موعود پایگاه اینترنتی موعود
در عصر زعامت مرحوم آیت‌الله حاج سیّد محمّد حجّت، قحطی و گرانی سختی پدید آمد، به طوری که نان سنگک دانهای یک تومان رسید، در حالی که شهریّه طلاّب در ماه، فقط ده تومان بود. مرحوم آیت‌الله حجّت، چهل تن از طلاّب مهذّب و متدیّن را دستور داد که به مسجد مقدّس جمکران مشرّف شوند و در پشت بام مسجد، به صورت دسته جمعی، زیارت عاشورا را با صد سلام و صد لعن و دعای علقمه بخوانند.
این روزها هر عاشق و شیفته امام عصر(ع) هرگاه دلتنگ فراق امام و دلدار خویش گردد، اوّلین جایی که برای عرض حال و ارادت به آن حضرت در ذهنش نقش می‌بندد مسجد مقدس جمکران است. هرچند عمر این مسجد بالغ بر ۱۰۵۶ سال است امّا تا پیش از سال ۱۳۴۸ شمسی رونق اندکی داشت و تنها جمعی از خواص به فراخور ایام به این مکان مقدس مشرف می‌شدند. در سال‌های اخیر مطابق آمار، همه ساله، بیش از دوازده میلیون عاشق دل باخته، از سرتاسر میهن اسلامی و جهان، در این پایگاه معنوی، گرد آمده و و به آستان مقدس آن امام همام(ع) متوسل می‌شوند.
مسجد مقدّس جمکران، روز هفدهم رمضان ۳۷۳ ق. به فرمان حضرت بقیّهالله، ارواحنا فداه، در کنار روستای جمکران تأسیس شد. تاریخچه آن در بسیاری از کتاب‌های شیعی آمده و اولین بار شیخ صدوق(ره) که معاصر با حسن بن مثله جمکرانی بوده ماجرای تاسیس آن را به دستور و نقشه امام عصر(ع) در کتاب «مونس الحزین» خویش نقل کرده است. در پایان ماجرا و به نقل از امام زمان(ع) شیخ صدوق می‌نویسد: «هر کس، این دو نماز را بخواند، گویی در خانه کعبه آن را خوانده است». تا مدت‌ها، بسیاری از اهالی قم و آشنایان حسن بن مثله حتی به وسیله تبرّک جستن از زنجیری که حدود مسجد را مشخص کرده بود شفا می‌یافتند. امروزه بسیاری از شیعیان در سراسر ایران و در موارد متعددی از سایر نقاط جهان با ادیان و مذاهب مختلف برای حلّ مشکلات و شفای بیماری‌های شفانایافتنی خویش به این مکان مقدس آمده و با کوله باری آکنده از مهر و محبت و رأفت امام مهربانی‌ها به دیار خویش بازمی‌گردند.
حدود ده قرن بعد در میانه شب نیمه شعبانی، دستور تجدید بنا و توسعه فضای داخلی مسجد، باز به وسیله نقشه معین شده توسط امام(ع) به بنده‌ای صالح از بندگان خدا، مرحوم حاج قدرت الله لطیفی ـ مدیر فقید هیئت امنای مسجد ـ داده شد و پس از آن در سال‌های اخیر شاهد گسترش فضای شبستان‌ها و حیاط مسجد بوده‌ایم.
اقبال به این مسجد به حدی بوده که علاوه بر خیل میلیونی عشاق که در ایام مختلف به این مکان شریف بار می‌یابند تاکنون مستندهای متعددی توسط شبکه‌های مختلف تلویزیونی کشورهایی مانند آمریکا، انگلستان، آلمان و … با مبنایی خصمانه بر ضدّ این مکان مقدس تهیه و پخش گردیده است. مجموعه این مستندها از طریق موتورهای معروف جست و جو در اینترنت به راحتی قابل دستیابی و مشاهده است.
مطابق نقل خلاصه «البلدان» از کتاب «مونس الحزین»، امیرمؤمنان(ع) درباره مسجد جمکران خطاب به حذیفه فرمود: «ای پسر یمانی! قائم آل محمّد(ع) در اوّل ظهور، از شهری که آن را قم گویند و مردم را دعوت به حق می‌کند، خروج نماید. همه خلائق از شرق و غرب، به آن شهر روی آورند و اسلام، تازه شود …ای پسر یمانی! این زمین، مقدّس است، از همه لوثها، پاک است …عمارت آن، هفت فرسنگ در هشت فرسنگ باشد. رایت وی بر این کوه سفید بزنند، به نزد دهی کهن، که در جنب مسجد است، و قصری کهن ـ که قصر مجوس است ـ و آن را «جمکران» خوانند. از زیر یک مناره آن مسجد بیرون آید، نزدیک آنجا که آتشخانه گبران بوده…»1
جالب است بدانیم هنگامی‌که صاحب خلاصه البلدان، در قرن دوازدهم، این حدیث را از مونس الحزین نقل میکرد، مسجد مقدّس جمکران، منارهای نداشت؛ زیرا، برای نخستین بار، در سال ۱۳۱۸ ق. یک مناره در زاویه جنوب شرقی مسجد ساخته شد.۲
در طول سال، شبهای چهارشنبه، مسجد مقّدس جمکران، پذیرای ده‌ها هزار عاشق دل باخته‌ای است که از شهرهای دور و نزدیک، به شهر مقدّس قم روی میآورند و در حرم مطهّر حضرت معصومه(ع) پیشانی ادب بر آستان میسایند و آن گاه راهی مسجد مقدّس جمکران می‌شوند و با امام خود، به راز و نیاز می‌پردازند. علاوه بر این بسیاری از علما مانند آیات عظام: حاج شیخ عبدالکریم حائری، حاج میرزا جوادآقا ملکی تبریزی، حاج سیّد محمّدتقی خوانساری، حاج سیّد محمّد حجّت کوه کمری، حاج آقا حسین بروجردی، حاج سیّد حسین قاضی، حاج شیخ محمدتقی بافقی، حاج آقا مرتضی حائری نیز در این مکان به راز و نیاز پرداخته و می‌پردازند. هر وقت مرحوم آیت‌الله حائری، مشکلی برایش پیش میآمد، مرحوم آیت‌الله بافقی را به مسجد جمکران میفرستاد و رفع مشکل میشد. هر وقت شهریّه حوزه تأمین نمیشد، مرحوم آیت‌الله حجّت، به مسجد مقدّس جمکران مشرّف میشد و همان روز، شهریّه تأمین میگردید.برای مرحوم آیت‌الله بروجردی، هر وقت مشکلی پیش میآمد، گوسفندی میفرستاد تا در کنار مسجد جمکران قربانی کنند. برای مرحوم آیت‌الله گلپایگانی، هر وقت مشکلی پیش میآمد، عریضهای مینوشت و با گروهی از اصحاب و فرزندان خود، به مسجد مقدّس جمکران مشرّف میشد و توسّل میکرد و رفع مشکل میشد. مرحوم آیت‌الله مرعشی، چهل شب چهارشنبه، در مسجد جمکران بیتوته کرد. آیت‌الله صافی، در مورد پدر بزرگوارشان، مرحوم آیت‌الله حاج ملاّ جواد صافی گلپایگانی، نقل فرمودند که ملتزم بود حتّی الامکان، پیاده به مسجد جمکران مشرّف شود.آیت‌الله حاج سیّد محمدتقی خوانساری نیز غالباً پیاده مشرّف می‌شدند.۳
در عصر زعامت مرحوم آیت‌الله حاج سیّد محمّد حجّت، قحطی و گرانی سختی پدید آمد، به طوری که نان سنگک دانهای یک تومان رسید، در حالی که شهریّه طلاّب در ماه، فقط ده تومان بود. مرحوم آیت‌الله حجّت، چهل تن از طلاّب مهذّب و متدیّن را دستور داد که به مسجد مقدّس جمکران مشرّف شوند و در پشت بام مسجد، به صورت دسته جمعی، زیارت عاشورا را با صد سلام و صد لعن و دعای علقمه بخوانند و به حضرت موسی بن جعفر(ع)، حضرت ابوالفضل(ع) و حضرت علی اصغر(ع) متوسّل شوند و رفع گرانی و نزول باران را از خداوند متعال بخواهند.آن چهل طلبه طبق فرمان مرجعیّت اعلای شیعه، به میعادگاه عاشقان شرفیاب شدند. بعد از ادای نماز تحیّت و نماز حضرت بقیّهالله، أرواحنا فداه، و توسّل به ذیل عنایت فرمانروای جهان هستی، به پشت بام مسجد رفتند. آنگاه ختم زیارت عاشورا را، طبق دستور آن مرجع وارسته، انجام دادند و حوائج خود را با شفیع قرار دادن سه بابالحوائج، به درگاه حضرت احدیّت، عرضه داشتند و مسجد را به قصد قم ترک کردند. راه قدیمی مسجد جمکران، از طرف روستای جمکران بود. گروه چهل نفری طلاّب، هنوز به دهِ جمکران نرسیده بودند که درهای رحمت گشوده شد و باران رحمت، سیلآسا فرو ریخت و طلاّب، ناچار شدند که لباسهای خود را درآورند، حتّی کفشهای خود را به دست گرفتند، از میان سیلابها عبور کردند.۴
آیت‌الله العظمی‌بهجت درباره مسجد جمکران فرمود: «خود این مسجد افراد را راهنمایی می‌کند، کسانی که آنجا (مسجد جمکران) می‌روند، مسجد خودش آنها را راهنمایی می‌کند. چیزی خاص بیشتر از آنکه در زمینه مسجد جمکران بیان کرده‌اند ندارم که بیان کنم. همه مطالب مربوط به مسجد را بزرگان گفته‌اند یا در کتاب‌هایشان نوشته‌اند. منتهی حرف من این است که ما معتقدیم این مشاهد مبارکه و مساجدی نظیر مسجد جمکران مستغنی از معرفی هستند، ما بر این اعتقاد هستیم. اگر کسی بگوید رفتیم و چیزی در آنجا ندیدیم، به حسب ظاهر باید گفت از روی اعتقاد صحیح نرفته است یا برای امتحان رفته یا همین‌طوری رفته است. به هر حال بهترین معرف این اماکن خودشان هستند».5
تاکنون کتاب‌های بسیاری درباره کرامات و معجزات رخ داده در مسجد جمکران نوشته شده و بخش بایگانی ثبت تشرفات مسجد نیز مملو از عنایاتی است که غالباً در سطح عمومی منتشر نشده و در همانجا مانده است. ولی با این حال، کم نبوده‌اند آن دسته از اطرافیان ما که در این مسجد به آرزوها و آمال خویش دست یافته و از شرّ مشکلات‌شان رهایی یافته‌اند. جا دارد از خود بپرسیم آیا آن مشکلات و بیماری‌ها به قدر غیبت امام عصر(ع) برای ما و بشریت، ضرر و زیان داشته است. عجیب است که برخی از ما برای حلّ مشکلات کوچک و ناچیز خویش حاضرند چهل هفته را به مسجد مقدس جمکران شرفیاب شوند و تا برطرف شدن کامل مشکل خویش فریاد توسل برآورند امّا دعا برای فرج امام زمان که پیش از هرکس دیگری مایه فرج ماست، تنها لقلقه زبان ما بوده و هیچ‌گاه به طور جدی از غیبت امام زمان خویش ملول نگشته‌ایم؛ آیا وقت آن نشده که از صمیم دل در جمکران درخواست کنیم که: «اللّهمّ عجّل لولیّک الفرج».
ماهنامه موعود شماره ۹۳
پی نوشت‌ها:
۱. انوار المشعشعین، ج ۱، ص ۴۵۳.
۲.گنجینه آثار قم، ج ۲، ص ۶۷۲.
۳. ر.ک: مهدی پور، علی اکبر، اماکن منتسب به امام زمان(ع)
(۱: جمکران)، فصلنامه انتظار، ش۵.
۴. مسجد مقدّس جمکران، ص ۴۰؛ زیارت عاشورا و آثار شگفت، ص۵۵ .
۵. ملاقات برادران امور فرهنگی مسجد مقدّس جمکران با ایشان در مورخه ۶/۸/۷۸، در بیت معظم له.
