فراوانی رحلت علما در آخرالزمان

چند روز پیش بود که باز هم رسانه ها خبر فوت عالمی‌بزرگ را اعلام کردند و زمین از وجود مومنی دیگر خالی شد. رحلت علما و دانشمندان دینی موضوعی است که در احادیث آخرالزمانی پیش بینی شده است.

امیر مومنان، حضرت علی(ع) می فرمایند:
«و آن هنگامی است که مرگ فقهای راستین را یکی پس از دیگری برباید و امت محمد (ص) نماز را ترک گویند.»(۱)

رسول خدا(ص) در این مورد فرمودند:
«هنگامی‌که دانشمندان شما کم شوند، قاریان شما از بین بروند، شما از دادن زکات ابا کنید، گناهان را علنی انجام دهید، صداهای شما در مساجد بلند شود، … دانش را زیر پای خود بیفکنید، گفتارتان دروغ باشد، شیرینی مجالستان غیبت باشد، درآمدتان از طریق حرام به دست آید … در چنین زمانی لعنت بر شما نازل می‌شود، ترس در میان شما انداخته می‌شود و نیروی شما بر علیه همدیگر به کارگرفته می‌شود.»(۲)

ایشان هم چنین می فرمایند:
«خداوند علم و دانشی که به شما داده از شما سلب نمی‌کند، بلکه از طریق رحلت علمای ربانی این علم از میان شما رخت بر می‌بندد و گروهی نادان برای شما می ماند، از آنها فتوا می پرسید و آنها با رای خود برای شما فتوا می دهند، خود گمراه شده، شما را نیز گمراه می‌کنند.»(۳)

و «هنگامی‌که فرج نزدیک باشد، مرگ بهترین امت را برمی‌گزیند، آن سان که شما خرماهای رطب را از یک طبق خرما بر می‌گزینید.»(۴)

هم چنین امام علی(ع) در مورد کمی فقیه هدایتگر و فراوانی فقیه خائن می فرمایند:
«هنگامی‌که فقهای هدایتگر کم شوند و فقیهان گمراه و خیانت پیشه فراوان باشند و شاعران بسیار شوند.»(۵)

آنچه باید باشد
در تمام طول تاریخ بر اساس تاکید تعالیم اسلام و رسولان و ائمه(ع)، علما از جایگاه ویژه ای برخوردار و مورد احترام مردم بوده‌اند تا آنجا که وارثان انبیا (۶) معرفی شده‌اند و امام علی(ع) در فواید معاشرت با علما می فرمایند: «با علما معاشرت کن تا علمت زیاد، ادبت نیکو و جانت پاک شود.»؛ و حتی قلم علما از خون شهدا بالاتر دانسته شده است.»(۷)

اما منظور اسلام از عالم، عالم حقیقی است نه هر کسی که خود را عالم معرفی می‌کند زیرا به قول امام علی(ع) «چه بسیارند دانشمندانی که جهلشان آنها را کشته در حالی که علمشان با آنهاست، اما به حالشان سودی نمی دهد.»(۸)

فقدان عالم، نقصان در زمین و شکاف در دین
امام صادق(ع) در تفسیر آیه «أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنَّا نَأْتِی الْأَرْضَ نَنْقُصُها مِنْ أَطْرافِها…»(۹)؛ آیا ندیدید که ما پیوسته به سراغ زمین می‌آئیم و از اطراف آن کم می‌کنیم، فرمودند: «ننقُضها بذِهابِ علماءِها و فقهاءِها و خیارِها»؛ این نقصان به واسطه علماء، فقها و اخیار است.(۱۰)

هم چنین امام علی(ع) فرمودند: هنگامی‌که دانشمندی می‌میرد، چنان شکافی در اسلام پدید می‌آید که جز جانشینش آن را پر نمی‌سازد.(۱۱)

پی نوشت:
۱. الامام المهدی صفحه ۲۱۹، بحارالانوار جلد ۵۲ صفحه ۲۵۸، الزام الناصب صفحه ۱۹۴ و بشاره الاسلام صفحه ۷۵ و ۱۳۳
۲. الزام الناصب صفحه ۱۸۰، بحارالانوار جلد ۵۲ صفحه ۲۶۳، بشاره الاسلام صفحه ۲۳ و الامام المهدی صفحه ۲۱۷
۳. تحف العقول صفحه ۲۳ و نورالابصار صفحه ۳۵
۴. نهج الفصاحه جلد ۱ صفحه ۳۶
۵. منتخب الاثر صفحه ۴۲۵، بحارالانوار جلد ۵۱ صفحه ۷۰ و بشاره الاسلام صفحه ۵
۶. بحار الانوار، ج ۱، ص ۱۶۴، علامه مجلسی، چ بیروت، ۱۴۰۳ ق
۷. غررالحکم و درر الکلم، ص۴۳۰
۸. نهج البلاغه، ص۷۵۵
۹. رعد، ۴۱.
۱۰. تفسیر برهان، ج ۲، ص ۳۰۱.
۱۱. الارشاد، ج ۱، ص ۲۳۰، شیخ مفید (ره)، چ اول، ۱۴۱۳ ق، ناشر: المؤتمر العالمی للألفیه الشیخ المفید.