موعود پایگاه اینترنتی موعود
هنگام سفر به اصفهان، مشهد، یزد و سایر شهرهای مرکزی ایران دقت کرده اید؟ با جاده هایی خشک و کسل کننده، بدون جاذبه های طبیعی و انسانی، خواب آور و خراب و ویران شده و بعضا کثیف مواجه می‌شوید. جاده هایی که مکان های مناسب، تمیز و بهداشتی برای اقامت کوتاه مدت و رفع احتیاجات بین راهی مسافران را ندارد. اگر آنها نیاز به موادغذایی، مواد خوراکی و یا حتی بطری آبی داشته باشند و یا خودروهای آنها خراب شود؛ معمولا مکان هایی برای این نوع نیازها به سختی پیدا می‌شود. اگرهم پیدا شود، معمولا قابل اطمینان نیستند. منکر نمی‌شویم که در جاده های مانند تهران – قم مجتمع هایی برای مسافران زده‌اند؛ اما با این حجم سفر آن هم در این ایام پر تردد این ها کفایت می‌کند؟
موضوع بحث ما ساخت مجتمع های بین راهی، راهسازی و معماری نیست، بلکه این مطلب با دیدی متفاوت به موضوع راه سازی و حواشی آن می پردازد.
درآمدی بر موضوع
نخستین بار در دوران هخامنشی ها بود که به اهمیت راه پی بردند. آن ها با ایجاد شاه راهی که از بابل شروع و با گذر از منطقه زاگرس و سرزمین ماد به ری و سپس به بلخ می رسید راهی نو در جهان افکندند؛ به نام راه ابریشم. در این مسیر که گذر گاهی برای تجارت و سیاست آن زمان بود؛ کاروان سراها، چاپارخانه ها و سایر امکانات رفاهی زمان مختص به خودش را دارا بود.
از جمله یادگارهای پر ارزش معماری ایران کاروانسراهاست که از روزگار کهن به دلایل گوناگون و ارتباطی چون جریان اقتصادی، نظامی، جغرافیایی و مذهبی بنیاد گردیده و در ادوار مختلف بتدریج توسعه و گسترش یافته است.
بنابراین میتوان احداث کاروانسراها بناهای مشابه را به هر دلیلی که در مسیر جادها ساخته شده‌اند محلی برای استراحت و حمایت کاروانیان دانست.
باید دانست، در دین اسلام اهمیت به راه ها و آباد سازی و نظافت آن ها بسیار سفارش شده است. در اینجا به نظافت راه ها، آثار آن و روشنایی معابر عمومی و استفاده از منابع طبیعی خواهیم پرداخت.
نظافت راه ها
در دین حنیف الهی از آلوده کردن راه و کوچه ها و اماکن عمومی نهی شده است. امام کاظم (ع) می فرمایند:
“از تخلی در مسیر راه بپرهیزید.”(۱)
برداشتن موانع
رسول گرامی اسلام(ص) می فرمایند:
“مانع و خاشاک را از راه مسلمانان کنار بزن.”(۲)” هر کس از سر راه مسلمانان موجبات آزار رهگذران را بردارد، خدا برای وی ثواب خواندن چهارصد آیه می نویسد….”(۳)
در این حدیث منظور از راه صرفا راه های زمینی نیست، بلکه شامل معابر دریایی و هوایی می‌شود. و لزوما موانع را، موانع مادی عبور نیست؛ بلکه هر چیزی است که مایه اذیت مسافران و عابران باشد و سلامت یا نشاط جامعه را از بین ببرد، در بر می‌گیرد. مانند زباله ها، کارخانه های در مسیر و آلودگی زیست محیطی آنها، دشواری های ترافیکی، عریض نبودن جاده ها، نبود مجتمع های بین راهی، نبود مساجد، تاریکی راه ها و …
روشنایی راه ها
یکی از آموزه های دینی، روشن کردن راه ها، کوچه ها و خیابان هاست. امام صادق(ع) می فرمایند:
“خدا دوست می دارد، نعمتی که به بندگانش داده آن را در محیط زندگی آنان مشاهده کند( و این نعمت در زندگی آنان نمود داشته باشد). پرسیدند چگونه؟ امام فرمودند:”….. حتی اگر پیش از غروب آفتاب چراغ ها را( در خانه و راه های تاریک) بیفروزد؛ که این کار، فقر را می زداید و بر روزی می افزاید.”(۴)
آثار نظافت اماکن عمومی و راه ها
۱. صدقه بودن
رسول گرامی خدا (ص)می فرمایند:
“انسان مفصل های فراوانی دارد، که بر اوست برای هر یک صدقه ای دهد؛ یکی از آن صدقات زدودن مانع از مسیر مردم است.”(۵)
۲. آمرزش گناهان
رسول خدا(ص) می فرمایند:
“خدا گناه گذشته و آینده کسی را می‌بخشد که شاخه خاری را از سر راه مردم کنار زند.”(۶)
۳. حسنه مکتوب و وارد شدن به بهشت
رسول اکرم(ص) می فرمایند:
“هرکس مانع و خاری را از مسیر راه مسلمانان کناز زند، حسنه ای برایش نوشته شود و هرکس حسنه ای از او پذیرفته شود، به بهشت درمی آید.”(۷)
امسال هر کجا رفتیم، کیسه زباله ای با خود داشته باشیم، علاوه بر رعایت نظافت دور و برمان؛ به نظافت آن محیط بپردازیم .
پی نوشت
۱. الغیبه، طوسی، ص ۴۷۵. به نقل از مفاتیح الحیاه، آیت الله جوادی آملی، مرکز نشر اسراء، بهار ۱۳۹۱، چاپ ۱۲. صص ۷۲۷- ۷۳۱
۲. دعائم السلام، ج ۱. همان.
۳. الامالی، طوسی، ص ۱۸۳. همان.
۴. وسایل الشیعه، ج۵، ص ۷. همان.
۵. الجامع الصغیر، ج۲، ص ۲۲۱. همان.
۶. الجامع الضغیر، ج ۲، ص ۲۰۱. همان.
۷. همان، ص ۵۸۱. همان.
منبع: مستور
