موعود پایگاه اینترنتی موعود
استحکام و بقای نظام خانواده منوط به تحقق شاخص‌هایی است که اعضای خانواده باید آنها را رعایت نمایند. ذیلاً برخی از آنها را توضیح می‌دهیم:
پیوند زناشویی و ازدواج مبتنی بر یکسری اصول و ارزش‌ها است که ممکن است در هر فرهنگی متفاوت باشند. در فرهنگ اسلامی لازم است ارزش‌های خاصی برای انتخاب شریک زندگی رعایت شود که عدم توجه به آنها می‌تواند آینده زندگی زناشویی را با خطر مواجه سازد و یا کارآمدی لازم را از آن بستاند: اصالت خانوادگی، اخلاق، دینداری، کفویت، محبت و علاقه و انتخابی بودن از شاخص‌های انتخاب همسر دانسته شده است. از انتخاب همسر با معیارهای صرفاً مادی و ظاهری به شدت پرهیز داده شده است. البته منظور آن نیست که این معیارها هرگز نباید مورد توجه باشد، منظور آن است که اصالت را به آنها ندهیم. ممکن است فردی از زیبایی ظاهری برخوردار باشد، اما باطنی آلوده یا ریشه‌ای فاسد داشته باشد. روشن است که ازدواج و تشکیل زندگی مشترک با چنین فردی کاری عاقلانه نیست. بلکه در حدیثی از پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) نقل شده است که اگر کسی صرفاً به دلیل زیبایی با فرد دیگر ازدواج کند، خیری از ازدواج خود نخواهید دید و ممکن است به هدف خود نرسد و زندگی‌ای تلخ و پر از گرفتاری نصیب او شود. به همین دلیل، توصیه شده است که ملاک اصلی انتخاب شما، دینداری افراد باشد.
مَنْ تَزَوَّجَ امْرَأَهً لَا یَتَزَوَّجُهَا إِلَّا لِجَمَالِهَا لَمْ یَرَ فِیهَا مَا یُحِبُّ وَ مَنْ تَزَوَّجَهَا لِمَالِهَا لَا یَتَزَوَّجُهَا إِلَّا لَهُ وَکَلَهُ اللَّهُ إِلَیْهِ فَعَلَیْکُمْ بِذَاتِ الدِّینِ؛
کسی که صرفاً برای زیبایی با زنی ازدواج کند، چیزی را که دوست دارد در او نخواهد دید؛ و کسی که صرفاً برای مال و ثروت با زنی ازدواج کند، خدای متعال او را به همان مال و ثروت واگذار می‌کند؛ پس بر شما است که با افراد دین‌دار ازدواج کنید.
ذیلاً برخی از مهم‌ترین ارزش‌های اسلامی در انتخاب همسر را به اختصار بیان می‌کنیم:
اصالت خانوادگی
یکی از معیارهای اسلامی‌برای انتخاب همسر توجه به اصالت خانوادگی فرد است. اگر فردی اصالت خانوادگی نداشته باشد، بر پایه تقوا و اخلاق و دین تربیت نشده باشد، به طور قطع، ستونی لرزان و سست برای بر پا کردن خیمه خانواده خواهد بود. پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) در این باره فرمودند:
«اَیُّها الناسُ ایَّاکُم و خَضْراءَ الدِمَن.» قیل: «یا رسولَ الله و ما خَضْراءُ الدِمَن؟» قال: «المرأهُ الحَسْناءُ فى مَنْبَتِ السوءِ؛
اى مردم، از گیاهان سبز و خرمى که در مزبله رشد کرده‌اند بپرهیزید! گفتند: اى رسول خدا، منظور از این جمله چیست؟ در پاسخ فرمود: دختر زیبایى که در خانواده‌اى بد رشد کرده باشد.
در روایت دیگرى، از رسول اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) نقل شده است که فرموده‌اند:
فرزندان انسان از نظر ویژگى‌هاى جسمى و روحى، بیشتر به برادران زن او شباهت پیدا مى‌کنند.
از این گونه روایات مى‌توان دریافت که اصالت و شرافت خانوادگى همسر، بسیار مهم است.
تذکر این نکته لازم است که اصالت خانوادگى همسر، یکى از شرایط است و نه تنها شرط. چه بسا افرادى که داراى خانواده‌اى اصیل و باتقوا و باشرافت هستند، اما خود آنان از آن تقوا و شرافت و اصالت بهره‌اى نبرده‌اند. پسر نوح از نمونه‌هاى تاریخى این مدعا است. او که از خانواده نبوت بود، به سبب عملکرد نامطلوبش، در زمره مخالفان نبوت و در صف دشمنان پدر جاى گرفت. بنابراین اصالت خانوادگى، علت تامه خوبى همسر نیست، اما غفلت از آن نیز جایز نمی‌باشد. البته این به معنای آن نیست که هر کسی در خانواده‌ای غیر اصیل رشد کرده باشد، پس حتماً خودش هم از اصالت برخوردار نیست و ضرورتاً فرد نامناسبی خواهد بود! فراوان بوده‌اند افرادی که در خانواده‌ای غیر مذهبی و غیر اخلاقی رشد کرده‌اند؛ آنان راهی دیگر انتخاب کرده و انسان‌هایی بزرگ شده‌اند. بنابراین نداشتن خانواده‌ای اصیل نیز علت تامه بد بودن نیست. در انتخاب چنین همسرانی باید دقت و وساوس بیشتری به کار گرفت.
پارسایی و دینداری
یکى دیگر از مهم‌ترین شرایط همسر خوب از نگاه اسلام، «تقوا و تدیّن» اوست. البته تقوا درجات بسیار دارد. کمترین درجه آن، که نادیده گرفتنش در امر انتخاب همسر آفات و آسیب‌هاى فراوانى را در پى خواهد داشت، انجام واجبات و ترک محرمات است. دختران و پسران جوان بدانند کسى که در برابر خداى جهان و خالق هستى کرنش نکرد و به دستورات او بى‌اعتنایى نمود، در برابر همسرش هم کرنش نخواهد داشت و ارزشى براى او قائل نخواهد شد؛ کسى که در برابر آن همه نعمت خداوند حاضر نشد شکر او را به جا آورد و حتى حاضر نشد نمازهاى روزانه را انجام دهد، چگونه می‌توان پذیرفت که قدردان زحمات و تلاش‌هاى همسرش باشد؟ پس باید در ازدواج دست کم، به کمترین درجه تقوا، یعنى انجام واجبات و ترک محرمات، اهتمام جدى ورزید و از اصالت دادن به زیبایی‌هاى ظاهرى و ثروت و قدرت و امثال آن خوددارى کرد. چرا که همه اینها با حادثه‌اى کوچک و ناچیز ممکن است از بین بروند. آنچه که مى‌ماند تقواى الهى است. قرآن می‌فرماید: «بهترین و بزرگوارترین شما در نزد خداوند پارساترین شما است.» پس چرا ما هم در انتخاب‌هایمان اصالت را به این معیار الهى ندهیم. به همین دلیل است که اولیاى دین به پدران و مادران توصیه کرده‌اند که اگر خواستگار خوش اخلاق و متدینى به خواستگارى دختر شما آمد، بپذیرید، وگرنه پیامدهاى بسیار بدى خواهد داشت.
مردى به محضر امام حسن(علیه‌السلام) آمد و عرض کرد دخترى دارم و زمان ازدواجش فرا رسیده است، او را به چه کسى بدهم؟ امام(علیه‌السلام) فرمود:
زَوِّجْهَا مِنْ رَجُلٍ تَقِیٍّ فَإِنَّهُ إِنْ أَحَبَّهَا أَکْرَمَهَا وَ إِنْ أَبْغَضَهَا لَمْ یَظْلِمْهَا؛
به مرد پارسایی او را بده؛ زیرا اگر او را دوست داشته باشد، عزیزش می‌دارد و اگر او را خوش ندارد، به او ظلم نخواهد کرد.
امام صادق(علیه‌السلام) مى‌فرماید:
اذا تَزَوَّجَ الرجلُ المرأهَ لِجمالِها او مالِها وُکِّلَ الى ذلک و اذا تَزَوَّجَ لِدِینها رَزَقَهُ اللهُ الجمالَ و المالَ؛
اگر کسى به دلیل زیبایى یا ثروت با یک زن ازدواج کند، خداوند او را به همان‌ها واگذار می‌کند؛ اما اگر معیار او در انتخاب همسرش، دین او باشد، خداوند زیبایى و ثروت را نیز به او عطا می‌کند.
آرستگی به فضایل اخلاقی
یکى دیگر از شرایط همسر خوب، خوش اخلاق بودن است. همسر خوب، کسى است که آراسته به فضایل اخلاقى باشد و در حد توان خود در صدد دورى از رذایل و زشتى‌هاى اخلاقى باشد. کسى در نامه‌اى از امام رضا(علیه‌السلام) پرسید: یکى از اقوام من به خواستگارى دخترم آمده است، اما قدرى بد اخلاق است. امام رضا(علیه‌السلام) در پاسخ او نوشت: اگر بد اخلاق است، دختر خود را به او نده.
در روایت دیگرى از ایشان نقل شده است که می‌فرماید:
وَ إِیَّاکَ أَنْ تُزَوِّجَ شَارِبَ الْخَمْرِ فَإِنْ زَوَّجْتَهُ فَکَأَنَّمَا قُدْتَ إِلَى الزِّنَا؛
دختر خود را هرگز به شراب‌خوار ندهید؛ وگرنه مانند این است که او را به سوى زنا سوق داده باشید.
برگرفته از کتاب همیشه بهار نوشته دکتر احمد حسین شریفی
