خورشيد پشت ابر

آثار و برکات وجود امام عصر (ع): «و ما (اهل بیت پیامبر(ص)) پیشوایان امّت اسلام، حجّت‌های خدا بر جهانیان، آقای اهل ایمان، پیشوای روسفیدان و سرپرست مؤمنانیم. ما امان برای اهل زمین هستیم؛ همچنان که ستارگان امان برای اهل آسمانند. ما کسانی هستیم که خدا به واسطه ما آسمان را بر فراز زمین نگه داشت و اهل زمین را از هلاکت نجات بخشیده است. به واسطه ما باران می‌بارد و رحمت خدا منتشر می‌شود و زمین برکاتش را بیرون می‌آورد و اگر نبود در هر عصر و زمانی امامی از ما اهل بیت در زمین، زمین اهلش را فرو می‌برد و هلاک می‌کرد.»

سلیمان گوید:
از امام صادق(ع) پرسیدم که مردم در زمان غیبت چگونه از امام غایب بهره‌مند می‌شوند؟ آن حضرت فرمود: «همچنان که از خورشید، هنگامی‌که در پشت ابرهاست، بهره‌مند می‌گردند».۱
احادیث و روایات از پیامبر اکرم و ائمه(ع) در جواب و پاسخ این‌گونه پرسش‌ها فراوان است که ذکر آن در این مختصر نمی‌گنجد؛ لیکن از باب نمونه به عنوان تیمّن و تبرّک، حدیثی را از امام سجّاد(ع) که بیانگر پاره‌ای از برکات وجودی امام(ع) است، ذکر می‌کنیم:
سلیمان از امام صادق(ع) و آن حضرت از پدر بزرگوارش امام باقر(ع) و آن حضرت از امام زین العابدین(ع) نقل می‌کند که حضرتش فرمودند:
«و ما (اهل بیت پیامبر(ص)) پیشوایان امّت اسلام، حجّت‌های خدا بر جهانیان، آقای اهل ایمان، پیشوای روسفیدان و سرپرست مؤمنانیم. ما امان برای اهل زمین هستیم؛ همچنان که ستارگان امان برای اهل آسمانند. ما کسانی هستیم که خدا به واسطه ما آسمان را بر فراز زمین نگه داشت و اهل زمین را از هلاکت نجات بخشیده است. به واسطه ما باران می‌بارد و رحمت خدا منتشر می‌شود و زمین برکاتش را بیرون می‌آورد و اگر نبود در هر عصر و زمانی امامی از ما اهل بیت در زمین، زمین اهلش را فرو می‌برد و هلاک می‌کرد.»
سپس فرمودند: «از هنگام خلقت آدم تا قیامت، زمین ازحجّت خدا خالی نبوده و نخواهد بود؛ خواه حجّتش در میان مردم آشکار و معروف باشد یا غایب و ناپیدا، خدا در زمین عبادت نمی‌گردید».

 مفادّ بیان امام(ع) در این حدیث، سه بخش است:
بخش اوّل: در موقعیّت ائمه(ع) از جهت مقام ومنصب الهی آنهاست که پیشوایان راستین اسلام پس از پیامبر گرامی(ص) حجّت‌های خدا بر تمام عالمیان و سیّد و آقای اهل ایمان هستند که به فرمان خدای سبحان به وسیله پیامبر اکرم(ص) به جامعه اسلامی معرفی گردیده و برای هدایت و رهبری همه انسان‌ها در تمامی قرون و اعصار تعیین گشته‌اند.
در بخش دوم از فرمایش امام سجّاد(ع) پاره‌ای از برکات وجودی ائمه اطهار(ع) بیان شده است که اختصاص به زمان حضور امام(ع) ندارد؛ زیرا آثار و برکات آن حضرت چنان گسترده است که شامل زمان حضور و غیبت می‌شود.
در بخش سوم از فرمایش امام سجّاد(ع)، به چند نکته اساسی اشاره شده است:
الف) اگر امامی از اهل بیت پیامبر(ص) در زمین نباشد، زمین اهلش را نابود می‌کند؛
ب) اینکه خالی نبودن زمین از حجّت خدا، یک سنّت الهی است که از زمان حضرت آدم(ع) تا قیامت جریان دارد؛
ج) اینکه عبادت خدا در زمین، بستگی به وجود حجّت خدا دارد؛
د) درکلام حضرت به بهره‌مند شدن مردم از وجود امام(ع) در ایّام غیبت تصریح شده است.
 امام(ع) نگهبان اهل زمین
اینک برای بعضی از فرازهای فرمایش امام سجّاد(ع)، توضیحاتی ارائه می‌دهیم:
«نَحْنُ أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ کَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاء».۲
این جمله در توقیع امام زمان(ع) نیز آمده است که حضرت فرموده‌اند:
«اِنِّی لِأَمانِ لِأَهْلِ الْأَرْضِ کَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاء».۳
در این فراز از سخنان امام(ع) به نقش حیاتی و پر اهمّیت ائمه اطهار(ع) نسبت به امنیّت و آرامش اهل زمین اشاره گردیده و وجود امامان و رهبران معصوم – که از سوی خدا عهده‌دار مسئولیّت هدایت و ارشاد و رهبری جامعه گردیده‌اند- برای اهل زمین، موجب امنیّت و آرامش دانسته شده و این به سان ستارگان آسمان است که موجب آرامش اهل آسمانند.

توضیح سخن امام(ع)
ما هنگامی می‌توانیم مفادّ و منظور کلام جامع و بلند امام سجّاد(ع) را خوب درک کنیم که نسبت به خداوند متعال و اهداف وی از خلقت انسان‌ها و سایر موجودات، شناخت صحیح داشته باشیم؛ زیرا شناخت صحیح خداوند متعال است که به انسان امکان شناخت پیامبر و امامان را می‌دهد.
به طور حتم اگر شناخت و برداشت انسان نسبت به معارف الهی ضعیف و ناچیز باشد و خصوصیّات و صفات خداوند را در حدّ لزوم نشناسد، در معرفت پیامبر و امام نیز ناتوان خواهد بود تا جایی که ممکن است کسانی را به عنوان پیامبر یا امام وخلیفه بشناسد که اساساً لیاقت این مناصب سه‌گانه را نداشته باشند. پس شناخت صحیح خداوند است که به انسان، این بینش و فهم را می‌دهد که دنبال هر کس که ادّعای نبوّت یا خلافت و امامت را بنماید، نرود و بدون دلیل و برهان قاطع، سخن کسی را نپذیرد.
با توجّه به این مقدّمه کوتاه، چنین نتیجه می‌گیریم که تمام انحرافاتی که در امم گذشته و صدر اسلام در امّت اسلام رخ داد و مردم را به انحراف و ضلالت کشاند، معمولاً به واسطه کسانی بود که شناخت آنها نسبت به خدا و پیامبران، ضعیف و نادرست بود؛ امّت حضرت موسی(ع) به واسطه عدم شناخت صحیح وکافی از خدا و پیامبر، در آزمایش کوتاه و چهل روزه، شکست خورد و به دنبال سامری وگوساله‌اش راه افتاده و دست از بندگی خداوند عالم کشیده وگوساله را به عنوان معبود خود پذیرفتند.
بنابراین در دعاهای رسیده از ائمه اطهار(ع) این نکته خاطرنشان گردیده است که در هر حال، انسان باید شناخت خود را نسبت به خدا افزایش و با دعا و درخواست از خداوند متعال کمک بگیرد؛ زیرا شناخت صحیح معارف دینی، اعمّ از شناخت پیامبر و امام، بستگی به شناخت خداوند دارد. بنابراین سفارش شده است که در هنگام دعا وکمک خواستن از خداوند، چنین بگوییم:
«اللهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیَّکَ اللهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی رَسُولَکَ لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَکَ اللهُمَّ عَرِّفْنِی حُجَّتَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی‏؛ ۴
خداوندا! خودت را به من بشناسان؛ زیرا اگر خودت را به من نشناسانی، فرستاده‌ات را نخواهم شناخت. خداوندا! فرستاده‌ات را به من بشناسان؛ زیرا اگر فرستاده‌ات را معرفی ننمودی، حجّت تو را نخواهم شناخت. خداوندا! حجّت خود را به من بشناسان؛ زیرا اگر حجّتت را به من نشناسانی، از دینم منحرف خواهم گشت.»
مضمون این دعای شریف، شاهد گفتار ماست که گفتیم اگر خدا را خوب بشناسیم، رسول خدا را نیز خواهیم شناخت و اگر پیامبر را شناختیم، امام وحجّت خدا، بعد از وی را نیز خواهیم شناخت.
در توضیح جملات این دعا باید گفت: معرفت خداوند متعال دارای مراتب و درجاتی است که انسان تا حدّی به برکت فطرت و عقل می‌تواند به آن دست یابد؛ لیکن معرفت صحیح و کامل را باید به کمک پیامبران الهی و خلفای راستین آنان که بیانگر معارف دینی هستند، کسب کرد.
در این موضوع از ائمه اطهار(ع) روایات فراوان رسیده است که به یک نمونه از آن اشاره می‌کنیم:
ابی حمزه ثمالی از امام باقر(ع) نقل می‌کند که آن حضرت فرمودند:
«إِنَّمَا یَعْبُدُ اللهَ مَنْ یَعْرِفُ اللهَ فَأَمَّا مَنْ لَا یَعْرِفُ اللهَ فَإِنَّمَا یَعْبُدُهُ هَکَذَا ضَلَالا» (با توجّه به ذیل روایت، «هَکَذَا» اشاره به عبارت منحرفان از خطّ مستقیم ولایت ائمه اطهار(ع) است.)
«همانا کسی خدا را عبادت می‌کند که او را شناخته باشد؛ امّا کسی که خدا را نشناسد، عبادت او از روی ضلالت و گمراهی انجام می‌گیرد.»
ابوحمزه با شنیدن این سخن از امام باقر(ع)، عرض کرد: معرفت خدا چیست؟
حضرت فرمرد: «معرفت خدا، تصدیق خدا و تصدیق رسول خدا و دوستی علیّ بن ابی طالب و پیروی نمودن از او و ائمه هدا(ع) و بیزاری جستن از دشمنان آنها است. این است معرفت صحیح خداوند عزّوجلّ.»۵
وجود امام معصوم موجب آرامش اهل زمین است
اگر شناخت صحیح نسبت به خداوند متعال از راه نزول وحی به وسیله حجّت و امام بعد از پیامبر انجام گیرد، به خوبی روشن می‌شود که وجود امام معصوم در میان جامعه بشری از جهات گوناگون موجب آرامش و امنیّت برای ساکنان زمین است.
اینک به گوشه‌ای از آن جهات اشاره می‌کنیم.

۱. امنیّت فکری و روحی
امام و حجّت بر اساس اینکه مسئولیّت هدایت و ارشاد جامعه را بر عهده دارد، از مرزهای اعتقادی و فکری جامعه اسلامی نگهبانی می‌کند تا مورد هجوم افکار غلط و اعتقادات منحرف دشمنان خدا واقع نشود. در پرتو هدایت و ارشاد حجّت خداست که انحرافات فکری و عقیدتی که موجب تزلزل فکری و روحی جامعه است، از بین رفته و امنیّت فکری و روحی به وجود می‌آید.

۲. به دست گرفتن زمام امور جامعه
مسئولیّت دیگر امام، به دست گرفتن زمام امور جامعه است که در صورت فراهم شدن شرایط و امکانات کافی، امام زمام امور را به دست گرفته و قسط و عدالت همگانی را جایگزین بی‌عدالتی‌ها ـ که نظم و آرامش اجتماعی را بر هم می‌زند ـ می‌نماید؛ در نتیجه اهل زمین از آرامش و ثبات برخوردار می‌گردند.
اگر می‌بینیم که امام از تصرّف ظاهری در اداره امور جهان خودداری می‌کند، به واسطه عدم وجود شرایط و مقدّمات لازم است و خودداری از تصرّف ظاهری در امور، چیزی نیست که منحصر به حضرت حجّت(ع) باشد؛ بلکه امامان پیشین نیز چنین بودند، چنان‌که در تاریخ زندگانی حضرت امیرالمؤمنین(ع) می‌بینیم که آن حضرت بیش از بیست و پنج سال در امور اجرایی دخالت و تصرّف نکردند، در عین حال که از اوّلین لحظه ارتحال پیامبر گرامی اسلام(ص) واجد تمام شرایط زعامت جهان بشریّت بودند و علاوه بر آن، از طرف خدا و پیامبر(ص) نیز به مقام ولایت و امامت بر مردم انتخاب شده بودند؛ لیکن وقتی موضوع غصب خلافت پیش آمد، جامعه اسلامی‌به واسطه کوتاهی و سهل‌انگاری عدّه‌ای و نفاق و دشمنی عدّه‌ای دیگر، از برکات وجود امام و رهبری معصوم محروم ماند.
اگر امروز اجتماع ما از برکات تصرّف مستقیم امام و حجّت خدا محروم است، مربوط به کوتاهی مسلمانان صدر اسلام و نیز به سبب غفلت‌های جامعه خود ما نیز می‌باشد.
توضیح اینکه مسئول دخالت نکردن و تصرّف ننمودن ائمه اطهار(ع) درگذشته و حال، مردمی هستند که از اطاعت پیشوایان راستین اسلام سرباز زدند و به مخالفت با آنان برخاستند. امید است روزی فرا رسد که جامعه اسلامی و مردم جهان به این حقیقت پی ببرند که برای دست یافتن به عالی‌ترین مدارج تکامل انسانی، ناگزیرند از انسانی کامل و معصوم که واجد تمام شرایط رهبری در ابعاد مختلف زندگی انسان است، اطاعت و پیروی کنند، در این صورت است که زمینه و شرایط برای تصرّف مستقیم حجّت و ولیّ خدا فراهم می‌گردد و امام با اذن خداوند متعال ظاهر خواهد گشت و زمین را از عدل و قسط پر کرده و ظلم و بیداد را از بین می‌برد؛ چنان‌که امیرالمؤمنین(ع) پس از بیست و پنچ سال کناره‌گیری از تصرّف در امور مسلمانان، بعد از فراهم شدن شرایط، رسماً زمام امور را به دست گرفت و موفّق گردید که در این مدّت کوتاه زعامت و رهبری خود، نمونه‌ای از حکومت قرآن و اسلام را برای همه مسلمانان و حتّی برای جهان بشریت ترسیم کند.
در پایان این بحث، فرمایش مرحوم محقّق طوسی در «تجرید الاعتقاد» را می‌آوریم. او می‌گوید:
«وجوده لطف و تصرّفه لطف آخر وعدمه منّا.»
وجود امام لطف و اتمام حجّت بر بندگان است. خداوند به مقتضای حکمت خویش به وسیله انتخاب و نصب امام برای هدایت جامعه بشری، حجّت را بر همگان تمام نمود؛ به گونه‌ای که آن را نعمت دانسته و اکمال دین را مربوط به آن می‌داند. بنابراین درباره روز غدیر – روز نصب امام(ع) – می‌فرماید:
«الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی‏؛ ۶
امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم.»
امّا اگر مردم از این نعمت خداوند منتفع نمی‌شوند و امام در امور اجرایی تصرّف نمی‌کند، به واسطه سهل‌انگاری و کوتاهی خود آنها است. بنابراین بر تمام امّت اسلام است که از خواب غفلت بیدار شوند و مقدّمات حضور امام معصوم را در میان خود به وجود آورند تا از برکات کامل الهی برخوردارگردند. به امید آن روز.

وجود امام، منشأ خیر و برکت
بر حسب روایات و اخبار، وجود افراد مؤمن در بین مردم، منشأ خیر و برکت و موجب نزول باران و جلب منافع و دفع بسیاری از بلاها و خطرها از جامعه است، چنان‌که در تفسیر آیه ۲۵۱ سوره بقره «وَ لَوْ لا دَفْعُ اللهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَ لکِنَّ اللهَ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْعالَمین‏» از امام صادق(ع) نقل شده که فرمودند:
«به درستی که خداوند به واسطه نمازگزاران شیعه، بلا را از کسانی که نماز نمی‌خوانند، دفع می‌کند؛ زیرا اگر همه شیعیان نماز را ترک گویند، هلاک می‌گردند.»۷
آنگاه حضرت نسبت به سایر احکام، مانند پرداخت زکات و حج گزاردن، همین مطلب را می‌فرماید.
واضح است که وقتی وجود افراد مؤمن در اجتماع، چنین برکتی را به همراه داشته باشد، برکات وجود امام معصوم که ولیّ و حجّت خدا بر مردم است، به مراتب بیشتر خواهد بود؛ زیرا امام و حجّت خدا واسطه رسیدن فیض و برکت خداوند متعال به مردم و برطرف کننده بلاها از آنان است؛ چنان‌که امام سجّاد(ع) درباره برکات وجودی ائمه اطهار(ع) می‌فرماید:
«ما کسانی هستیم که به واسطه ما، آسمان بر فراز زمین نگه‌داری شده و زمین از هلاک نمودن اهلش منع گردیده است.»
حضرت در ادامه می‌فرماید:
«وَ بِنَا یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَ یَنْشُرُ الرَّحْمَهَ وَ تَخْرُجُ بَرَکَاتُ الْأَرْض‏»۸
در این فراز از بیان امام، به برکاتی دیگر اشاره گردیده و نزول باران و انتشار رحمت خدا و خروج برکات زمین، از آثار وجودی ائمه اطهار(ع) شمرده شده است. این موضوع یک اصل قرآنی است؛ زیرا در سوره اعراف، آیه ۹۶ می‌فرماید:
«وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُون‏؛
اگر اهل شهرها و آبادی‌ها ایمان می‌آوردند و تقوا پیشه می‌کردند، برکات آسمان و زمین را بر آنان می‌گشودیم؛ لیکن (آنها حق را) تکذیب کردند. ما هم آنان را به کیفر اعمالشان مجازات کردیم.»
نکته‌ای که از این آیه می‌توان استفاده نمود، این است که اهل شهرها و آبادی‌ها، تقوا را رعایت نکردند و حق را نیز انکار و تکذیب نمودند و سزاوار تنبیه و مجازات الهی گردیدند؛ لیکن در همان حال مشاهده می‌کنیم، باران رحمت الهی ریزش می‌کند و برکات زمین از دل آن خارج می‌گردد و اهل زمین از آن بهره‌مند می‌شوند و این نمی‌شود؛ مگر به واسطه وجود ائمه اطهار(ع) که مظهر قدس و تقوا و پرهیزکاری در زمین هستند.
خداوند به سبب وجود مقدّس آنان برکاتش را از اهل زمین دریغ نمی‌کند؛ بلکه بلاها و آفات را نیز به واسطه کرامت و عظمت ائمه اطهار(ع) در پیشگاهش، از اهل زمین برطرف می‌کند و به انسان‌های گنهکار مهلت می‌دهد تا شاید به وسیله توبه و انابه به سوی خدا بازگردند؛ زیرا وجود ائمه معصومان(ع) همچون وجود پیامبر(ص) سبب خیر و برکت و رفع عذاب از امّت است؛ چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید:
«وَ ما کانَ اللهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فیهِمْ؛ ۱۰
«ای پیامبر! تا تو در میان امّت هستی، خداوند آنان را عذاب نمی‌کند.»

علّت نیاز مردم به پیامبر و امام
در تفسیر آیه ۸ سوره انفال از امام باقر(ع) روایتی نقل شده که ذکر آن در اینجا مناسب است.
جابر بن یزید جعفی می‌گوید:
به امام باقر(ع) عرض کردم:
«لِأَیِّ شَیْ‏ءٍ یُحْتَاجُ إِلَی النَّبِیِّ وَ الْإِمَامِ؟
فَقَالَ لِبَقَاءِ الْعَالَمِ عَلَی صَلَاحِهِ وَ ذَلِکَ أَنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَرْفَعُ الْعَذَابَ عَنْ أَهْلِ الْأَرْضِ إِذَا کَانَ فِیهَا نَبِیٌّ أَوْ إِمَامٌ قَالَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما کانَ اللهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ وَ قَالَ النَّبِیُّ ص النُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ ثُمَّ قالّ(ع): یَعْنِی بِأَهْلِ بَیْتِهِ الْأَئِمَّهَ الَّذِینَ قَرَنَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ طَاعَتَهُمْ بِطَاعَتِه‏».۱۱

علّت نیاز به پیامبر و امام چیست؟
حضرت فرمودند:
«استوار ماندن جهان و تباه نشدن آن.»
زیرا خداوند، عذاب را از اهل زمین بر می‌دارد مادامی‌که پیامبر و امام در آن باشد؛ چنان‌که خداوند می‌فرماید: «تا تو در میان آنها هستی، خداوند آنها را عذاب نخواهدکرد» و پیامبر نیز فرمرده است:
«ستارگان موجب امنیّت برای اهل آسمان هستند و اهل بیت من موجب امنیّت و امان برای اهل زمین.»
سپس امام باقر(ع) فرمودند:
«منظور پیامبر(ص) از اهل بیت، کسانی هستند که خداوند اطاعت آنان را مقرون به اطاعت خودش فرموده است.

احساس آرامش در سایه امام
یکی دیگر از ثمرات و فواید مهمّی که بر وجود امام در میان بندگان خدا مترتّب است، این است که وجود شخصیّتی بزرگ و ملکوتی و معصوم که آگاه از حال مردم است، در میان افرادی که اعتقاد به امامت و رهبری وی دارند و او را از هر کس دیگر نسبت به خود مهربان‌تر و دل‌سوزتر می‌دانند، موجب دلگرمی و قوّت روحی برای آنها است و هر نوع یأس و نومیدی را از ایشان دور می‌کند و آنان را به آینده‌ای روشن و ارزشمند امیدوار می‌سازد؛ امیدی که در انتظار دمیدن صبح دولت کریمه و عدالت‌گستر وی لحظه شماری می‌کنند و توفیق درک حضور حضرتش را از خداوند متعال درخواست می‌نمایند.
به عبارت دیگر، وجود امام، نقطه اتّکایی است برای بندگان خدا که در هنگام مواجه شدن با حوادث هولناک، به وی پناه برند و به عنوان پناهگاهی چاره‌ساز و آرام‌بخش از وجود امام منتفع گردند و به تلاش وکوشش خویش در راستای نیل به اهداف الهی و اسلامی ادامه دهند.
از امیرالمؤمنین(ع) نقل شده است که فرمودند:
«ما در هنگام شداید و سختی‌های جنگ و محاربه با دشمنان خدا، به پیامبر پناه می‌بردیم. آن حضرت از همه ما به دشمن نزدیک‌تر بود.»۱۲

امدادهای غیبی امام زمان(ع)
روایاتی که از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) درباره غیبت حضرت مهدی(ع) رسیده، امکان بهره‌مندی از وجود آن حضرت را در عصر غیبت، مانند بهره‌مندی از نور خورشید، هنگامی‌که در پشت ابرها نهان است، دانسته‌اند و حتّی این معنی را خود حضرت نیز در پاسخ به بعضی از افراد چنان‌که گفته شد، فرموده‌اند:
«امّا چگونگی بهره‌مندی از من در ایّام غیبتم، مانند بهره‌مندی از نور خورشید است، زمانی که ابرها آن را از چشمان مردم پوشیده باشند.»۱۳
از جمله امدادهای غیبی حضرت به جامعه شیعه، عنایت خاصّ آن بزرگوار به شیعیان است؛ چنان‌که در توقیعی از حضرتش برای
شیخ مفید(ره) چنین آمده است:
«ما همیشه مراعات شما را می‌نماییم و به یاد شما هستیم؛ وگرنه دشواری‌ها و گرفتاری‌ها بر شما فرو می‌ریخت و دشمنان، شما را لگدمال می‌کردند.»۱۴
از این جملات محبّت‌آمیز حضرت استفاده می‌شود که پیوسته امدادهایی پر برکت از ناحیه آن بزرگوار به ما می‌رسد.
پی‌نوشت‌ها:
۱. کمال الدّین، ج ۱، ص ۲۷.
۲. طبرسی، احتجاج، ج ۲، ص ۳۱۷.
۳. همان، ص ۴۷۱.
۴. اصول کافی، ج ۱، ص ۳۳۷.
۵. اصول کافی، ج ۱، ص ۱۸۰.
۶. سوره مائده (۵)، آیه ۳.
۷. الکافی، ج ۲، ص ۴۵۱
۸. کمال الدّین، ج ۱، ص ۲۰۲.
۹. سوره اعراف (۷)، آیه ۹۶.
۱۰. سوره انفال (۸)، آیه ۳۳.
۱۱. بحارالأنوار، ج ۲۳، ص ۱۹.
۱۲. نهج البلاغه، جمله نهم از کلمات غریبه
۱۳. کمال الدّین، ج ۲، ص ۴۵۸.
۱۴. احتجاج طبرسی، ص ۳.