موعود پایگاه اینترنتی موعود
دوران نوجوانی، دورانی آمیخته با تقلید است. تقلیداز گروه همسالان و بزرگسالان محبوب، از همین ویژگی نشات می‌گیرد. تقلید، گاه جنبه بدآموزی به خود می‌گیرد و به تقلید رفتارهای ناهنجار جنسی می انجامد.
الف. کنجکاویها: کودک در سنین پایین با کنجکاوی در مورد اندام خویش با دستگاه تناسلی نیز آشنا می‌شود و از آنجا که تماس با آن موجب نوعی لذت می‌شود به ادامه کار تشویق می‌شود. مناسب است در این موارد والدین او را متوجه کارهای دستی – هنری و بازیهای پرنشاط نمایند.
ب. ناآگاهی: نوجوان ممکن است به صورت اتفاقی دچار خودارضائی شود و به خاطر لذت حاصل از آن و بدون توجه به خطرهایی که او را تهدید می‌کند به این کارها ادامه دهد. در اینجا است که وظیفه والدین بیش از هر زمان دیگر سنگین تر است و باید سبت به علائمی همچون بی حسی، کسالت، افسردگی، انزوا و… عکس العمل لازم را نشان دهند و موضوع را بدون برچسبهای ناروا و با مشورت با افراد آگاه، مورد بررسی قرار دهند.
ج. خانواده های آسیب زا: رعایت مسائل جنسی بین والدین و رعایت حریمها در این مورد می تواند در تربیت جنسی نوجوان نقش چشم گیری داشته باشد. همچنین نوع برخورد والدین با فرزندان دختر و پسر و جداسازی آنها از یکدیگر، از اهمیت به سزایی برخوردار است.
د. حقارت و تحقیر: از جمله عوامل مخرب شخصیت نوجوان که می تواند در ابتلای وی به انحرافهای جنسی نقش مهمی ایفا کند، سرزنشها و ایجاد عقده حقارت در نوجوان است. بی تردید کسی که از خودباوری بیشتری برخوردار است، کمتر به دام این گونه کجرویها می افتد و برعکس، شخصیتهای خودکم بین و تحقیر شده، دفاع روانی مناسبی در برابر طوفان شهوات نداشته، در پنجه این انحرافات گرفتار می‌شوند.
ه. تقلید و بدآموزی: دوران نوجوانی، دورانی آمیخته با تقلید است. تقلیداز گروه همسالان و بزرگسالان محبوب، از همین ویژگی نشات می‌گیرد. تقلید، گاه جنبه بدآموزی به خود می‌گیرد و به تقلید رفتارهای ناهنجار جنسی می انجامد. شاید به همین دلیل است که امام باقر علیه السلام در مورد تاثیر دوستان ناباب از زبان لقمان می فرماید: «ومن یقارن قرین السوء لا یسلم؛ ۱آن کس که با دوست ناباب همنشین شود، سالم نمی ماند. »
و. عوامل فرهنگی: وجود مجلات، عکسها و فیلمهای مبتذل، همچنین فضاهای مختلط و بی بندوبار و کتابهای نامناسب می تواند عاملی مهم در انحرافهای جنسی باشد. این گونه عوامل به ویژه رسانه های تصویری، از آنجا که با حافظه ماندگار دیداری سر و کار دارند، از آسیب زایی بیشتری برخوردارند.
ز. لباسهای نامناسب: پوشیدن لباسهای تنگ یا لباسهای جنس مخالف، موجب تشدید هیجان جنسی شده، در نتیجه باعث فروافتادن به کام مشکلات می‌گردد.
ح. محبت جویی: خلا عاطفی و روانی راه را برای سوء استفاده دیگران و پناه بردن نوجوان به دیگران هموار می سازد و او را به سوی کام یابیهای مجازی می‌کشاند. ۲
راههای پیش گیری
از جمله پرسشهای مهم در زمینه انحرافهای جنسی، چگونگی برخورد و پیش گیری از این نوع انحرافات می‌باشد. در این قسمت به صورت فهرست به برخی از مهم ترین راهها اشاره خواهیم نمود:
۱. آموزش خانواده ها: خانواده ها در صورت آمادگی می توانند نقشی چشم گیر در پیش گیری و درمان داشته باشند؛ چرا که خانواده ها در ارتباط مستقیم و واقعی با نوجوان قرار دارند و اهرمهای بسیاری برای تربیت در اختیار دارند.
۲. آموزش به نوجوانان: این آموزشها از طریق سخنرانی، گفتگو و دیگر روشها می تواند ارائه شود و در این میان، همدلی و همزبانی وارتباطهای بی واسطه بسیار مؤثر خواهند بود.
۳. احترام به شخصیت حقیقی و حقوقی نوجوان: در این حالت، وی با خودباوری بیشتری در برابر مشکلات خواهد ایستاد.
۴. کار و فعالیت های سالم: شاید یکی از علل مهم بروز ناهنجاریهای جنسی، بی کاری است. کار و فعالیتهای ذهنی و جسمی درمانگر بسیاری از مشکلات خواهد بود.
۵. تنظیم خواب و تغذیه مناسب: به عنوان مثال، نوجوان باید از غذاهای ادویه دار، فلفل، پیاز و… کمتر استفاده کند.
۶. دوری از محیط های تحریک زا: مانند: برخی اماکن عمومی و میهمانیها.
۷. گسترش دایره ارتباطات و شرکت در فعالیتهای اجتماعی
۸. تقویت روحیه مذهبی: بی گمان فطرت خداجو، حقیقت خواه و عدالت دوست نوجوان بیش از هرجای دیگر، می تواند از سرچشمه دین و مذهب سیراب شود. این مسئله با توجه به خصوصیات اسلام و مذهب جعفری صورتی واقعی تر به خود می‌گیرد. البته، توجه و توصیه به مذهب در دوران حیرت نوجوانی تنها مورد توجه مبلغان یا فعالان مسلمان نیست، بلکه کسی همچون «ویلیام جیمز» بنیانگذار فلسفه پراگماتیسم و یکی از روان شناسان مشهور در همین رابطه می‌گوید: «ایمان از جمله قوایی است که بشر به مدد آن زندگی می‌کند و فقدان کامل آن در حکم سقوط بشر است. » ۳
۹. نگاه مثبت به خود و دیگران و دوری از منفی گرایی
۱۰. ایجاد روحیه امید و دوری از ناامیدی و یاس.
۱۱. ورزش و استفاده از دوش آب سرد.
توصیه های مهم
از مسائل مهمی‌که باید مورد توجه والدین، مربیان و به طور کلی فعالان در عرصه نوجوانی قرار گیرد، چگونگی برخورد با مسائل جنسی نوجوانان و ظرائف رفتارهای تربیتی در این وادی می‌باشد. رازداری، همدلی، عدم اقرارگیری، پرهیز از برچسب زدن، حمل بر صحت و تعمیم ندادن یک جنبه منفی به دیگر جنبه های شخصیت نوجوان یا جوان، از راهکارهای تربیتی است که می تواند در به سامان کردن رفتارهای نابهنجار در نوجوانان مؤثر باشد و موجب افزایش اعتماد آنها گردد.
از این رو، باید از هرگونه پیش داوریهای غیر منصفانه در برابر رفتارهای نوجوانان خودداری نمود و با مدارا و نرم خویی آنان را در خروج از بحران طبیعی پیش آمده یاری رساند.
باید اعتراف نمود که نوجوان از تجربه لازم برخوردار نیست و به فرموده امیرمؤمنان، علی علیه السلام: «جهل الشباب معذور و علمه محقور؛ ۴ بی اطلاعی جوان عذری پذیرفتنی است، و دائره دانش [و آگاهیهای] او گسترده نیست. »
همچنین نوجوان هرگز تصورنمی‌کند برخی اعمال او چه ضربات سهمگینی بر آینده اش وارد خواهد ساخت و او را دچار چه مشکلاتی خواهد نمود.
از سوی دیگر، در دنیای امروز که وسائل ارتباط جمعی، زندگیهای هسته ای و بسته، نظامهای تربیتی رسمی، رهاوردهای فرهنگی بیگانه و شبه بیگانه، ریسمان ارتباط بین انسانها به ویژه نوجوانان، والدین و ارزشهای دینی – اجتماعی را روز به روز سست تر می نماید، رسالت والدین بیش از هر زمان دیگر پررنگ تر می‌شود. روایت گرانقدر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله حکایتی از همین دوران را مطرح می فرماید: «انه نظر الی بعض الاطفال فقال: ویل لاولاد آخر الزمان من آبائهم. فقیل یا رسول الله من آبائهم المشرکین؟ فقال: لا، من آبائهم المؤمنین لایعلمونهم شیئا من الفرائض واذ تعلموا اولادهم منعوهم ورضوا عنهم بعرض یسیر من الدنیا فانا منهم بری ء وهم منی براء؛ ۵
رسول اکرم برخی از کودکان را دیدند و فرمودند: وای بر فرزندان آخر الزمان از پدرانشان! گفته شد: ای رسول خدا، از پدران مشرکشان؟ فرمودند: خیر، بلکه از پدران مسلمانشان که واجبات دین را به آنها نمی آموزند و هر گاه کودکانشان، خود به تحصیل دین بپردازند، آنها را باز داشته، به‌اندکی از دنیا که فرزندانشان به دست آورند، راضی می‌گردند. پس من از این گونه پدران دورم و آنان نیز از من. »
در پایان نیز، تذکر این نکته لازم است که حل موارد حاد انحرافات جنسی، تنها به مدد اشخاص آگاه و کارشناسان ممکن است. و باید از برخوردها و درمانهای خود ساخته و سلیقگی خودداری کرد.
منابع
۱) بحارالانوار، ج ۱۳، ص ۴۱۷؛ اصول کافی، ج ۲، ص ۶۴۲.
۲) برداشتی آزاد از «دنیای نوجوان »، ص ۱۸۷ به بعد.
۳) جوان، فلسفی، ج ۱، ص ۳۴۶.
۴) غررالحکم، ص ۷۶.
۵) جامع الاخبار، تاج الدین، الشعیری، ص ۱۰۶؛ مستدرک الوسائل، ج ۱۵، ص ۱۶۴، به جای اولاد، اطفال دارد.
ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان
