تاثیر مس در متوقف کردن عفونت های بیمارستانی طی آزمایش بالینی در یکی از بیمارستان های پیشرو انگلیس مطالعه شد . هدف این دوره آزمایش ۱۸ ماهه در بیمارستان سلی اوک بیرمنگهام، پی بردن به پاسخ این سئوال بود که آیا نصب و به کارگیری سطوح مسی، میکروب MRSA و دیگر عفونت های بیمارستانی را از بین می‌برد. دانشمندان دانشگاه ساوت همپتون این مطالعه را ادامه دادندکه ثابت می‌کند این فلز با جلوگیری از تولید مثل و تخریب DNA باکتری ها، آنها را از بین می‌برد.
دکتر حسین روازاده
به گفته باستان شناسان، انسان در پنج هزار سال اول حیات متمدنانه خود تنها فلزی که می‌شناخت مس بود سکه هایی که این روزها دردست مردمان سراسر جهان می چرخد گواهی بر ماندگاری هزاران ساله مس است.شیمیدانان می‌گویند مس دارای خاصیت بازیافت همیشگی وپایان ناپذیر است .معنای ساده این سخن این است که هر مقدار مس که بشر از آغاز تاکنون تولید کرده، همچنان وجود دارد وبرای دیدن آن کافی است سرتان را به سوی کالاهای مسی، مفرغی وبرنجی بچرخانیم.ممکن است یک قطعه سیم نازک مسی که امروزه دردست ماست، همین چند سال پیش از یک معدن در گوشه ای ازایران ویاجایی دیگر در جهان آمده باشد، شاید هم هزار سال پیش سکه ای دردربار عباسیان بوده ویا۵۰۰سال پیش توسط بازرگانی ونیزی در قبال مقداری چرم وپوست ودر شکل سکه های رومی‌به یک بازرگان عرب پرداخت شده است .کسی به درستی نمی داند میلیون ها قطعه مس که شناسنامه ندارند، از کجا وطی چه مسیرهایی به دست دارندگان امروزی آنها رسیده است.
البته امروزه کارخانه ای مانند زیمنس آلمان، حتما از مبدا شمش های مسی که استفاده می‌کند، خبر دارد، اماازمقصد آن فقط تا مرحله صادرات خبردارد وبعد از آن معلوم نیست که قطعات کوچک مس که در کالاهای صنعتی زیمنس به کار رفته چه مسیری را طی خواهد کرد. از کجا سر در می آورد.شاید بپرسید اهمیت این بحث در چیست؟در نگاه نخست شاید این بحث ارزشی نداشته باشد وبیشتر، سرگرمی ذهنی به نظر بیاید.اما با دنبال کردن این بحث به سوی گذشته هایی که تاحدودی می‌شناسیم وآینده هایی که اصلا نمی‌شناسیم،قطعات "بی ارزش " مس که پیرامون خود می‌بینیم برایمان اهمیت ویژه ای پیدا می‌کنند.آنها حتی به ما کمک می‌کنند که بردانش خود بیفزاییم.مثلا می توانیم فکر کنیم سکه ای که قدیمی ترین قطعه مسی که شناخته شده ساخت دست انسان هایی است که ۸۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می زیسته‌اند، شاید پیش از آن هم چیزی بوده که بشر از آن بی اطلاع است. در دست ماست یا از پشت شیشه های موزه به آن نگاه می‌کنیم، شاید از همان مسی ساخته شده که برای نخستین بار ۱۰ هزار سال پیش در بین النهرین ساخته شد.قدیمی ترین قطعه مس شناخته شده ساخت دست انسان هایی است که ۸۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می زیسته‌اند، شاید پیش از آن هم چیزی بوده که بشر از آن بی اطلاع است.
در ده هزار سالی که از تلاش مردمان بین النهرین برای بیرون کشیدن مس ودیگر فلزات از دل سنگ می‌گذرد، تنها بخش کوچکی از مس جهان استخراج شده واکنون بطن زمین با سخاوت فراوان آماده اهدای مس به انسان هاست.بشر تاکنون حدود سه میلیارد تن مس را در طبیعت شناسایی کرده اما تنها ۱۲درصد از آن را استخراج کرده ومابقی دردل خاک ومنتظر اکتشاف واستخراج است .علت اینکه انسان ها ناگزیر نشده‌اند،منابع مس را مانند نفت وگاز به صورت یکسویه مصرف وتباه کنند، درتجدیدپذیری وتغییر پذیری حیرت انگیز مس نهفته است.مثلا در آمریکا همه ساله نیمی از تولیدات مس، از سنگ مس وبه اصطلاح به صورت دست اول تولید می‌شودو نیم دیگر از بازیافت مس های موجود به دست می آید.تازه اگر سیم های برق را که عمدتا از مس معادن ساخته می‌شوند، استثناء کنیم آمارشگفت آورتری به دست می آید:هر سال سه چهارم مس مصرفی آمریکا از بازیافت مس های موجود به دست می آید وتنها یک سوم آن از معادن استخراج می‌شود.اهمیت این بحث در چند چیز است.اول اینکه نشان می دهد، انعطاف پذیری مس باعث صرفه جویی در مصرف آن می‌شود وبا این صرفه جویی نگرانی از نیاز های آتی برطرف و حقوق نسل نسل های آینده تامین می‌شود.دیگر اینکه سرعت تخریب طبیعت ومحیط زیست به شدت کاهش می‌یابدو سوم اینکه هزینه تولید کم تر می‌شود.در واقع هر واحد مس که از معدن استخراج می‌شود به ماده ای همیشگی تبدیل می‌شود وهزینه ای که بابت تولید آن صرف شده، در صدها وهزاران سال آینده باید مستهلک شود نه اینکه ماند کالاهای تجدید ناپذیر، هزینه ای گزاف برای مصرفی پایان پذیر باشد.۱
تاثیر مس در متوقف کردن عفونت های بیمارستانی طی آزمایش بالینی در یکی از بیمارستان های پیشرو انگلیس مطالعه شد . هدف این دوره آزمایش ۱۸ ماهه در بیمارستان سلی اوک بیرمنگهام، پی بردن به پاسخ این سئوال بود که آیا نصب و به کارگیری سطوح مسی، میکروب MRSA و دیگر عفونت های بیمارستانی را از بین می‌برد. دانشمندان دانشگاه ساوت همپتون این مطالعه را ادامه دادندکه ثابت می‌کند خواص ضد میکروبی طبیعی مس و آلیاژهای آن به طور چشمگیری حضور باکتری های رشته ای را کاهش میدهد. آنها دریافتند این فلز با جلوگیری از تولید مثل و تخریب DNA باکتری ها، آنها را از بین می‌برد.
هر ساله حدود ۳۰۰ هزار بیمار در بیمارستاهای انگلیس به عفونت های بیمارستانی مبتلا می‌شوند و حداقل ۵۰۰۰ نفر از آنها جان خود را از دست می دهند. بیشترین عفونت ها در تماس با سطوحی چون دستگیر ه درها، شیرهای دستشویی، سیفون ها ونرده ها منتقل می‌شود. مطالعات نشان داده است که یک سطح مسی به مساحت یک سانتی متر مربع، ۱۰ میلیون باکتری MRSA را ظرف ۹۰ دقیقه از بین می‌برد. با توجه به اینکه تجمع میکروب ها روی دستگیره درها و در سایر سطوح به طور کلی کمتر از این میزان است، تصور می‌شود برای از بین بردن این عوامل بیماری زا روی سطوح بیمارستانی فقط۳۰ دقیقه زمان لازم است . در مقابل، باکتری ها می توانند تا چندین روز روی سطوح ساخته شده از فولاد ضد زنگ زنده بمانند و این در حالی است که سطوح فولادی در مراکز بهداشتی وبیمارستان ها به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.طی دوره آزمایشی ۱۸ ماهه در بیمارستان سلی اوک که هم اکنون در حال انجام است. در یکی از بخش ها، همه دستگیره های فولادی و سطوح فلزی شیرهای دستشویی، سیفون ها ونرده ها را با مس جایگزین کرده‌اند. حتی مدادهایی که به وسیله کارمندان استفاده می‌شود را از برنج با درصد مس بالا در نظر گرفته‌اند. بخش مجاور این قسمت از بیمارستان را به همان حالت قبلی نگه داشته‌اند و دانشمندان به طور مرتب نمونه گیری هایی از دستگیره ها و سایر سطوح انجام می دهند تا مشخص کنند مس تا چه‌اندازه در کشتن میکروب ها موثر است. آزمایش های اخیر نشان می دهد که مس نه تنها میکروب MRSA را می‌کشد، بلکه در مقابل یک گونه کشنده باکتریایی به نام کلوستریدیوم دیفیسیل(Clostridium Difficile ) که بسیار مقاوم وعامل مرگ هزاران بیمار است، موفق ظاهر می‌شود.
اکنون دانشمندان امیدوارند که بتوانند در برابر آنفولانزای مرغی تا حد امکان مقاومت کنند. اگر نتایج آزمایش ها موفقیت آمیز باشد، به احتمال زیاد هزاران بیمارستان اتصالات مسی را جایگزین انواع غیر مسی خواهند کرد تا مرگ ومیر در اثر عفونتهای بیمارستانی را کاهش دهند .
۱. نشریه اخبار مس، شماره ۲۷
موعود پایگاه اینترنتی موعود