موعود پایگاه اینترنتی موعود
محسن قنبریان
سؤال اساسى این است که آیا این اهداف و آرمان هاى آخرین فرستاده خدا در زمین محقق شده است؟ آرمان هاى اخروى مثل عبودیت و یقین و سعادت از این بحث بیرون اند. سنخ آرمان هاى شمرده شده همه زمینى و این جهانى هستند ولو وجهه آسمانى دارند و مقدمه آن جهانى شدن باشند.
آرمان هاى رسالت
قرآن کریم- محکم ترین سندِ مسلمانى ما- رسول الله (ص) را «خاتم النبیین» ۱ و داراى امکاناتى اختصاصى چون «رحمه للعالمین»، ۲ «خُلُق عظیم» ۳ و … همراه با برنامه هایى چون تعلیم، تزکیه، ۴ حکومت: «لتحکم بین الناس» ۵ معرفى کرده که همه اینها براى اهداف و آرمان هایى بلند و الهى است. از جمله این آرمانها: ۱. حیات طیبه مسلمین، ۶ ۲. برانگیزاندن مردم به قسط و عدل، ۷ ۳. خلیفه زمین کردن مسلمین ۸ و ۴. ظهور تام دین اسلام بر همه ادیان الهى و بشرى معرفى مى کند.
آیا این آرمان ها محقق شده است؟
سؤال اساسى این است که آیا این اهداف و آرمان هاى آخرین فرستاده خدا در زمین محقق شده است؟ آرمان هاى اخروى مثل عبودیت و یقین و سعادت از این بحث بیرون اند. سنخ آرمان هاى شمرده شده همه زمینى و این جهانى هستند ولو وجهه آسمانى دارند و مقدمه آن جهانى شدن باشند.
در بین این آرمان ها «لنحیینّه حیاهً طیّبهً؛ زنده شدن به حیاط طیّبه» شاید قابل تدارک در این دنیا در طول دوران گذشتن از رسالت بوده باشد. چون از سویى این آرمان نوعى خصوصیت انفرادى دارد و از سویى دیگر رسول الله با ولایت کلیه الهیه خود و تصرفات تکوینى خود این منظور را در فرد برآورده مى کند. افراد مؤمن به رسالت با عمل به تعالیم رسول الله در عرصه رفتار، اخلاق و عقاید مستوجب دستگیرى و رسانده شدن به وسیله رسول الله به آن حیات طیب در همین زندگانى مادى مى شوند.
اما سه آرمان دیگر چه؟ آیا مسلمین براى قسط و عدل برانگیخته و نظام عادلانه اجتماعى خویش را برپا کرده‌اند؟ حتى اگر گفته شود دوران جامعه نبوى و حکومت علوى چنین شد سؤال پاسخ داده نشده است چون ۱۴ سال در مقابل ۱۴ قرن نمى تواند تحقّق آرمان به حساب آید. تاریخ مسلمین پر از حاکمان جور و امپراطورى هاى فسق بوده است اموى، عباسى، عثمانى هیچ یک مصداق نظام عادلانه اسلامى نبوده‌اند.
آیا مسلمین خلفاى زمین شده‌اند؟ امروز دنیاى اسلام در جهان سوم قرار دارد و در گذشته نیز ایشان خلفاى زمین نشده‌اند. همچنین هیچ وقت دین اسلام بر همه ادیان دیگر ظهور و بروز نیافته است. اسلام در عهد رسول الله (ص) غریب بود و پس از او به زودى هم غریب گشت. همیشه ادیان دیگر هم بوده‌اند و حتى نحله هاى بشرساز جولان داده‌اند پس مرحله ظهور دین حق هم به لحاظ کمى و هم کیفى (سیطره به لحاظ حجت و تأویل حقایق) هنوز نیامده است. پس آیا رسول الله- العیاذ بالله- در آرمان هاى خود شکست خورده است؟
امر از سه فرض بیرون نیست:
الف) آرمان ها محقق شده‌اند ولى ما مطلع نیستیم: این فرض خلاف بداهت و حس است و تواتر تاریخ به خلاف آن است.
ب) بداء حاصل شده است و خدا و رسول دیگر این آرمان ها را براى مسلمین نمى خواهند.
شاید براى این فرض از بنى اسرائیل بتوان شاهد آورد که فضیلتشان بر عالمیان به خاطر رسالت هاى الهى شان بود و تا موسى هم آن آرمان ها تعقیب مى شد ولى وقتى بهانه گیرى ها به حداکثر رسید، خدا براى آنها بداء حاصل کرد و به جاى آن فضیلت، ذلت و مسکنت را برایشان ضرب کرد (قرار داد). قرآن از این واقعیت پرده بر مى دارد.
اما این فرض هم قابل قبول نیست. زیرا به نصّ قرآن، رسول الله، خاتم پیامبران ۱۱ و از سوى دیگر تحقق این آرمان در زمین وعده الهى است ۱۲ و تخلف از وعده براى خداوند حکیم جایز نیست (به خلاف تخلف از وعید).
اگر این آرمان توسط دین خاتم و متدینان به آن انجام نشود قوم و دین دیگرى نخواهد بود که چنان کند پس آرمان الهى زمین محقق نشده، از وعده تخلف مى گردد.
ج) این آرمان ها، آرمان رسالت است نه
رسول!
در این فرض تحقق این آرمان ها یعنى رسیدن رسالت به غایت خود. پس پرونده رسالت رسول الله (ص) هنوز هم باز است نه بدین معنا که حرف و سخن تازه اى به آن وحى الهى افزوده مى شود بلکه بدین معنا که آرمان هاى وعده داده شده، آرمان هاى شخص رسول الله نبوده بلکه آرمان هاى شخصیت او که همان رسالت است مى باشد لذا ولو شخص رسول الله در بین ما نباشد رسالت او در بین ما و الان بر دوش مؤمنان به اوست.
این مهم به آنجا مى انجامد که مؤمنان نه فقط مستمع رسالت رسول بلکه مبعوث رسول الله به سمت آرمان هاى الهى رسالت اند.
درک این نکته عمیق حسّ عظیمى از مسئولیت و تکاپو را در مؤمنان متفطن پدید مى آورد و زمینه اصطفا و اجتباى آنها را فراهم مى کند، کسانى مثل جمال الدین اسدآبادى، امام خمینى، و …. همه از این درک متولد شده‌اند و منشأ اثر شده‌اند و براثر احیاگرى ملّت ها یا امت اسلام را بیدار کرده‌اند و پویشى را موجب شده‌اند.
رسالت مؤمنان برگزیده
اما آیا چیزى که مضمون رسالت رسول معصوم الهى بوده است همین طور یله و رها بدون محافظ و نگهبان به دست قاطبه مؤمنان سپرده شده است؟
وقتى به روایات ذیل آیات فوق رجوع مى کنیم مى بینیم در ذیل همه آیات مذکور وعده تحقق آنها در آخرالزّمان به دست امام دوازدهم از نسل پیامبر (ص) داده شده است.
با توجه به این، دلیلى مستقل بر ضرورت امامت تدارک مى شود و استمرار نبوت را ضرورى مى کند و آن اینکه وقتى آرمان و هدف رسول هنوز به مقصد نرسیده باشد لابد باید کسى از سنخ رسول باشد تا رسالت را به مقصد و نهایت خود برساند. البته متکلمان ما عنایت لازم را در این باره نکرده‌اند و این دلیل جاى شرح و بسط بیش از این دارد.
امّا نکته بسیار حائز اهمیت این است که تحقّق این رسالت به دست امام دوازدهم، ناصران و یارانى از سنخ «ربّیون» همراه با انبیاى گذشته مى خواهد: «وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ. ۱۳ اینان همان مؤمنان برگزیده‌اند. مؤمنانى که خود را نه فقط مستمع رسول که خود را مبعوث از سوى رسول براى رساندن رسالت به غایت خویش دیده‌اند و با خلوص ایمان و جهد سعى خود را به مقام اصطفاء و برگزیدگى براى این مأموریت خطیر رسانده‌اند. گرچه اسلام هرگز دین نژادى نیست امّا پیشگویى هاى معصومان، این مؤمنان برگزیده را از جمله در دو جبهه ایرانى بیشتر تمجید کرده‌اند. ۱۴
ابن ماجه در «سنن» خود این روایت مشهور را آورده که: «یخرج قومٌ من مشرق فیوطّئون للمهدى سلطانه» یعنى خروج اقوام شرقى (ایرانى) زمینه ساز حکومت و تمدن مهدوى است.
یکى از صریح ترین روایات در نقش ایرانیان، روایت مربوط به انقلاب اسلامى است که امام کاظم (ع) فرمود: «مردى از قم قیام مى کند و مردم را به حق دعوت مى کند و گرد او قومى جمع مى شوند مثل پاره هاى آهن، تندبادهاى بنیادکن آنها را متزلزل نمى کند ترس به دل راه نمى دهند و از جنگ ملول نمى شوند، بر خداوند توکل دارند و عاقبت هم براى اهل تقواست. ۱۵
از این واضح تر حدیث «روح الله» است. بنا به روایت مرحوم مجلسى از امام باقر (ع): روزى از روزها چند نفر از صحابه بر پیامبر وارد شدند. در حالى که از منزل بیرون آمدند، در بین راه آن حضرت (ص) به همراهان خود فرمودند: «در روز قیامت مردمى در طرف راست عرش الهى با صورت ها و لباس هایى نورانى بر منابرى از نور جاى مى گیرند». آنگاه هر یک از همراهان و اصحاب از پیامبر جویا شدند اینان کیانند؟ پیامبر (ص) سکوت فرمودند تا اینکه امیرمؤمنان على (ع) از پیامبر این سؤال را کرد. پیامبر (ص) در پاسخ فرمودند: «قومٌ تحابّوا بروح الله من غیر أنساب و لا أموال و هولاء شیعتک و أنت إمامهم یا على؛ آنان قومى هستند که به «روح الله» عشق مى ورزند بدون اینکه به خاطر قوم و خویشى یا مال و منال باشد. آنها شیعیان تو هستند و تو امامشان هستى اى على. ۱۶
جاى نگرانى بسیار اینجاست که قوم برگزیده خداوند (ایرانیان) براى آن مأموریت الهى با انواع دسیسه ها و تهاجم ها از آن وظیفه خطیر غافل شوند و قوم ذلیل و مسکنت خورده خدا (اسراییل) با انواع تبلیغات و وسوسه ها خود را قوم برگزیده و مأمور الهى براى پایان تاریخ بشر بداند.
حضرت روح الله در این باره فرمود: «انقلاب ما محدود به ایران نیست انقلاب مردم ایران نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچمدارى حضرت حجت- ارواحنا فداه- است. مسائل اقتصادى و مادى اگر لحظه اى مسئولان را از این وظیفه اى که بر عهده دارند منصرف کند خطرى بزرگ و خیانتى سهمگین را به دنبال دارد. باید دولت اسلام تمام سعى و توان خود را در اداره هر چه بهتر مردم بنماید و این بدان معنا نیست که آنها را از اهداف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانى اسلام است منصرف کند. ۱۷
پى نوشت ها:
______________________________
(۱). سوره احزاب (۳۳)، آیه ۴۰.
(۲). سوره انبیا (۲۱)، آیه ۱۰۷.
(۳). سوره قلم (۶۸)، آیه ۴.
(۴). سوره جمعه (۶۲)، آیه ۱۰۷.
(۵). سوره جمعه (۶۲)، آیه ۲.
(۶). سوره نساء (۴)، آیه ۱۰۵.
(۷). سوره حدید (۵۷)، آیه ۲۵.
(۸). سوره نمل (۲۷)، آیه ۶۲.
۹. سوره صف (۶۱)، آیه ۹.
۱۰. سوره بقره (۲)، آیه ۶۱.
(۱۱). سوره احزاب (۳۳)، آیه ۴۰.
(۱۲). سوره نور (۲۴)، آیه ۵۵.
(۱۳). سوره نور (۲۴)، آیه ۵۵.
(۱۴). ر. ک: کورانى، على، عصر ظهور.
(۱۵). بحار الانوار، ج ۵۷، ص ۲۱۶، ج ۳۷
(۱۶). بحار الانوار، ج ۶۵، ص ۱۳۹.
(۱۷). صحیفه نور، ج ۲۱، ص ۱۰۸.
