موعود پایگاه اینترنتی موعود
آنچه در این نوع انیمیشن‌های وارداتی دیده می‌شود غیر از آموزه‌های دینی است، دنیایی بی‌خدا و معنویت و عبادت که قدرت دست خدا نیست و بشر و جادوگران و موجودات ریز و نامرئی آن را اداره می‌کنند.
با توجه به قرار گرفتن در هفته جهانی کودک، نگاهی به تولیدات انیمیشنی و جهان بینی نهفته در پس آنها داشته ایم و در این راستا با حجت الاسلام داریوش عشقی، دبیر انجمن معنویت نوین، کارشناس ارشد مشاوره و استاد سطح عالی حوزه به گفتگو نشسته ایم؛ گفتگوی ما با رییس مرکز مشاوره عمومی‌با رویکرد اسلامی حُسنی در ذیل می آید:
انیمیشن هایی که امروز برای کودکان تولید می‌شود چه جهان بینی را به القاء می‌کنند؟
باید دانست اگر بخواهیم کارتون و انیمیشن های جذاب برای کودک تولید کنیم که جذاب باشد، هزینه آن از ساخت یک فیلم بیشتر است. هیچ فیلمی‌بدون منظور و مقصود تولید نمی‌شود بلکه هدفی دارد که پیرو همان هدف، اسپانسری برای آن پیدا شده و برای آن هزینه می‌کند. کارتون هم به همین صورت. اما انیمیشن هایی که امروز در میان کودکان بسیار پرطرفدار است و البته موارد بسیاری از آنها از شبکه پویا پخش می‌شود، اصلا چیزی با عنوان معنویت، خدا، شریعت و عبادت در آن دیده نمی‌شود و در عوض، اموری در آن بُلد و برجسته می‌شود و فضایی برای بچه ها ترسیم می‌کند که آنها را با دنیایی غیر از آنچه ما می‌شناسیم و به آنها معرفی می‌کنیم، آشنا می‌کند. این بدان جهت است که افراد در مباحث تربیتی به این مساله پی برده‌اند که اگر اعتقادی را بخواهند در جامعه ای بنیانگذاری کنند، باید سراغ بچه ها رفته و روی آنها سرمایه گذاری کرده و آنچه که مورد نظرشان است را به کودکان القاء کنند.
آیا نمونه هایی برای این موضوع سراغ دارید که از شبکه های ایران برای بچه ها به نمایش گذاشته می‌شود؟
بله؛ کارتون های غارنشینان، ظهور نگهبانان، دلیر، گلادیاتورهای دست و پا چلفتی، شِرِک ۴ و …. در این نوع انیمیشن ها جلوه های ویژه که ساخت آن در فیلم سخت و دشوار است در کارتون به راحتی به تصویر کشیده می‌شود و این جذابیت آن را صد چندان می‌کند. وقتی این انیمیشن ها بررسی می‌شود، متوجه می‌شویم قدرت در دنیا در دست یک جادوگر است و او حرف اول و آخر را می زند یا بحثی به عنوان تناسخ در این کارتون ها به صورت ظریف نمایش داده می‌شود و به زیبایی نشان داده نمی‌شود که روح انسان پس از مرگ وارد جسم دیگری می‌شود. (این کاملا با آموزه های دینی ما در تضاد است)؛ یا در برخی از این کارتون ها ثابت می‌کند در جنگل ها موجوادت ریزی هستند که ملکه ای دارند و از جنگل محافظت می‌کنند. در پی این نو نمایش، به کودک القاء می‌شود که هر موجودی وظیفه ای دارد و آن ملکه است که از طبیعت نگهبانی کرده یا فصل ها را جا به جا می‌کند و خدایی در کار نیست!
یا در انیمیشنی دیگر مشاهده می‌کنیم این نور ماه است که تعیین می‌کند چه کسی چه جایگاهی دارد و چه کار باید کند، این کاملا با اصل وحی و ارتباط انسان با ماوراء و خدا در تضاد است و تفکراتی مادی گرایانه و دنیوی در خصوص خلقت دنیا به کودک القاء می‌کند. یا در کارتون دیگری می‌بینیم قدرت بارش برف در دست انسانی است که با امور جادویی می تواند روز برفی را تعیین کند.
بنابراین آن چه که در این نوع انیمیشن های وارداتی به کشور دیده می‌شود – که متاسفانه برای کودکان هم از شبکه های داخلی پخش می‌شود – غیر از چیزی است که ما بر طبق آموزه های خود به کودکان آموزش می دهیم؛ دنیایی بی خدا و معنویت و عبادت که قدرت دست خدا نیست و بشر و جادوگران و موجودات ریز و نامرئی آن را اداره می‌کنند.
با این توصیف انسان طراز اول و جامعه آرمانی چطور در این نوع انیمیشن ها به نمایش گذاشته می‌شود؟
جامعه آرمانی در این نوع کارتون ها زمانی محقق می‌شود که یک نفر به عنوان منجی می آید و مشکلات را حل می‌کند. این موجود غالبا یا هیولایی است به اسم شرک که موجودات را از دست انسانی مستبد نجات می دهد یا انسان جوانی است که نقش تولید سرما و گرما دارد و بشر ار از لولو خورخوره نجات می دهد. اما در انیمیشنی دیگر می‌بینیم دختری مسیحی زمانی که می خواهد ازدواج کند، کنار کلیسا ایستاده و شهاب سنگی به او برخورد می‌کند که در اثر این برخورد انرژی وارد بدن او شده و او را تبدیل به هیولایی می‌کند؛ سپس او را داخل آزمایشگاهی برده تا زمانی که متوجه می‌شوند بیگانه ای پیدا شده که می خواهد زمین را از بین ببرد و دختر به جنگ با این بیگانه اقدام می‌کند.با دقت در این انیمیشن متوجه می‌شویم این کارتون تفکر نبرد آرماگدون را القاء می‌کند و با جنگ آخرالزمان و روایات ما آن را تطبیق می دهند. بر این اساس شخص بیگانه که قرار است زمین را از بین ببرد، همان امام زمان (عج) است که در این کارتون همانند روایاتی که وارد شده، ایشان شروع به صحبت با مردم کرده و می‌گوید پیام من صلح است و نیت بدی ندارم اما اکثر شما کشته می‌شوید. جالب است که دقیقا طبق روایات، همه مردم کرده زمین این فرد را می‌بینند و صدایش را می‌شنوند اما دختر مسیحی که منجی مردم است، پا در میدان گذاشته و با بیگانه می جنگد و او را از بین می‌برد. بنابراین در این دست انیمیشن ها منجی جامعه دختری مسیحی، یا جادوگرانی هستند که مردم را از شرور و جامعه را از بهم ریختگی نجات می دهند.
انیمیشن هایی که در داخل تولید می‌شود چطور؟ آیا اینها توانسته است جهان بینی الهی به افکار و باورهای کودکان ما تزریق کند؟
اگر کارتون های داخلی ما جذابیت داشته باشند، می توانیم به جای انیمیشن های وارداتی از آنها استفاده کرده و آموزه های دینی و فرهنگ اصیل ایرانی را به وسیله آن در میان کودکان ترویج دهیم. اما کارتون های داخلی علاوه بر محصناتی که دارند از نقاط ضعفی هم برخوردارند؛ به طور مثال کارتونی ساخته می‌شود که مادربزرگ دست نوه خود را می‌گیرد و به مسجد می روند و در راه با مادر دختر برخورد می‌کنند که او با ظاهری خاص پس از احوالپرسی به خانه می رود. در این کارتون نماز و مسجد منحصر به پیرزنی چادری شده که سنتی و مربوط در گذشته است و مادر جوان با صورتی ارایش کرده و پوششی بدون چادر با موهایی کمی‌بیرون آمده، نماد زنی امروزی است که با مسجد و نماز میانه ای ندارد. یا در انیمیشن شکرستان خبری از معنویت و خدا و عبادت نیست اگر چه این کارتون در زمینه انتقال فرهنگ ایرانی نقش مثبتی دارد اما معنویت در آن کمرنگ است. بنابراین گاهی سازندگان انیمیشن ها می خواهند ابرو درست کنند اما می زنند چشم را هم کور می‌کنند.
برای نهادینه سازی آموزه های اصیل دینی و فرهنگ غنی ایرانی در انیمشین ها و کارتون ها چه اقدامات و راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟
نخست باید باور کنیم که سن تربیت معنوی از همان کودکی است؛ خیلی ها هنوز این باور را قبول ندارند و حاضر نیستند در این زمینه هزینه کنند برای همین شاهدیم که برای تولید فیلم با کیفیت هزینه می‌کنند اما برای انیمیشن نه. دوم؛ ما ثابت کرده ایم کارتون های داخلی می توانیم بسازیم که برای بچه ها جذاب باشد، خوب است با مشاور مذهبی و روان شناس های زبده، انیمیشن هایی تولید کنیم که فرهنگ های ارزشی ما را از احترام به پدر و مادر تا حقوق شهروندی به نمایش درآوریم و در کنار آن مسائل بنیادی اعتقادی و خدا برای کودک معرفی شود. تاثیر این کارتون ها از کلاس ها و دوره آموزشی و کتاب بیشتر است و بچه ها با کارتون ارتباط بهتری می‌گیرند. ما در زمینه محتوا کم نداریم از زندگی و کودکی ائمه معصومین (ع) گرفته تا نمونه کودکان موفق امروز را می توانیم در قالب انیمیشن برای بچه ها به نمایش بگذاریم؛ اما مشاهده می‌شود کارتون های مربوط به بزرگان دین آنقدر با کیفیت پایین و ضعیف تولید می‌شود که کودک رغبتی به دیدن آنها ندارد.
شبستان
