توبه، میراث آدم و حوا

اولین بشر روی زمین، حضرت آدم (علی نبینا و علیه السلام) و همسرش، اولین کسانی بودند که طعم تلخ گناه را مزه کردند و نتیجه اش را هم دیدند، عریان شدن و بیرون رانده شدن از بهشت و تنهایی و از دست دادن قرب الهی و …. وقتی به زمین آمدند، شیطانی که قسم خورده بود خیر آنها را می خواهد، هرگز نگاهی هم به آنها نکرد و فهمیدند که وعده ی خداوند، راست و حق بود. همان زمان بود که غرورشان شکست و فهمیدند جز خداوند، کسی یاریشان نخواهد کرد. این شد که به سمت خداوند برگشتند و از او طلب بخشش کردند: «پروردگارا! ما به خویشتن ستم کردیم! و اگر ما را نبخشى و بر ما رحم نکنى، قطعا از زیانکاران خواهیم بود.»

اولین بشر روی زمین، حضرت آدم (علی نبینا و علیه السلام) و همسرش، اولین کسانی بودند که طعم تلخ گناه را مزه کردند و نتیجه اش را هم دیدند، عریان شدن و بیرون رانده شدن از بهشت و تنهایی و از دست دادن قرب الهی و …. وقتی به زمین آمدند، شیطانی که قسم خورده بود خیر آنها را می خواهد (۱)، هرگز نگاهی هم به آنها نکرد و فهمیدند که وعده ی خداوند، راست و حق بود. (۲) همان زمان بود که غرورشان شکست و فهمیدند جز خداوند، کسی یاریشان نخواهد کرد. این شد که به سمت خداوند برگشتند و از او طلب بخشش کردند: «پروردگارا! ما به خویشتن ستم کردیم! و اگر ما را نبخشى و بر ما رحم نکنى، قطعا از زیانکاران خواهیم بود.» (۳)

نکته ی داستان هم دقیقا همین جاست! اینکه اگر ما آدمها، گناهی کنیم، اما از ته دل پشیمان شویم و به سمت خداوند برویم، هیچ وقت دست خالی بر نخواهیم گشت. درست است که خداوند برای هر گناه و پیمان شکنی، مجازاتی تعیین کرده است، اما همان خدا می‌گوید که اگر بازگردی و توبه کنی، می پذیرم. جوابی هم که آدم و حوا بعد از توبه گرفتند، این بود: «آدم از پروردگارش دریافت کلمات نمود، پس توبه اش پذیرفته شد، همانا خداوند توبه پذیر و مهربان است.» (۴)

یک نکته ی دیگر هم این است که هرگز دلسرد نشویم. شاید این مصرع معروف را بارها شنیده باشید که «صد بار اگر توبه شکستی بازآ…». ماهی را هر وقت از آب بگیریم، تازه است. عطار در منطق الطیر روایت مى کند:

مردى پس از گناه روى گناه و کثرت معصیت، توفیق توبه یافت. پس از توبه، بر اثر غلبه ی هواى نفس، دچار معصیت شد. بار دیگر توبه کرد، ولى توبه ی خود را شکست و گرفتار گناه شد؛ تا جایى که به عقوبت و مکافات بعضى از گناهانش مبتلا شد و به این حقیقت آگاهى پیدا کرد که عمرش را به بى حاصلى تباه کرده و نزدیک به رحلت شده است. به خیال توبه افتاد، ولى از خجالت و شرمسارى روى توبه نداشت و چون دانه ی گندم روى تابه ی سرخ شده از آتش، در سوز و گداز بود. تا اینکه وقت سحر، از منادى غیبى شنید: اى گنهکار! خداى مهربان مى فرماید چون اول توبه کردى، تو را بخشیدم. وقتى توبه را شکستى، در حالى که مى توانستم از تو انتقام بگیرم، مهلتت دادم تا دوباره توبه کردى و توبه ات را پذیرفتم. تا بار سوم که توبه شکستى و خود را در معصیت غرق کردى. اکنون اگر به خیال توبه هستى، توبه کن که توبه ات را مى پذیرم. (۵)

پی نوشت:
۱. و براى آنان سوگند خورد که من جز خیر شما را نمى خواهم. آیه ۲۱، سوره اعراف.
۲. … پروردگارشان آنان را مورد خطاب قرار داد که آیا شما را از نزدیک شدن به آن درخت نهى نکردم و اعلام ننمودم که شیطان براى شما دشمنى است آشکار؟! آیه ۲۲، سوره اعراف.
۳. آیه ۲۳، سوره اعراف.
۴. آیه ۳۷، سوره بقره.
۵. انیس اللیل, ص۴۵، به نقل از شرح دعای کمیل، قسمت پنجم، حجه الاسلام والمسلمین حسین انصاریان، http://www.shareh.com/persian/magazine/pasdar_i/80/244/g.htm