گرانی و کمی زراعت از نشانه های ظهور امام عصر(عج)

مؤمنان را پیش از خروج قائم(ع) می‏آزماییم، ایشان را می‏آزماییم به چیزی از خوف از پادشاهان بنی فلان (و گرسنگی) به واسطه گرانی‏ و کاستی در اموال… کمی زراعت و صابران را مژده بده در آن هنگام به تعجیل خروج قائم(ع).

در بیست و پنجمین شماره از سلسله یادداشت های “یک آیه یک حدیث از مهدویت” به قلم حجت الاسلام مرتضی عبدی چاری از پژوهشگران پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی به بررسی روایات نشانه‌های غیرحتمی ظهور حضرت مهدی(عج) می پردازیم.

نشانه‌های غیرحتمی ظهور حضرت مهدی(عج)

آیه: وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ: و قطعاً شما را به چیزی از [قبیلِ‏] ترس و گرسنگی و کاهشی در اموال و جان‌ها و محصولات می‏آزماییم و مژده ده شکیبایان را. (بقره: ۱۵۵)

روایت:”حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلَالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَزَّازِ وَ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) یَقُولُ إِنَّ قُدَّامَ الْقَائِمِ عَلَامَاتٍ تَکُونُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمُؤْمِنِینَ قُلْتُ وَ مَا هِیَ جَعَلَنِی اللَّهُ فِدَاکَ قَالَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ[۱] یَعْنِی الْمُؤْمِنِینَ قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِ (ع) بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ[۲] قَالَ یَبْلُوهُمْ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ مِنْ مُلُوکِ بَنِی فُلَانٍ فِی آخِرِ سُلْطَانِهِمْ وَ الْجُوعِ[۳] بِغَلَاءِ أَسْعَارِهِمْ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ[۴] قَالَ کَسَادُ التِّجَارَاتِ وَ قِلَّهُ الْفَضْلِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَنْفُسِ[۵] قَالَ مَوْتٌ ذَرِیعٌ وَ نَقْصٍ مِنَ الثَّمَرَاتِ[۶] قَالَ قِلَّهُ رَیْعِ مَا یُزْرَعُ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ[۷] عِنْدَ ذَلِکَ بِتَعْجِیل خُرُوجِ الْقَائِمِ(ع) ثُمَّ قَالَ لِی یَا مُحَمَّدُ هَذَا تَأْوِیلُهُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْم‏[۸]”: محمّد بن مسلم گوید: شنیدم که امام صادق(ع) می‏فرمود: پیش از ظهور قائم نشانه‏هایی از جانب خدای تعالی برای مؤمنان خواهد بود گفتم: فدای شما شوم! آنها کدام است؟ فرمود: قول خدای تعالی “که شما را یعنی مؤمنان را پیش از خروج قائم(ع) می‏آزماییم، بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَفرمود: ایشان را می‏آزماییم به چیزی از خوف از پادشاهان بنی فلان در آخر سلطنت آنها (و گرسنگی) به واسطه گرانی‏ قیمت‌ها و کاستی در اموال. فرمود: کسادی داد و ستد و کمی سود (و کاستی در نفوس) به واسطه مرگ و میر فراوان و کاستی در ثمرات. فرمود: کمی زراعت و صابران را مژده بده در آن هنگام به تعجیل خروج قائم(ع). سپس فرمود: ای محمّد! این تأویل آیه است و خدای تعالی فرموده است: «و تأویل آن را جز خدا و راسخان در علم نمی‏دانند.”

روایت: ” وَ فِی حَدِیثِ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) یَقُولُ إِنَّ قُدَّامَ الْقَائِمِ بَلْوَی مِنَ اللَّهِ قُلْتُ مَا هُوَ جُعِلْتُ‏ فِدَاکَ فَقَرَأ وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ[۹] ثُمَّ قَالَ الْخَوْفُ مِنْ مُلُوکِ بَنِی فُلَانٍ وَ الْجُوعُ مِنْ غَلَاءِ الْأَسْعَارِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ[۱۰] مِنْ کَسَادِ التِّجَارَاتِ وَ قِلَّهِ الْفَضْلِ فِیهَا وَ نَقْصُ الْأَنْفُسِ بِالْمَوْتِ الذَّرِیعِ وَ نَقْصُ الثَّمَرَاتِ بِقِلَّهِ رَیْعِ الزَّرْعِ وَ قِلَّهِ بَرَکَهِ الثِّمَارِ ثُمَّ قَال‏ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ عِنْدَ ذَلِکَ بِتَعْجِیل خُرُوجِ الْقَائِم‏ (ع) »: محمد بن مسلم گوید از امام صادق(ع) شنیدم که می‌فرمود: پیش از آمدن قائم(ع) نشانه‏هائی از طرف خدای عزوجل برای مؤمنان آشکار شود، عرض کردم خدا مرا به قربانت کند آن نشانه‏ها چیست؟ فرمود: آن گفته خدای عزوجل است: “هر آینه شما را گرفتار کنیم به چیزی از ترس و گرسنگی و نقصان مال و جان و میوه‏جات و صابران را مژده بده.” می‌فرماید: شما را گرفتار کنیم بترس از پادشاهان بنی فلان در آخر سلطنت آنها و گرسنگی به واسطه گرانی نرخ‌ها و نقصان اموال به واسطه کساد تجارت و کمی سود و نقصان نفوس به واسطه مرگ و میر فراوان و نقصان میوه‏جات به واسطه کمی‌برداشت محصولات زراعتی و صابران را مژده بده در این موقع به تعجیل ظهور قائم (ع).[۱۱]

نکته­ها

۱ـ نشانه‌های ظهور حضرت مهدی(عج)

امام زمان(عج) که دل‌های منتظران، سال‌های سال است؛ در انتظار آمدن وجود مقدس او می‌تپند، و چشم به راه قدوم مبارک او هستند، چگونه می‌تواند بدون هیچ‌گونه مقدمه‌ای ظهور نماید؟! لذا حضرت در قبل، بعد و در هنگام ظهورشان با یک سری اتفاقاتی روبرو می‌شوند که از آنها تعبیر به نشانه‌ها یا وقایع ایام ظهور می‌شود.

بعضی از این نشانه‌ها یقینی است و ائمه معصومین: در روایات‌شان این مسئله را یادآوری کرده‌اند.[۱۲] که از آن، به نشانه‌های حتمی تعبیر می‌شود.

امام صادق(ع) می‌فرماید: پنج امر قبل از قیام قائم(عج) از نشانه‌های ظهور می‌باشد: صیحه، سفیانی، خسف در بیداء، خروج یمانی و قتل نفس زکیه”.[۱۳]

در برابر این پنج نشانه، نشانه‌هایی غیرحتمی قرار دارد؛ یعنی مقید و مشروط به اموری است که در صورت تحقق آنها، نشانه پدید می‌آید و احتمال پدید آمدن آن‌ها پنجاه، پنجاه می‌باشد. نشانه‌هایی مانند مرگ و میرها، زلزله و جنگ و آشوب‌های فراگیر، خسوف و کسوف غیرعادی و نابهنگام، بارش باران‌های فراوان همه از نشانه‌های غیرحتمی می‌باشد.

البته این نشانه‌ها بعضی در هنگام ظهور حضرت(ع) رخ خواهد داد و بعضی دیگر هم قبل از ظهور و بعضی نیز مانند نزول عیسی(ع) بعد از ظهور حضرت رخ خواهد داد و ما از باب تسامح، همه را در قالب نشانه‌های ظهور، گرد آورده‌ایم؛ ضمن این‌که یک‌ سری از نشانه‌ها، وقایعی هستند که در ایام ظهور رخ خواهند داد؛ مانند “رجعت” که یکی از اعتقادات شیعه امامیه است.

از این‌رو، شخص منتظر قبل از این‌که منتظر موعودش باشد، باید در ابتدا، مقدمات ظهور حضرت و اینکه پس از ظهور حضرت چه اتفاقاتی ممکن است، رخ دهد را بداند.

در آینده وقایع و نشانه‌های حتمی‌به مناسبت توضیح داده خواهد شد. انشاءالله.

۲ـ ذکر روایت در ذیل آیه، دال بر صحت آن روایت نیست و نیاز به توضیح بیشتری درباره سند و صحت روایت است؛ اما بنای ما در این نوشتار به بیان روایات ذیل آیات است، صحت و وثاقت روایات نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق علمی دارد؛ که در این نوشتار نمی­گنجد. البته پژوهشگران و کاربران محترم می­توانند نکته، نظرات، نقد وپیشنهاد خود را به آدرس ما بفرستند؛ و ما نیز با بررسی نظرات محققان در صورت لزوم در ذیل روایت با عنوان دیدگاه محققان قرار می­دهیم تا بر غنای و کیفیت مباحث افزوه شود.

مطالب مطرح شده برگرفته از کتاب “معجم مهدویت در روایات تفسیری” اثر مرتضی عبدی چاری است.

منابع:

کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۶۴۹، باب ۵۷، ح ۳.

إعلام‏الوری، ص ۴۵۶.

البرهان فی تفسیر القرآن‏، ج ۱، ص ۳۵۹، ح ۷۱۳.

الإمامه و التبصره، ص ۱۲۹، ح ۱۳۲.

بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۲۰۲، باب ۲۵، ح ۲۸.الإرشاد، ج ۲، ص ۳۷۷.

کشف‏الغمه، ج ۲، ص ۴۶۲.

پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی