و به همین دلیل امام صادق(ع) می‌فرماید: «ای شیعیان اهل بیت بدانید که امورتان مانند سرمه در چشم است که شخص می‌داند چه موقع سرمه در چشم می‌رود و نمی‌داند چه موقع سرمه از چشم می‌رود. زمانی است که افراد، صبح‌هنگام در دین هستند و شب‌هنگام از دین خارج می‌شوند و کسی هم شب در دین ما هست و صبح، از دین خارج می‌شود».
- امتحان و آزمایش
امتحان یکی از سنّت‌های الهی است که نظام خلقت بر آن استوار است. خداوند در این مورد می‌فرماید:
أحسب النّاس أن یترکو أن یقولوا آمنّا و هم لا یفتنون؛ ۱آیا مردم می‌پندارند که تا بگویند ایمان آوردیم رها می‌شوند و امتحان نمی‌شوند.
و نیز می‌فرماید:
الّذی خلق الموت و الحیاه لیبلوکم أیّکم أحسن عملاً؛ ۲ کسی که مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید.
بنابراین، آزمایش همان چیزی است که بد را از خوب جدا ساخته، طلا را از بقیّه فلزات متمایز می‌سازد و شاید هم ـ خدا عالم‌تر است ـ یکی از دلایل غیبت، آزمایش مردم باشد. البتّه در احادیث اهل بیت(ع) هم به آن اشاره شده است؛ از جمله روایتی از امام صادق(ع) که می‌فرماید: «صاحب این امر، ناگزیر غیبتی خواهد داشت که هر ناحقّی در آن شک می‌کند. این غیبت است که حق را از باطل جدا می‌کند».3
امام ابوالحسن علی بن موسی الرّضا(ع) می‌فرماید: «به هنگام غیبت سومین فرزند من، گویی شیعیانم در جست‌وجوی پناهگاه هستند، امّا پناهگاهی نمی‌یابند».
به حضرت گفته شد: چرا ای فرزند رسول خدا؟ فرمود: «زیرا امامشان غایب است. پناهگاه خواستن و به دنبال پناهگاه گشتن و امان خواستن به معنای حقیقت‌جویی و دوری از خیال پردازی و توهّم است و این یک امتحان الهی است».
و به همین دلیل امام صادق(ع) می‌فرماید: «ای شیعیان اهل بیت بدانید که امورتان مانند سرمه در چشم است که شخص می‌داند چه موقع سرمه در چشم می‌رود و نمی‌داند چه موقع سرمه از چشم می‌رود. زمانی است که افراد، صبح‌هنگام در دین هستند و شب‌هنگام از دین خارج می‌شوند و کسی هم شب در دین ما هست و صبح، از دین خارج می‌شود».4
نیز امام صادق(ع) می‌فرماید: «به خدا قسم که مثل شیشه نمی‌شکنید، زیرا شیشه برگردانده شده و به حالت قبل در می‌آید، به خدا که مانند کوزه می‌شکنید؛ کوزه مثل قبلش نمی‌شود، به خدا که دگرگون می‌شوید و مثل غربال‌شدن کاه از گندم، الک می‌شوید».5
این احادیث و احادیث دیگر حقیقت دانستن امتحان و آزمایش در دوران غیبت امام دوازدهم(عج) را بیان می‌کند.
ماهنامه موعود شماره ۹۲
پی‌نوشت‌ها:
٭ برگرفته از: مصلح کل، سید نذیر الحسنی، ترجمه س.ش.حسینی، انتشارات موعود عصر(عج).
۱. سوره عنکبوت (۲۹)، آیه ۲.
۲. سوره ملک (۶۷)، آیه ۲.
۳. شیخ صدوق، کمال‌الدّین و تمام النعمه، ص ۴۸۲.
۴. شیخ طوسی، الغیبه، ص ۳۴.
۵. همان، الغیبه، ص ۳۴.
