مشروعیت زیارت قبور

آیا زیارت قبور از نظر شرع پذیرفته شده است؟

زیارت قبور آثار تربیتى و اخلاقى مهمى دارد، چرا که دیدار گورستان هایى که در بردارنده شمار بسیارى از افرادى است که در این دنیا زیسته، سپس به سراى آخرت کوچیده‌اند، جلوى طمع و حرص بر دنیا را مى گیرد و چه بسا رفتار انسان را عوض مى کند، در نتیجه ظلم و زشتى را رها کرده به خدا و آخرت روى مى آورد. از این رو پیامبر اعظم(صلى الله علیه وآله) مى فرماید: «زُوروا القبورَ فانّها تُذَکِّرکُم بالآخره»(۱)، قبرها را زیارت کنید، چون شما را به یاد آخرت مى اندازد.
البته از برخى روایات بر مى آید که روزى پیامبر(صلى الله علیه وآله) از دیدار قبرها نهى کرد، سپس اجازه داد و شاید آن نهى، ملاک دیگرى داشته و آن این که بیشتر مردگان آن روز، از مشرکان بودند و پیامبر خدا هم از زیارت آنان نهى کرد، و چون مسلمانان زیاد شدند، به اذن خداوند آن را اجازه داد و فرمود: پیشتر شما را از زیارت قبور نهى کرده بودم، پس اینک آن ها را زیارت کنید، چون شما را نسبت به دنیا بى رغبت مى کند و یادآور آخرت است.(۲)
عایشه گوید: پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) اجازه داد که قبرها زیارت شود. و گوید: پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: پروردگارم به من فرمان داد تا به بقیع بروم و بر مردگان آن دیار استغفار کنم. گفتم: یا رسول الله هنگام زیارت بقیع چه بگویم؟ فرمود بگو:
«السلام على اهل الدّیار مِن المؤمنین و المؤمناتِ، یَرحم اللهُ المُستَقدمین منّا والمستأخرینَ، اِنّا انْ شاء اللهُ بِکم لاحِقون»(۳)
در کتب حدیثى اهل سنّت، صورت زیارت نامه هایى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن را هنگام زیارت بقیع گفته، آمده است. مؤلف کتاب «الفقه على المذاهب الاربعه» گوید:
زیارت قبور براى پندگیرى و یاد آخرت مستحب است و روز جمعه مؤکد است. سزاوار است که زائر، به دعا و نیایش مشغول باشد، از مردگان عبرت بگیرد و براى مرده قرآن بخواند، که طبق قول صحیح تر، این ]خواندن قرآن[ براى مرده سودمند است و هنگام دیدن قبور بگوید:
«السّلام علیکم دار قوم مؤمنین و انّا ان شاء الله بکم لاحقون»
و در این زیارت فرقى نیست که گورستان ها نزدیک باشد یا دور(۴)، بلکه سفر براى دیدار قبور مردگان، به ویژه مزار صالحان مستحب است.
این ها سخنان فقهاى مذاهب چهارگانه پیرامون زیارت قبور است.(۵)(۶).

پی نوشت:

۱. شفاء السّقام: ص۱۰۷.
۲ . سنن ابن ماجه: ج۱، ص۱۱۷.
۳ . صحیح مسلم: ج۲، ص۶۴: سلام بر مردان وزنان مؤمن اهل این دیار. رحمت خدا بر ما و چه آنان که پیشتر رفتند، چه آنان که از پى مى آیند، ما به خواست خدابه شما خواهیم پیوست.
۴ . مگر حنبلى ها که مى گویند اگر قبور دور باشد، زیارت آن ها مباح است، نه مستحب.
۵ . الفقه على المذاهب الاربعه: ج۱، ص۵۴۰.
۶-سیماى عقاید شیعه، ص۱۱۵.