رسول خدا (ص) فرمودند: چهار چیز دل را می میراند: گناه روی گناه و زیادی گفتگو با زنان و در افتادن با احمق، بدین گونه که تو بگویی و او بگوید در حالی که به خیر تن ندهد و همنشینی با مردگان.
برای دست یافتن به زندگی مطلوب بر پایه سبکی تعریف شده از آیین اسلام، انسان نیازمند شناخت لوازم این سبک برای رسیدن به غایت و مقصود است. عوامل زائد و هرزی که هر فرد ممکن است در طول زندگی خود با آنها مواجه شود، اگر از پیش در ذهن تعریف و شناخته شده و راه پیشگیری از آنها، مشخص باشد، می توان از بسیاری چالش های تنش زا انسان را محفوظ نگه داشته و او را در برابر این واقعه واکسینه نماید. شناخت بیماری های دل یکی از همین موارد است.
بیماری های دل عبارتند از: قساوت، کوری، رین (زنگار)، و…که برای آنها عواملی را برشمردهاند:
پیمان شکنی: خدای متعال فرمود: پس به سبب اینکه پیمانشان را شکستند لعنتشان کردیم و دل هایشان را سخت و حق ناپذیر گردانیدیم.(۱)
زیاده گویی: رسول خدا(ص) فرمود: به راستی زیاده گویی درغیر یادخدا دل را سخت میکند.(۲)
طولانی دانستن عمر: امیرالمومنان(ع) فرمود: زمان را دراز نپندارید(عمرتان را طولانی ندانید) که موجب قساوت دلتان میگردد، چنان که اگر کار بد، دیرپا شده و دوام یابد مایه قساوت میگردد.(۳)
لهو و لعب: رسول خدا(ص) فرمود: سه چیز موجب قساوت دل میشود: گوش سپردن به لهو، در پی شکار(تفریحی) رفتن، و رفت و آمد به دربار سلطان.(۴)
زیادی ثروت: امیرالمومنان (ع) فرمود: زیادی ثروت موجب تباهی دین و قساوت دل میشود.(۵)
نگاه به بخیل: امیرالمومنان (ع) فرمود: نگاه به بخیل قلب را سخت میکند.(۶)
گفت و گوی بی حاصل: امیرالمومنان (ع) فرمود: از گفت و گوهای بی حاصل و دشمنی بر حذر باشید که آن دو قلب ها را بیمار میکنند.(۷)
عشق غیر الهی: امیرالمومنان (ع) فرمود: هر کس به چیزی عشق(زمینی) بورزد چشمش کور و دلش بیمار میشود.(۸)
تکرار گناه و همنشینی با ثروتمندان خوشگذران: رسول خدا(ص) فرمود: چهار چیز دل را می میراند: گناه روی گناه و زیادی گفتگو با زنان و در افتادن با احمق، بدین گونه که تو بگویی و او بگوید در حالی که به خیر تن ندهد و همنشینی با مردگان. پرسیدند: ای رسول خدا! مردگان کیان اند؟ فرمود: هر توانگر خوشگذران.(۹)
خلوت با زنان و همنشینی با گمراهان: رسول خدا(ص) فرمود: چهار چیز مایه تباهی دل هاست: خلوت با زنان (نامحرم) و گوش سپردن به آنها و پذیرفتن رای آنها و همنشینی با مردگان. سوال شد: ای رسول خدا! مجالست با مردگان چگونه است؟ فرمود: مجالست با هر گمراه رویگردان از احکام الهی.(۱۰)
زیاد خندیدن: رسول خدا (ص) فرمود: از خنده فراوان برحذر باش که دل را می میراند.(۱۱)
پی نوشت ها:
۱. مائده، آیه ۱۳.
۲. بحارالانوار، جلد ۶۸، ص ۲۸۱.
۳. الخصال، ص ۶۲۲.
۴. الفقیه، ج ۴، ص ۳۶۶.
۵. تحف العقول، ص ۱۹۹.
۶. همان، ص۲۱۴
۷. الکافی، ج ۲، ص ۳۰۰.
۸. نهج البلاغه، خطبه ۱۰۹.
۹. الخصال، ص ۲۲۸.
۱۰. الامالی طوسی، ص ۸۳.
۱۱. همان، ص ۵۴۱.
برگرفته از کتاب مفاتیح الحیات آیت الله جوادی آملی
شبستان