معنی «ثارالله»

برخی از تعابیر که در قرآن و روایات به کار رفته است، حالت استعاری دارند؛ مثلاً عبارت «ید الله فوق ایدیهم» (۱) (دست خدا بالای دست شماست) به معنای این نیست که خداوند دستی دارد که از دست مردم بلند تر است! بلکه عبارتی برای بیان کردن قدرت عظیم اوست. از این دست عبارات، در ادعیه ی ما نیز دیده می‌شود. مثلاً لقب مشهور امام حسین (علیه السلام)، «ثارالله» به معنای خون خداست. از آنجایی که می دانیم خداوند خونی ندارد، باید پرسید که معنای این لقب چیست و چرا به ایشان ثارالله می‌گویند.

برخی از تعابیر که در قرآن و روایات به کار رفته است، حالت استعاری دارند؛ مثلاً عبارت «ید الله فوق ایدیهم» (۱) (دست خدا بالای دست شماست) به معنای این نیست که خداوند دستی دارد که از دست مردم بلند تر است! بلکه عبارتی برای بیان کردن قدرت عظیم اوست. از این دست عبارات، در ادعیه ی ما نیز دیده می‌شود. مثلاً لقب مشهور امام حسین (علیه السلام)، «ثارالله» به معنای خون خداست. از آنجایی که می دانیم خداوند خونی ندارد، باید پرسید که معنای این لقب چیست و چرا به ایشان ثارالله می‌گویند.
 
معنای ثارالله
«ثار» از ریشه «ثَأر» و «ثُؤره» به معنای انتقام و خون خواهی و همچنین به معنای خون آمده است. (۲) درباره ی معنی ثارالله نیز می توان با توجه به معنی ثار، معانی متفاوتی در نظر گرفت. در ادامه به بیان نظرات مختلف درباره ی معنای ثارالله می پردازیم:
 
الف: ثار یعنی خون
 اگر ثار به معنای خون باشد، قطعاً مراد از ثارالله، معنای حقیقی نیست؛ بلکه یک نوع تشبیه، کنایه و مجاز است؛ چون مسلّم است که خدا موجودی مادی نیست تا جسم و خون داشته باشد.

همان گونه که نقش خون در بدن آدمی نقشی حیاتی است، وجود مقدس امام حسین (ع) نسبت به دین خدا نیز چنین نقشی دارد و احیای اسلام با نهضت عاشورا بوده است.
 
ب: ثار یعنی خون خواهی.
در حدیثی قدسی آمده است: «آن کس که مرا طلب کند، مرا می‌یابد و آن کس که مرا یافت، من را می‌شناسد و آن کس که مرا شناخت، من را دوست می دارد و آن کس که مرا دوست داشت، به من عشق می ورزد و آن کس که به من عشق ورزید، من نیز به او عشق می ورزم و آن کس که من به او عشق ورزیدم، او را می‌کشم و آن کس را که من بکشم، خون بهای او بر من واجب است و آن کس که خون بهایش بر من واجب شد، پس خود من خون بهای او هستم.» (۳)

بنابراین «ثارالله» به این معناست که خون بهای امام حسین علیه السلام، متعلق به خداست و او کسی است که خون بهای امام حسین (ع) را خواهد گرفت.
 
ج: ثار یعنی خون خدا
۳. شاید بتوان در این باره با نگاه عرفانی مستند به روایات نیز به نتیجه ای نورانی دست یافت. از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) روایت شده است که خداوند فرمود:
«بنده من به چیزی دوست داشتنی تر از واجبات، نزد من اظهار دوستی نمی‌کند و همانا او با نوافل نیز به سوی من اظهار دوستی می‌کند. آن گاه که او را دوست بدارم، گوش او می‌شوم که با آن می‌شنود و دیده او می‌شوم که با آن می‌بیند و زبان او می‌شوم که با آن سخن می‌گوید و دست او می‌شوم که با آن ضربه می زند و پای او می‌شوم که با آن راه می رود. اگر به درگاه من دعا کند، او را دوست خواهم داشت و اگر از من درخواست کند، به او عطا می‌کنم». (۴)

از این روایت، به خوبی آشکار می‌شود که اولیای خداوند، «خلیفه» او بر روی زمین و مظهر افعال الهی اند. خداوند جسم نیست؛ اما آن چه را که اراده می‌کند، از طریق دست اولیای خود به ظهور می رساند و کمکی را که می خواهد به سوی بنده ای بفرستد، با پای اولیای خود می رساند و خونی را که می خواهد از سوی خود برای احیای دین خودش ریخته شود، از طریق شهادت اولیای خودش ظاهر می سازد. از این رو، همان طور که دست امام علی (ع) دست قدرت خدا و لقب ایشان «یدالله» است، خون امام حسین (ع) نیز خون خدا و لقب ایشان «ثارالله» است.
السلام علیک یا ثارالله و بن ثاره… (۵)
 
 
پی نوشت:
۱. فتح: ۱۰
۲. ر.ک: الطریحی، مجمع البحرین، ج ۱، ص ۲۳۷، محمد معین، فرهنگ فارسی، ج ۱، ص ۱۱۸۵؛ مفردات راغب، ص ۸۱.
۳. الجواهر السنیه، ص ۹۴ – بحارالانوار، ج ۶۷، ص ۲۵۴.
۴. محاسن برقی، ج ۱، ص ۲۹۱.
۵. قمی، عباس، مفاتیح الجنان، زیارت عاشورای معروفه
 
منبع: پرسمان > فروردین ۱۳۸۴، شماره ۳۱، به نقل از سایت پایگاه حوزه، به آدرس http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/4892/5046/44638?ParentID=79898 با تصرف و تلخیص.

همچنین ببینید

ماهنامه موعود شماره 280 و 281

شماره ۲۸۰ و ۲۸۱ مجله موعود منتشر شد

با امکان دسترسی سریع دیجیتال ؛ شماره ۲۸۰ و ۲۸۱ مجله موعود منتشر شد ماهنامه …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *