موعود پایگاه اینترنتی موعود
غیبت صغرا آن زمانی مطرح شد که شیعیان پس از مدت‌ها ارتباط مستقیم و از نزدیک با امام خویش(ع) هنوز چندان آمادگی فهم و قبول بحث غیبت و ندیدن ایشان را نداشتند؛ زیرا نمی‌دانستند بدون حضور امام چگونه می‌توان از سویی با یکدیگر همگام و متحد بود و از سوی دیگر به احکام شرعی دست پیدا کرد، علاوه بر این ده‌ها مطلب دیگری بود که آنها را به سوی امامشان متوجه می‌کرد و باید در عصر غیبت، خود بر عهده می‌گرفتند.
همان‌گونه که غیبت حضرت ولی عصر(ع) به دو بخش صغرا و کبرا تقسیم شده است در مورد ظهور حضرتش هم، ظهور اصغر و ظهور اکبر (فجر مقدس) را می‌توان دید.
برای واضح‌تر شدن این مطلب باید گفت:
غیبت صغرا آن زمانی مطرح شد که شیعیان پس از مدت‌ها ارتباط مستقیم و از نزدیک با امام خویش(ع) هنوز چندان آمادگی فهم و قبول بحث غیبت و ندیدن ایشان را نداشتند؛ زیرا نمی‌دانستند بدون حضور امام چگونه می‌توان از سویی با یکدیگر همگام و متحد بود و از سوی دیگر به احکام شرعی دست پیدا کرد، علاوه بر این ده‌ها مطلب دیگری بود که آنها را به سوی امامشان متوجه می‌کرد و باید در عصر غیبت، خود بر عهده می‌گرفتند.
هر چند در عصر غیبت صغرا این طور نبود که هر کس بتواند به خدمت حضرت مهدی(ع) برسد لیکن با وجود چهار نایب خاص، ارتباط شیعیان همچنان با امامشان برقرار بود، تا مبادا به خاطر این تغییر وضعیت، ناگهانی دچار حیرت و سردرگمی‌شوند. در طول این مدت که حدود ۷۰ سال به طول انجامید، تا حدی موضوع غیبت برای شیعیان جا افتاد و از لحاظ ذهنی و فکری برای حضور در عصر غیبت کبرا آماده شدند.
همانند این جریان را در آن سوی قضیه هم خواهیم داشت؛ یعنی عصر ظهور نیز به دو بخش اصغر و اکبر (فجر مقدس) تقسیم می‌گردد. در ظهور اصغر، هر چند مردم توفیق زیارت امام(ع) را پیدا نمی‌یابند لیکن حوادثی را مشاهده می‌کنند که مقدمات ظهور اکبر به شمار می‌آیند و مردم را برای زندگی در آن زمان آماده می‌کنند.
این تقسیم‌بندی را می‌توان از برخی روایات برداشت کرد. مثلاً در برخی احادیث حضرت را به خورشید فروزان تشبیه نموده‌اند. به خوبی می‌دانیم که پیش از غروب خورشید اشعه‌های آفتاب تا مدت معینی می‌ماند و پس از آن سیاهی شب بر آسمان سایه می‌افکند و طلوع خورشید هم سریعاً واقع نمی‌شود بلکه پس از آنکه زمان اذان صبح شد به مرور هوا روشن شده، در پی آن شعاع‌های نورانی خورشید در آسمان پدیدار می‌شود. حضرت مهدی(ع) هم که خورشید تابان آسمان امامتند، خواهی‌نخواهی، پیش از آنکه وجود مقدسشان بخواهد بر همگان ظاهر و آشکار گردد، باید ظهور اصغری داشته باشند که زمینه‌ساز آن ظهور اکبر گردد.
البته نباید توقع داشت که شرایط غیبت صغرا با ظهور اصغر یکسان باشد. همان‌طور که آنچه از خورشید پیش از غروب و پس از طلوعش می‌بینیم یکسان نیست.
برخی از مسائلی که شاید در عصر ظهور اصغر دیده شوند از این قرار است:
1. بالا رفتن سطح فهم عمومی و پیشرفت دانش و فناوری: در این عصر، پیشرفت‌های علمی عظیم و اکتشافات محیر العقولی از بشریت دیده می‌شود که پیش از آن سابقه نداشته است. همان انسانی که تا دو قرن قبل بر چهارپایان سوار می‌شد و به این سوی و آن سو می‌رفت این روزها از اتومبیل و هواپیما استفاده می‌کند و تلفن، تلویزیون، رادیو، کامپیوتر و… جزئی از زندگی روزمره‌اش شده است. منابع نفتی و معادن فلزات مختلف را استخراج کرده و تا آنجا که بتواند برای استفاده خود به کار می‌برد. این تحولات به قدری است که به‌اندازه کل تحولات علوم و فنون بشری تا قرن نوزدهم که ابتدای آن است برابری می‌کند.
بنابر آنچه در میان علما مشهور است معجزات پیامبران و کرامات ائمه(ع) الزاماً بر اساس آن علوم و فنونی بود که در آن عصر زندگی می‌کردند. پس حضرت مهدی(ع) هم در آن زمان ظاهر می‌شوند که دانش و تکنولوژی و فنون و تسلیحات به حداکثر رشد خود رسیده باشد و بشر بتواند با ساخت سفینه‌های فضایی به‌راحتی بر مریخ گام نهاده و اختراعات مختلف خود را در آنجا مستقر کند.
در عصری که انسان‌ها تنها با اینترنت یا دیگر وسایلی که تاکنون اختراع شده‌اند یا پس از این اختراع خواهند شد، از نقاط دور دست با هم صحبت می‌کنند معجزه امام(ع) این خواهد بود که بدون استفاده از هیچ ابزار و وسیله‌ای سخنش را به گوش تمام ساکنان زمین برساند و همه هم به زبان خود آن را بفهمد یا بدون استفاده از هیچ وسیله ماهواره‌ای، صوت و تصویر خویش را به هر جا که بخواهد منتقل می‌کند.
در روایات آمده است که حضرت و یارانشان از ابرها برای رفت و آمد خویش استفاده می‌کنند. طبیعتاً آن دسته مخترعان و سازندگان هواپیماها و ماهواره‌ها و سفینه‌های فضایی در مقابل چنین وسیله نقلیه‌ای احساس خواری می‌کنند.
مضاف بر اینکه چنین دیدگاه‌ها و اکتشافات علمی به انسان‌ها قدرت درک و فهم کرامات حضرت مهدی(ع) را می‌دهد که به طور طبیعی هر کس نمی‌تواند چنین اعمالی را انجام دهد. به عبارت دیگر خداوند متعال نظریات علمی این زمان را به آن حد از رشد می‌رساند که زمینه‌های ظهور اکبر (فجر مقدس) فراهم شود.
۲. دلبسته شدن مردم به امام عصر(ع) و ازدیاد یاد حضرت: از جمله اموری که این روزها با آن مواجه هستیم (خصوصاً هر چه زمان می‌گذرد) این است که بسیاری از مردم را می‌بینیم که هر قدر با مشکلات بزرگ و بیشتری روبرو می‌شوند توجهشان به امام عصر(ع) بیشتر می‌شود، در عین حال که امیدشان بیش از پیش گشته و چشم انتظار حوادثی هستند که در آینده‌ای نزدیک یا دور اتفاق خواهد افتاد.
به همین علت است که کتاب‌ها و نویسندگان بیشتری را در این زمان مشاهده می‌کنیم که به این خواسته پاسخ داده و تلاش در خور تقدیری را برای ترسیم آینده بر طبق احادیث و روایاتی که در دسترس دارند از خویش نشان می‌دهند.
میزان توجه و یاد شیعیان نسبت به حضرت ولی عصر(ع) را می‌توان با دوره‌های گذشته مقایسه نمود که تا مدت‌ها قبل چقدر اقبال مردم به کم بوده امّا این روزها در کمتر محله‌ای است که چنین محفلی برگزار نشود.
آیا انتشار نام و صفات امام زمان(ع) به این شکل و میزان در مساجد، مدارس، خیابان‌ها، جلسات و در میان عموم مردم خود دلیلی بر نزدیکی طلوع خورشید وجودی حضرت بقیـ［الله(ع) نمی‌باشد؟!
۳. گفت‌وگوی عمومی در جهان در مورد تشکیل حکومت جهانی واحد (دهکده جهانی): اگر به تاریخ نظری بیفکنیم می‌بینیم که تاریخ تشکیل سازمان ملل متحد پس از جنگ جهانی اول و دوم است.پس از آنکه جهانیان خسارت‌های جبران‌ناپذیر آن دو جنگ را به جسم و جان انسان‌ها دیدند، گروهی بر آن شدند که چنین مجموعه‌ای را تشکیل دهند تا هر گاه در میان کشورها و دولت‌ها اختلافاتی پیش آمد رایزنی‌های لازم را برای رفع جنگ انجام دهند.
عالمان اسلامی هم برای اولین بار تحت عنوان «رابطـه العالم الاسلامی» سالانه یک مرتبه همگی در کنار هم جمع می‌شوند. می‌توان دیگر مجامع جهانی موجود را به آن اضافه کرد.
هرچند بر اهداف پشت پرده استعماری را در ورای تأسیس تعدادی از سازمان‌های بین‌المللی تهران نمی‌توان چشم پوشیده ولی نفس تشکیل چنین سازمان‌هایی خود حکایت از آن می‌کند که جهان نیازمند حکومت واحد جهانی است که بتواند امنیت، آرامش و عدالت را در آن حاکم کند که حاکمیت واحد آن، جز به واسطه امامت حضرت مهدی(ع) هیچ چیز نمی‌تواند پاسخگوی این نیاز عمومی مردم جهان باشد که این مورد دلیلی آشکار بر طلوع آن فجر مقدس در پس دوران ظهور اصغر است. آری همگان ندا برآورده‌ایم که: ای مهدی صاحب الزمان(ع)! جهان در انتظار حکومت جهانی توست.
لازم است در اینجا این نکته را تذکر دهیم که گفت‌وگو از ظهور اصغر، به معنای تعیین وقت برای ظهور مقدس حضرت ولی عصر(ع) نیست؛ زیرا علم قطعی این مسئله چیزی است که صرفاً در اختیار خداوند متعال می‌باشد و ممکن است آنچه ما در ظاهر می‌بینیم نقطه آغاز ظهور مقدس ایشان باشد و این احتمال نیز وجود دارد که چنین نباشد و خدای ناکرده این شب تار و سیاه غیبت ادامه یابد. امّا به هر حال، ما اکنون نسبت به دهه‌های گذشته بیشتر به واقعـه مبارک ظهور نزدیک گشته‌ایم؛ هرچند تحقق این مسئله تحت اراده الهی است و خداوند هم «فعال لما یرید» است.
مجتبی الساده
مترجم: محمود مطهری‌نیا
ماهنامه موعود شماره ۱۰۰
پی‌نوشت‌ها
٭ این سلسله مقالات ترجمه کتابی است با عنوان: الفجر المقدس و المهدی(ع)؛ ارهاصات الیوم الموعود و احداث سنـ［ الظهور، مجتبی الساده، چاپ اول: 1421 ق).
۱. ر.ک: غیبت نعمانی، ص ۲۱۳؛ کمال‌الدین و تمام النعمـ［، ص ۶۵۴.
۲. ر.ک: غیبت نعمانی، ص ۱۷۰؛ غیبت شیخ طوسی، ص ۲۷۴
3. ر.ک: غیبت نعمانی، ص ۲۳۱؛ کمال‌الدین و تمام النعمـ［، ص ۶۷۳؛ منتخب الأثر، ص ۴۷۶.
ماهنامه موعود سال پنجم ـ شماره ۲۹
