موعود پایگاه اینترنتی موعود
ابراهیم(ع)، دومین پیامبر صاحب عزم و دارای آیین و شریعت جهانی و از نسل نوح(ع) است. او بر اساس «آیه ۱۲۵ سوره نساء» به خلیل الله ملقّب گشته (وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْراهِیمَ خَلِیلاً). داستان زندگانی و دعوت او در بیش از ۱۸۰ آیه قرآنی آمده و نامش ۶۹ بار در خلال «قرآن» ذکر شده است.
ابراهیم(ع)، دومین پیامبر صاحب عزم و دارای آیین و شریعت جهانی و از نسل نوح(ع) است. او بر اساس «آیه ۱۲۵ سوره نساء» به خلیل الله ملقّب گشته (وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْراهِیمَ خَلِیلاً). داستان زندگانی و دعوت او در بیش از ۱۸۰ آیه قرآنی آمده و نامش ۶۹ بار در خلال «قرآن» ذکر شده است.
داستان دعوت وی در سورههای «بقره»، «انعام»، «شعراء»، «صافات»، «انبیاء» و «مریم» بیشتر به چشم میخورد. زندگی پر فراز و نشیب ابراهیم(ع)، خانواده و قومش حاوی نکات و شیوههای تبلیغی بسیار است که بدان میپردازیم.
ثنای ابراهیم(ع) در قرآن
آیات متعدّدی در قرآن، متضمّن ستایش و تمجید از شخصیّت والای ابراهیم(ع) است و کمتر پیامبری در قرآن از این میزان ستایش و ثنا برخوردار گشته و بر اسوه بودنش، تأکید گردیده است؛
«إِنَّ إِبْراهِیمَ کانَ أُمَّهً قانِتاً لِلَّهِ حَنِیفاً وَلَمْ یَکُ مِنَ المُشْرِکِینَ شاکِراً لِأَنْعُمِهِ اجْتَباهُ وَهَداهُ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ؛ ۱
به راستی ابراهیم، پیشوایی مطیع خدا و حق‌گرای بود و از مشرکان نبود و نعمتهای او را شکرگزار بود، خدا او را برگزید و به راهی راست هدایتش کرد.»
«وَ اذکُرْ فِی الکِتابِ إِبْراهِیمَ إِنَّهُ کانَ صِدِّیقاً نَبِیّاً؛ ۲
و در این کتاب به یاد ابراهیم(ع) پرداز، زیرا او پیامبری بسیار راستگوی بود.»
«وَ لَقَدْ آتَیْنا إِبْراهِیمَ رُشْدَهُ مِنْ قَبْلُ وَکُنّا بِهِ عالِمِینَ؛ ۳
و در حقیقت، پیش از آن، به ابراهیم(ع) رشد فکریاش را دادیم و ما به شایستگی او دانا بودیم.»
«إِنَّ إِبْراهِیمَ لَحَلِیمٌ أَوّاهٌ مُنِیبٌ؛ ۴
به راستی ابراهیم(ع) بردبار، نرمدل و بازگشتکننده به سوی خدا بود.»
ابراهیم(ع)، اسوه توحید و خدا محوری
برای یافتن بهترین شاخصه تبلیغ ابراهیمی، باید به بررسی آیات مربوط به دعوت او اهتمام ورزیم تا با کشف و استخراج صفات این پیامبر و شیوههای دعوتش، به شیوه محوری یا اساسیترین شاخصه دعوتش پی ببریم. با دقّت در مضمون آیات حکایت کننده احتجاج ابراهیم(ع) با نمرود، مجادله او با خورشیدپرستان، گفتوگو با پدر و راز و نیاز با خدا و دیگر آیات، روشن میگردد که خدامحوری و توحید، محور تمام تلاشهای تبلیغی و بلکه محور حیات پربرکت اوست و این به جهت جوّ شرک‌آلود و کفرآمیز حاکم بر آن جامعه بوده که پرستش خدایان دروغین، از سنگ و چوب گرفته تا خورشید و ماه در آن رواجی آشکار داشت؛
در مناظره با پدر و قوم، بیانات متعدّدی حاکی از خدامحوری اوست، مانند:
«قالَ بَلْ رَبُّکُمْ رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ الَّذی فَطَرَهُنَّ وَ أَنَا عَلى ذلِکُمْ مِنَ الشَّاهِدین؛ ۵
گفت: «(کاملاً حقّ آوردهام) پروردگار شما همان پروردگار آسمانها و زمین است که آنها را ایجاد کرده؛ و من بر این امر، از گواهانم.»
پس از بنای بیت الله میگوید:
«رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ؛ ۶
پروردگارا از ما بپذیر. بهراستی تو شنوای دانایی.»
پس از محاجّه با ستاره‌پرستان می‌فرماید:
«إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمواتِ وَالأَرضَ حَنِیفاً وَما أَنَا مِنَ المُشْرِکِینَ؛ ۷
من از روی اخلاص، پاک‌دلانه روی خود را به سوی کسی گردانیدم که آسمانها و زمین را پدید آورده است و من از مشرکان نیستم.»
و حتّی در پایان عمر، به عنوان وصیّت بر توحید تأکید میورزد:
«وَ وَصّی بِها إِبْراهِیمُ بَنِیهِ وَیَعْقُوبُ یا بَنِیَّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفی لَکُمُ الدِّینَ فَلاتَمُوتُنَّ إِلّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ؛ ۸
و ابراهیم(ع) و یعقوب، پسران خود را به همان آیین سفارش کردند: ای پسران من، خداوند برای شما این دین را برگزید؛ پس البتّه نباید جز مسلمان بمیرید.»
از سوی دیگر بخش قابل توجّهی از آیات حکایت کننده داستان ابراهیم(ع) را مناجاتها و راز و نیازهای پرمحتوای ابراهیم(ع) با پروردگارش تشکیل میدهد، به طوری که از میان حدود۱۲۰ آیه مربوط به دعوت ابراهیم(ع)، حدود سی آیه، گفتوگوهای ابراهیم(ع) خلیل را با خداوند متعال بازگو میکند. از همین رو، حق تعالی او و پیروانش را اسوه امیدواران به خدا و روز قیامت معرفی می‌فرماید:
«لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِیهِمْ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَالیَوْمَ الآخِرَ؛ ۹
قطعاً برای شما در پیروی از آنان سرمشقی نیکوست؛ یعنی برای کسی که به خدا و روز بازپسین امید میبندد.»
پی‌نوشت‌ها:
۱. سوره نحل، آیه ۱۲۰.
۲. سوره مریم، آیه ۴۱.
۳. سوره انبیاء، آیه ۵۱.
۴. سوره هود، آیه ۷۵.
۵. سوره انبیاء، آیه ۵۶.
۶. سوره بقره، آیه ۱۲۷.
۷. سوره انعام، آیه ۷۹.
۸. سوره بقره، آیه ۱۳۲.
۹. سوره احزاب، آیه ۲۱
.