بقیّه اللّه یعنی بقیه و بازماندۀ خلفای خدا در زمین از انبیا و اوصیا یا کسانی که خدا به وسیلۀ آنها بندگانش را باقی میدارد و مورد رحمت قرار میدهد.
بقیّه اللّه یعنی بقیه و بازماندۀ خلفای خدا در زمین از انبیا و اوصیا یا کسانی که خدا به وسیلۀ آنها بندگانش را باقی میدارد و مورد رحمت قرار میدهد.
به گزارش مهر، بقیه الله به معنای باقی ماندن چیزی یا کسی از ناحیه خداوند برای مردم است. به تعبیر دیگر، هر موجود نافع که از طرف خداوند برای بشر باقی مانده و مایه خیر و سعادت او گردد، «بقیه الله» محسوب میشود.
به عبارتی درست تر بقیّه اللّه یعنی بقیه و بازماندۀ خلفای خدا در زمین از انبیا و اوصیا یا کسانی که خدا به وسیلۀ آنها بندگانش را باقی میدارد و مورد رحمت قرار میدهد.
هرچند از بعضی احادیث استفاده میشود که این لقب بر همۀ خاندان رسالت علیهم السّلام اطلاق میشود و همۀ آنها بقیّه اللّه هستند. در زیارت جامعه به همۀ آن ذوات مقدس به این عنوان عرض سلام داریم:
«السّلام علی الأئمّه الدعاه و القاده الهداه و الساده الولاه و الذاده الحماه و أهل الذکر و أولی الأمر و بقیّه اللّه و خیرته.»(۱)
اما در بسیاری از احادیث این لقب شریف به خصوص به حضرت صاحب الامر علیه السّلام اطلاق شده و آن وجود مقدس خود را به این عنوان معرفی نموده و سایر بقیه اللّهها حضرتش را به این نام نامیدهاند. به حدّی این لقب با آن حضرت ارتباط پیدا نموده که به صورت لقب اختصاصی حضرتش درآمده است؛ بهطوری که تا بقیه اللّه گفته میشود جز آن بقیه اللّه منتظر به نظر نمیآید.
شاید سرّ مطلب این باشد که این بقیه اللّه، بقیّۀ تمام بقیّه اللّههاست و پس از او دیگر بقیه اللهی نیست. هرکدام از حجج الهیّه که از آغاز عالم آمدند، گرچه بقیه اللّه بودند و خدا آنها را برای هدایت خلق باقی و بجا گذارده بود، بعد از هریک دیگری میآمد و اگر بقیه اللهی از دنیا میرفت، بقیه اللهی دیگر به جا میماند و این رشته باقی بود. ولی آن وجود مقدّس، بقیهای است که پس از او دیگر بقیّهای نیست؛ آخرین بقیه اللّه است. با آمدن او دیگر بقیّهای باقی نمانده است که بیاید.(۲) و از آنجا که مهدی موعود(عج) آخرین پیشوا و بزرگترین رهبر انقلابی پس از قیام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است یکی از روشن ترین مصادیق «بقیه الله» میباشد و از همه به این لقب شایسته تر است.(۳)
در روایات متعددی به حضرت مهدی لقب «بقیه الله» داده شده است. از جمله در روایتی آمده است «چون حضرت خروج کند پشت کند به کعبه و جمع میشود سیصد و سیزده مرد و اول چیزی که تکلم می فرماید این آیه است: «بقیه الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین» پس میگوید «منم بقیه الله و حجت و خلیفه او درمیان شما. سپس هیچ کس بر او سلام نمیکند مگر این که می فرماید: «السلام علیکم یا بقیه الله فی ارضه»(۴)
منابع:
۱- بخشی از زیارت جامعه کبیره، مفاتیح الجنان
۲-موعودنامه، فرهنگ الفبایی مهدویت صص۱۷۲-۱۷۱
۳- تفسیر نمونه، ج ۹، ص ۲۰۴
۴- منتهی الآمال شیخ عباس قمی ص۱۱۰۹