موعود پایگاه اینترنتی موعود
تصویری از بحران‌های پیش‌رو
قسمت ششم / دوان الگین۱
شاید در هیچ دوره از دوران‌های بی‌شماری که کره خاک در عمر طولانی خود شاهد آنها بوده، چون عصر ما، جهان این‌گونه دست‌خوش بحران‌ها و التهاب‌های گوناگون و فراگیر نبوده است؛ بحران‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اخلاقی، زیست‌محیطی و …. فقط کافی است یکی از روزنامه‌های صبح یا عصر را ورق بزنید تا در صفحات مختلف آن با نمودهای مختلفی از این بحران‌های فزاینده روبه‌رو شوید.
جنگ، نبردهای داخلی، کودتا، نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت، تروریسم، قاچاق زنان و کودکان، تجارت مواد مخدر، قحطی، گرسنگی، فقر، شکاف طبقاتی، قتل، جنایت، ناامنی، آدم‌ربایی، شکنجه، روسپی‌گری، هم‌جنس‌بازی، سقط جنین، گرم شدن کره زمین، کمبود منابع آب، خشک‌سالی، زلزله، بیماری‌های کشنده و … سرفصل خبرهایی است که هر روز از گوشه و کنار جهان مخابره می‌شود.
راستی چه اتفاقی افتاده است؟ بشر در چه باتلاق خود ساخته‌ای گرفتار آمده که هرچه بیشتر دست و پا می‌زند بیشتر در آن فرو می‌رود؟
آیا برای این بحران‌های فراگیر جهانی می‌توان پایانی تصور کرد؟ آیا بشر متمدن خواهد توانست راهی برای برون رفت از این بحران پیدا کند؟ آیا این همه بحران و التهاب، این همه ظلم و بی‌عدالتی، این همه فساد و تباهی، این‌همه … برای بازگشت انسان از راهی که برای اراده جهان در پیش گرفته کافی نیست؟! آیا وقت آن فرا نرسیده که بشر این فرموده پروردگار حکیم را مورد توجه قرار دهد که:
ظهرالفساد فی البّر و البحر بما کسبت أیدی الناس لیذیقهم بعض الّذی عملوا لعلّهم یرجعون.
به سبب آنچه دست‌های مردم فراهم آورده، فساد در خشکی و دریا نمودار شده است، تا [سزای] بعضی از آنچه را که کرده‌اند به آنان بچشاند، باشد که بازگردند.
آری، وقت بازگشت فرا رسیده است. دیگر وقت آن رسیده که بشر با اعتراف به عجز و ناتوانی خود در مهار این بحران‌ها و اظهار پشیمانی از پشت کردن به «ولیّ خدا» ـ که تنها نجات‌بخش او از این همه ظلم و فساد و تباهی است ـ سر به آستان پروردگار خویش ساید و ناله سر دهد که:
خداوندا! به سبب آنچه دست‌های مردم فراهم آورده، فساد در خشکی و دریا نمودار شده است، پس ولیّ خود و پسر دختر پیامبرت را ـ که هم‌نام رسول توست ـ بر ما آشکار ساز، تا آن‌که همه مظاهر باطل را نابود سازد و حق را ثابت گرداند.
در سلسله مقالاتی که تاکنون با عنوان «جهان در بحران» تقدیم شما خوانندگان عزیز شده، نمادهای مختلف بحران‌هایی که امروز جهان با آنها دست به گریبان است، مورد بررسی قرار می‌گیرد تا عمق و گستردگی این بحران‌ها بیش از پیش روشن شود و عجز و ناتوانی انسان امروز در مهار آنها افزون از گذشته معلوم گردد. باشد تا از این رهگذر همه ما به ضرورت ظهور آخرین حجت برای پایان دادن به همه این آشفتگی‌ها، سرگردانی‌ها، رنج‌ها و بلاها واقف و فرج آن حضرت را با همه وجود از خداوند متعال خواستار شویم.
هیچ گاه بشر محیط زندگی خود را این‌گونه به آستانه نابودی نکشانیده است. بحران‌های متعدد زیست محیطی، انقراض گونه‌های زیستی، آلودگی و تحلیل منابع زیرزمینی و … از جمله مواردی است که آینده بشر و حیات را در زیست کره به سختی تهدید نموده است. در این مقاله، نویسنده به پنج مورد از بحران‌های پیش روی بشر امروز پرداخته است.
اگرچه جوامع انسانی در طول تاریخ با مشکلات بزرگی مواجه بوده‌اند، اما چالش‌های پیش روی عصر ما واقعاً منحصر به فرد است. هیچ گاه بشریت در آستانه تخریب و نابودی زیست کره و تخریب بنیان‌های اکولوژیکی‌ای که وجودشان برای نسل‌های آینده ضرورتی انکار‌ناپذیر می‌باشد، نبوده است. هم‌اکنون، پیش روی ما بحران‌هایی به انتظار نشسته‌اند که اگر بخواهیم تا به بحرانی جدی در عرصه زندگی‌مان و شکل‌گیری دورانی تیره و تار نینجامد، باید هرچه سریع‌تر با نوعی آگاهی و بیداری جهانی به خود آییم. بی‌شک در جهانی واحد و درهم تنیده، راه‌گریزی جز هوشیاری بشریت قابل تصور نیست. تنها برای نشان دادن گوشه‌ای از دامنه این بحران، به پنج موضوع که در یک یا دو دهه آینده به فاجعه‌ای جهانی و تأثیرگذار بر نظام موجود برحیات می‌انجامد، اشاره می‌نماییم:
آب و هوا
فعالیت‌های بشری، شرایط آب و هوا را به قدری بی‌ثبات نموده است که تنها در بخش گازهای گلخانه‌ای، میزان کنونی این گازها فراتر از میزان کل آن در بیست میلیون سال قبل است. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که در نتیجه چنین روندی، بی‌شک با نابه‌سامانی‌های گسترده‌ای روبرو خواهیم شد که توفان‌های شدید، خشک‌سالی‌های گسترده و فشار بر اکوسیستم، از جمله این بحران‌ها خواهد بود.
فقر
امروزه نه تنها شاهد میزان حیرت‌آور و تکان دهنده فقر در عرصه جهانی می‌باشیم، بلکه شاهد افزایش گسترده فاصله اغنیا و فقرا نیز هستیم. طبق برآورد سازمان ملل، اکثر مردم جهان، یعنی حدود ۶۰ درصد یا فراتر از چهار میلیارد نفر از ساکنان زمین، درآمد روزانه‌ای کمتر از سه دلار دارند.
جمعیت
شمار ساکنان کره زمین از دو میلیارد نفر در سال ۱۹۳۰ به حدود شش میلیارد نفر رسیده و برآوردها بیانگر آن است که در دهه ۲۰۲۰، جمعیت زمین حدود هشت میلیارد نفر خواهد بود. هم اکنون شرایط به شکلی درآمده که تقریباً تمام زیستگاه‌های مناسب حیات کره زمین به اشغال آدمی درآمده است و گسترش این جمعیت، جز به نابودی این زیستگاه‌ها و شیوع مسایلی چون گسترش آلونک نشینی در جوامع شهری نخواهد انجامید.
منابع زیرزمینی
هم اینک آب شیرین و سالم به منبعی کمیاب در عرصه جهان تبدیل شده است. برآوردها بیانگر آن است که تا دهه ۲۰۲۰، ۴۰ درصد جمعیت کره زمین از آب کافی برای تأمین محصولات غذایی خود برخوردار نخواهند بود. همچنین در همین دوره است که دیگر نباید شاهد عرضه نفت ارزان قیمت به شکل کنونی باشیم؛ چرا که از سویی بخش عظیمی از منابع قابل استحصال زمین استخراج شده است و از سویی دیگر، نیاز به این ماده نیز با رشدی سرسام‌آور همراه شده است که البته نباید از افزایش هزینه‌های استخراج و تهیه و عرضه آن نیز غافل ماند. نتیجه ملموس چنین شرایطی آن است که حدود یک دهه آینده، نیاز جهانیان به این سوخت به حدّی خواهد رسید که شاهد گسترش روزافزون بهای آن در عرصه اقتصاد جهانی خواهیم بود.
انقراض گونه‌های زیستی
شاید تنوع زیستی کره را بتوان به عنوان انعطاف‌پذیرترین و یکپارچه‌ترین نظام حیات معرفی نمود، با این وجود، دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که در سی سال آینده، ۲۰ درصد گونه‌های گیاهی و جانوری و در یکصد سال آینده، ۵۰ درصد این گونه‌ها برای همیشه منقرض می‌شوند. به بیان دیگر، فعالیت‌های بشری به گونه‌ای است که انقراض سریع، گسترده و جهانی گونه‌های جانداران را با خود به همراه خواهد داشت، پدیده‌ای که هیچ گونه سابقه و پیشینه‌ای در تاریخ حیات نداشته است.
خلاصه این‌که اگر آدمی همین‌طور غافل و بی‌توجه، مسحور رسانه‌های جمعی باشد، بی‌شک نه نسل‌های آینده که همین فرزندان کنونی‌مان زندگی در جهان انباشته از بحران‌ها، تخریب و رنج و گرفتاری را تجربه خواهد نمود.
دیگر فرصت چند صد ساله برای بیدار شد و به خود آمدن ما وجود ندارد. شرایط به گونه‌ای است که شاید تنها یک یا دو دهه فرصت داشته باشیم تا دست به کاری زنیم و ضرورتی هم ندارد که بخواهیم تا پایان این مسیر را که چیزی جز کوهی از بحران‌های اکولوژیکی و زیستی نیست، تجربه کنیم. به هر حال هنوز هم فرصتی باقی است تا به شیوه‌هایی از زندگی کردن بازگردیم که با زیستگاه‌مان یعنی زمین و زندگی آدمی همراه و هماهنگ باشد.
پی‌نوشت:
٭ سیاحت غرب، ش ۲۴؛ به نقل از: Enlgtenment magazine
۱. «Duane Elgin » نو یسنده آمریکایی و از جمله حامیان محیط زیست.
