کدام نفرین مستجاب می شود؟

نفرین به معنای دعای بد برای مرگ، ناکامی و بدبختی کسی یا چیزی است. (انوری، ج. ۸، ص. ۷۸۸۸) و همینطور به معنای لعن، لعنت و نکوهش نیز آمده است. (لغت نامه دهخدا، ج. ۴۳، ص. ۶۶۰)

معادل نفرین در قرآن کریم “لعن” می‌باشد که در معنای عام می‌توان بدین صورت تعریف نمود: لعن از ناحیه خداوند متعال به معنای دور ساختن کسی از رحمت خویش در دنیا و در آخرت عذاب و عقوبت و از ناحیه بندگان نیز لعن و نفرین در واقع همان دعا به ضرر و بر ضد دیگران است. (مفردات راغب اصفهانی، ص. ۴۷۱)

نفرین در آیات قرآن

در قرآن واژه لعن به کار رفته است. آن جا که خداوند ابو لهب (عموی پیامبر) را به دلیل اذیت و آزار پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) نفرین می‌کند: «تَبَّتْ یَدا أَبی لَهَبٍ وَ تَب» (سوره مسد، آیه ۱) بریده باد هر دو دست ابو لهب و مرگ بر او باد.

در آیه دیگر خداوند می‌فرماید: «لَعْنَهُ اللّهِ عَلَى الظَّالِمِینَ: لعنت خدا بر ستمگران باد»، (هود، آیه ۱۸) یا در آیات دیگر کسانی که خدا و پیامبر صلی الله و علیه و آله را اذیت و آزار دهند: إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَهِ (سوره احزاب، آیه ۵۷) یا پیمان خود بشکنند: فَبِمَا نَقْضِهِم مِّیثَاقَهُمْ لَعنَّاهُمْ (سوره مائده، آیه ۱۳) خداوند در دنیا و آخرت آن‌ها را لعن نموده است و….

سرگردانی انسان‌ها نیز از آثار نفرین است. اگر انسان کاری کند که نفرین حقی او را بگیرد، ممکن است در زندگی گرفتار سرگردانی شود، چنان که دعای بد و نفرین حضرت موسی (علیه السلام) موجب سرگردانی یهودیان به مدت چهل سال شد (مدثر، آیات ۴۲ تا ۶۲)

آثار نفرین کردن در روایات

اصل نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است. اگر چه نفرین و در خواست احقاق حق از حقوق مسلم مظلومان و ستم دیدگان است، اما در متون دینی ما سفارش به عفو و بخشش بهتر از نفرین و انتقام گرفتن است. خداوند متعال مى فرماید: ” وَ لْیَعْفُوا وَ لْیَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ”؛ آن‌ها باید عفو کنند و چشم بپوشند، آیا دوست نمى دارید خداوند شما را ببخشد؟! و خداوند آمرزنده و مهربان است! (نور، ۲۲)

از امام محمد باقر (علیه السلام) منقول است که فرمود:، چون لعنت از دهان شخص بیرون بیاید، میان او و آن شخص که به او لعنت شده، تردد مى کند، و اگر آن شخص سزاوار لعن باشد، به او تعلق مى گیرد، و اگر نباشد، به صاحبش بر مى گردد. (اصول کافى، ج. ۵، ص. ۳۴۱)

امام صادق (علیه السلام) فرمود: هرگاه مردى مورد ظلم و ستم واقع شد و شروع کند به نفرین کردن بر ظالم و ستمکار خود، خداوند عزوجل به او مى گوید: همان طورى که تو به ظالم خود نفرین مى کنى، کسى دیگر هم از دست ظلم و ستم تو نفرین مى کند. اگر مى خواهى، نفرینت را درباره ى. ظالم تو بپذیرم و نفرین مظلومت را هم درباره ى. تو، و اگر خواستى، نفرین هر دو شما را به تاخیر بیندازم، تا شاید رحمت و عفو من شما را فرا گیرد!

نفرین مظلوم در روایات

امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود.» آن حضرت در روایت دیگر فرمود: «بترسید از نفرین مظلوم، همانا او حقّ خود را از خدا می‌خواهد و خداوند سبحان گرامى‌تر از این است که حقی خواسته شود، مگر این که آن را اجابت کند».

نفرین پدر و مادر
اگرچه صرف قدم گذاشتن در وادی بی احترامی‌به والدین تاثیرات و پیامد‌های مخرب فراوانی را بر زندگی مادی و معنوی انسان خواهد گذاشت، اما باید دانست که این تاثیرات مخرب هنگامی‌به اوج خود می‌رسد که نَفَس از سینه مادر برون آید و به دادستانی، از بی احترامی فرزندش، او را نفرین کند. گویا که در چنین شرایطی خود خداوند دادستان او خواهد بود و بی شک هیچ کس هم جلودار چنین دادستانی نخواهد بود.

رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود: از نفرین پدر خود، سخت بپرهیزید، زیرا چنین نفرینى «ابر» را هم مى شکافد و بالاتر مى رود، و مورد توجه خدا قرار مى گیرد، تا جایى که خداوند متعال مى فرماید: آن نفرین را نزد من آورید تا مستجاب گردانم. بنابراین، از نفرین پدر علیه خود، سخت پرهیز داشته باشید، زیرا از شمشیر برنده‌تر است! (نوادر راوندی)

زمخشری صاحب تفسیر کشاف، در حادثه‌ای یک پایش را از دست داد. او می‌گوید در زمان کودکی، گنجشکی را گرفته و پایش را به نخی بسته بودم. گنجشک از دستم پرید و داخل سوراخی شد نخ را آن قدر کشیدم که یک پای حیوان از جا کنده شد. مادرم از جریان با خبر شد و فوق العاده متأثّر گردید و در حقّم نفرین کرد و گفت: «خدا پای چپت را قطع کند، همچنان که پای چپ این حیوان بیچاره را قطع کردی». هنگامی‌که به سنّ رشد رسیدم و برای کسب دانش به بخارا می‌رفتم، از اسب به زمین افتادم و پایم شکست. پزشکان چاره‌ای جز این ندیدند که پایم را قطع نمایند. این است که می‌بینی از پای چپ، عاجز مانده ام. (وفیات¬الأعیان، ج. ۴، ص. ۲۲۵)

هر چند نفرین پدر و مادر اجابت می‌شود، اما به پدر‌ها و مادر‌های عزیز عرض میکنم که در هر حالت فرزندانتان را نفرین نکنید. حضرت نوح فرزندش را دعا کرد. در حالی که خدا در قرآن می‌فرماید: این فرزند از اهل تو نیست. البته نوح دیگر بر خواسته اش اصرار نکرد و طلب مغفرت هم کرد. اینکه پدر و مادر فرزند را از یک لطف الهی طرد کنند خوب نیست.

خدا در سوره فرقان می‌فرماید: بنده‌های ویژه خدا می‌گویند که زن و بچه‌های ما را نور چشم ما قرار بده و ما را پیشوای متقیان قرار بده. بچه نور چشم است و باید برای او دعا بشود. او ذریه است، نسل شماست فرزندان را نفرین نکنید و اگر یک ناسازگاری از آن‌ها دیدید، دعا کنید، نصیحت کنید و اصلاحشان کنید. دعای پدر در حق فرزند مستجاب است و نفرین مادر در حق فرزند گیرا است، ولی یک موقع نفرین‌ها بی مبنا است یعنی مادر عصبانی میشود و می‌گوید که خدا ذلیلت بکند، این جور نفرین‌ها نمی‌گیرد و تاثیر گذار نیست، ولی اگر مادر از ته دل نفرین می‌کند، کاری بکنید که این نفرین به زندگی شما نیاید.

ما قرار است پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) را الگوی خود قرار دهیم پیامبر ما پیامبر رحمت بودند، در یک روایتی داریم که وقتی دندان پیغمبراکرم (صلی الله و علیه و آله) را شکستند و ایشان مجروح شد، از صورت ایشان خون می‌ریخت، آمدند به حضرت گفتند: آقا! مشرکین مکّه را نفرین کن! فرمود: «اِنّی لَم اَبعَثُ لَعانا وَلکِنّی بُعِثتُ داعِیاً وَ رَحمَه اَللّهُمَّ عَهدِ قَومی فَاِنَّهُم لا یَعلَموُن»؛ نگاه کنید! شیوه ایشان جذب است، چون اصل در اسلام همین است، اصل در اسلام، مسئله جذب است نه دفع.

چه نوع نفرین کردن مستجاب می‌شود؟

دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی اجابت نمی‌شود، نفرین نیز این گونه است؛ یعنی اگر شخصی به مجرد این که از طرف کسی مورد اذیت و آزار قرار گرفت، یا دلش شکسته شد و نفرین کرد، لاجرم فرد مقابل مورد نفرین او قرار نمی‌گیرد.

قرآن کریم می فرماید:و اگر تعجیل کند خدا از برای مردم در مستجاب کردن دعاهای شر ایشان و نفرین کردنشان در حق یکدیگر، مثل تعجیل کردن در استجابت دعای خیر ایشان، – و چنانچه خداوند دعاهای خیر مردم را به زودی مستجاب می‏ کند، اگر نفرین‏ های ایشان را هم که در حق یکدیگر می ‏کنند به زودی مستجاب می ‏نمود- حکم شده بود بر ایشان به مردن و هلاک شدن … [یونس، ۱۱]

مواقع جایز بودن نفرین کردن در قرآن

در ثانی در قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام مواقعی که نفرین کردن جایز است را مشخص کرده‌اند:

شراب خواران و تولید کنندگان مشروبات الکلی. [همان، ج ۶، ص ۴۲۹]

کسانی که حقایق را کتمان می‌کنند. [بقره، ۱۵۹]

بنی اسرائیلی که از زبان حضرت داوود و عیسی (علیه السلام) نفرین شدند. [مائده، ۷۸]

رباخواران. [شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ‏۳، ص ۲۷۴]

کسانی که در حال کفر از دنیا بروند. [بقره، ۱۶۱]

ابولهب: [مسد، ۱]

آدم کشان. [همان، ج ۱۳، ص ۱۷۳]

مردانی که خود را به صورت زنان در می آورند و بالعکس. [برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین، ج ‏۱، ص ۱۱۳]

زناکاران و افرادی که واسطه زنا می‌شوند. [همان]

مردانی که به عورت نامحرم نگاه می‌کنند و رشوه گیران. [کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏۵، ص ۵۵۹]

ظلم به دیگران از جمله حقوق الناس است

ظلم به دیگران از حقوق الناس است که خداوند بخشش و یا احقاقش را به خود مردم سپرده است. اگر انسانی که مورد ظلم قرار گرفته از حق خود بگذرد، خداوند نیز می‌گذرد، اما اگر مظلوم از ظلمی‌که بر او رفته عفو نکند، بی گمان خداوند در پی احقاق آن است:”وَ لا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ غافِلًا عَمَّا یَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّما یُوَخِّرُهُمْ لِیَوْمٍ تَشْخَصُ فِیهِ الْأَبْصار”؛ [ابراهیم، ۴۲] گمان مبر که خدا، از آنچه ظالمان انجام می ‏دهند، غافل است! (نه، بلکه کیفر) آنها را برای روزی تأخیر انداخته است که چشم ها در آن (به خاطر ترس و وحشت) از حرکت باز می ‏ایستد.

نتیجه گیری
وظیفه ما این است که مواظب باشیم و گاه و بیگاه به هر بهانه‌ای به نفرین لب نگشاییم مخصوصا والدین محترمی‌که گاه از سر عصبانیت فرزندان دلبندشان را نفرین می‌کنند، تصور کنید یکی از این نفرین‌ها کارساز شود چه خواهد شد؟ گفتیم نفرین بی جا گاه به خود شخص بر می‌گردد پس باید در این مسأله جوانب احتیاط را کاملا رعایت کرد تا مبادا آثار سوء نفرینمان گریبانگیر خودمان شود.

منبع: ایران ناز