موعود پایگاه اینترنتی موعود
پروفسور پیتر چلکوفسکی محقّق آمریکایی در گفت‌وگویی درباره حادثه «کربلا» و ویژگی‌های آن سخن گفته است. او تشنگی کودکان و خواسته آب از حضرت عبّاس(ع) را دردناکترین حادثه در کربلا می‌داند.
پروفسور پیتر ج. چلکوفسکی، دانشمند آمریکایی لهستانی‌تبار، از دانشمندان متخصّص فرهنگ «ایران» است که هم‌اکنون استاد رشته‌های مطالعات «خاورمیانه»، شرق‌شناسی و اسلام‌شناسی در گروه مطالعات اسلامی و خاورمیانه در دانشگاه «نیویورک» است.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار بین‌الملل خبرگزاری فارس، روایت جالبی از داستان کربلا دارد که بخشی از آن در ادامه آمده است:
شرق‌شناسی که جذب محرّم شد
آقای چلکوفسکی لطفاً خودتان را برای خوانندگان ما معرفی کنید.
من پیتر چلکوفسکی شهروند آمریکایی هستم. لیسانس خود را در سال ۱۹۵۸ م. در رشته واژه‌شناسی شرقی از «دانشگاه جگیلونیان» شهر «کراکوف لهستان» دریافت کردم و در مدرسه «درام» همان شهر به تحصیل در رشته هنرهای تئاتری پرداختم. در سال ۱۹۵۹م. به «لندن» رفتم و در سال ۱۹۶۲م. در مقطع فوق لیسانس در رشته تاریخ «خاورمیانه اسلامی» از مدرسه «مطالعات شرقی و آفریقایی» فارغ التّحصیل شدم. در حال حاضر هم بیش از چهل سال است که استاد مطالعات اسلامی و خاورمیانه در دانشگاه نیویورک هستم. بخش عمده‌ای از تحقیقات و مطالعات من مربوط به اسلام شیعی و به طور خاص «محرّم» و واقعه کربلا است و در این حوزه تا کنون سه کتاب و مقالات متعدّدی درباره امام حسین(ع) و واقعه کربلا نوشته‌ام.
علّت سفر شما به «ایران» چه بود؟
همان‌طور که گفتم در مقطع لیسانس زبان‌شناسی مشرق‌زمین خوانده بودم و در ادامه در یکی از دانشگاه‌های «انگلیس» مطالعات خاورمیانه را ادامه دادم و به همین دلیل با ایران آشنا شدم. به همین دلیل ایران را برای ادامه تحصیل در رشته ادبیات زبان فارسی انتخاب کردم.
جایی که با محرّم آشنا شدم…
شما یکی از معروف‌ترین محقّقان غربی در حوزه محرّم و عاشورا هستید. از آشنایی خود با محرّم بگویید.
درباره آشنایی با محرّم و عاشورا باید بگویم که قبل از اینکه به ایران سفر کنم، چیز زیادی درباره محرّم نمی‌دانستم و زمانی که برای ادامه تحقیقاتم به شهر «رشت» سفر کردم، با ماه محرّم مصادف بود و آنجا با یک اجرای تعزیه مواجه شدم. آنجا خیلی شیفته این مراسم شدم و باید اعتراف کنم که یک شبه عاشق محرّم شدم. این نمایش برای من که هنرهای نمایشی در «لهستان» خوانده بودم، فوق‌العادّه بود. از آن زمان شروع به تحقیق و نوشتن درباره تعزیه و محرّم کردم. از این نمایش به قدری هیجان‌زده و شگفت‌زده شده بودم که از آن روز به تحقیق درباره عاشورا و محرّم پرداختم.
فرهنگ عاشورا، ایران را در جنگ هشت ساله پیروز کرد
تأثیر محرّم را در میان مردم ایران چگونه دیده‌اید؟
مردم ایران و در کل، شیعیان، واقعه عاشورا را بزرگترین مصیبت تاریخ بشر می‌دانند. در ایران علاوه بر اینکه فرهنگ عاشورا در تکیه‌ها و در ماه محرّم گرامی داشته می‌شود، در شئون مختلف زندگی مورد توجّه قرار می‌گیرد. جمله «هر روز عاشوراست و هر روز کربلا است» در جنگ هشت ساله تأثیر زیادی در مبارزه سربازان ایرانی داشت و همین مسئله باعث انگیزه آنها برای ادامه مبارزه شد و اتّفاقاً همین فرهنگ بود که باعث پیروزی سربازان ایرانی گردید. من مسلمان یا شیعه نیستم؛ ولی خیلی مجذوب این فرهنگ شده‌ام.
….
آیا بررسی فرهنگ عاشورا تأثیری بر خود شما هم داشته؟
با مرور واقعه کربلا بارها تحت تأثیر قرار گرفته‌ام و اشک در چشمانم جمع شده است؛ ولی به خود اجازه نداده‌ام که گریه کنم؛ زیرا من محقّق هستم و نباید تحت تأثیر احساساتم قرار بگیرم.
شیفته شخصیّت حضرت عبّاس(ع) هستم
چه کسی در واقعه عاشورا شما را بیشتر تحت تأثیر قرار داده است؟
من به صورت خاص، شیفته شخصیّت حضرت عبّاس(ع) هستم. من مقالات زیادی را درباره ایشان نوشته و چاپ کرده‌ام و متون زیادی را درباره مراسمی‌که به حضرت عبّاس(ع) مرتبط می‌شود، جمع‌آوری نموده‌ام.
حضرت عبّاس(ع) به روایت چلکوفسکی
اگر بخواهید حضرت عبّاس(ع) را برای مخاطبان آمریکایی معرفی کنید، چه می‌گویید؟
عبّاس(ع)، جنگ‌آور، آزادی‌خواه و مدافع شجاع و بی‌باکی است که از حسین(ع) و خانواده‌اش محافظت کرد.
عبّاس(ع) فردی است که شما در فارسی به آن می‌گویید پهلوان. عبّاس پهلوان واقعی بود. او از حسین(ع) و خانواده او تا آخرین لحظه محافظت می‌کند. او زمانی که می‌رود برای کودکان آب بیاورد، دستانش را از دست می‌دهد. بعد مشک را به دهان می‌گیرد و زمانی که می‌بینند او ایستادگی می‌کند و به راه خود ادامه می‌دهد، او را شهید می‌کنند.
دردناکترین حادثه کربلا به روایت کارشناس آمریکایی
دردناکترین حادثه کربلا از نظر شما کدام حادثه است؟
تشنگی کودکان در خیمه‌ها و طلب آب از عبّاس(ع) داستان دردناکی دارد که مرا واقعاً تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مردم ایران همه علاقه زیادی به حضرت عبّاس(ع) دارند و مراسم زیادی با نام ایشان برگزار می‌شود…
من عاشق مراسمی هستم که نذر حضرت عبّاس می‌کنند. مانند سفره حضرت عبّاس(ع). من بسیار در آیین سفره حضرت عبّاس(ع) دقّت و مشاهده کرده‌ام که چقدر زنان شیعه و زنان ایرانی اعتقاد به این رسم دارند؛ ولی متأسّفانه من چون خانم نیستم، هیچگاه نتوانسته‌ام در این مراسم شرکت کنم؛ چون این مراسم را زنان برپا می‌کنند. من زنانی را دیده‌ام که نذر سفره حضرت عبّاس(ع) کرده‌اند و حاجت گرفته‌اند. برای مثال، زنی بچّه‌دار نمی‌شد و از این طریق توانست حاجت خود را بگیرد.
