواهد داد و به دو حرف قبلی اضافه خواهد کرد تا بیست و هفت حرف کامل شود.(۱۴)

این حدیث، نشانه ی سرعت و شتاب زدگی و گسترش و توسعه ی علوم در میان مردم است که به دست امام مهدی (عج) صورت خواهد گرفت، به گونه ای که در مدّت حکومت آن حضرت، مردم، بیش از دَه برابر آن چه را از زمان خلقت تا زمان قیام آن حضرت از علم به دست آورده بودند، به دست خواهند آورد.

در روایت دیگری امام باقر(علیه السلام) می فرماید: هنگامی‌که قائم ما قیام کند، دست خود را بر روی سر بندگان خواهد گذاشت و بدین وسیله، عقل های آنان جمع می‌شود و اخلاقشان کامل می‌شود.(۱۵) از مجموع احادیث، استنباط می‌شود که برای انسان، در دوره ی حکومت امام مهدی (عج) تمام ایده آل ها و آرزوهای حقّی که دارد و ممکن است که بر آن ها دست بیازد، تحقّق خواهد یافت و از نظر علمی، اخلاقی، اقتصادی، امنیتی، … به کمال مطلوب خود، خواهد رسید.

پی نوشتها :
۱ . انفال: ۳۹.
۲ . بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۷۸.
۳ . همان، ج ۵۲، ص ۳۴۳.
۴ . همان، ج ۵۲، ص ۳۴۰.
۵ . همان، ج ۵۲، ص ۳۶۶.
۶ . نهج البلاغه، ترجمه و شرح علینقی فیض الاسلام، خ ۱۳۸، ج ۳، ص ۴۲۴، مرکز نشر آثار فیض الاسلام.
۷ . بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۸۱.
۸ . بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۳۰.
۹ . بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۲۳.
۱۰ . بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۲۲.
۱۱ . همان، ج ۵۲، ص ۱۹۱.
۱۲ . همان، ج ۵۲، ص ۳۳۷.
۱۳ . همان، ج ۵۲، ص ۳۳۹.
۱۴ . بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶.
۱۵ . همان.