موعود پایگاه اینترنتی موعود
هدف نهایی و غایی عرفان راستین اسلامی، قرب الی الله است؛ این عرفان بر خلاف صوفیه نمی‌گوید عارف به مرتبه ای می رسد که خدا یا فنای در حق می‌شود.
حجت الاسلام عبدالرحیم بیرانوند، کارشناس ارشد فرق و ادیان در گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان با تاکید بر این که یکی از پرمغزترین و زیباترین ادعیه که از معصومین (ع) به دست ما رسیده، مناجات شعبانیه است، گفت: ما دعاهای بسیاری داریم که مملو از مضامین عالی و عرفانی است اما برخی از آنها همچون مناجات شعبانیه امام سجاد (ع) ویژگی و برجستگی خاصی دارند و از سوی عرفا بر این قبیل مناجات تاکید شده است. از جمله می توان به تاکید امام خمینی (ره) بر این مساله اشاره کرد تا جایی که ایشان در وصیت نامه خود از مناجات شعبانیه یاد می‌کنند.
وی این مناجات را برای افرادی که اهل توسل و تضرع و خشوع و به تعبیری اهل اتصال به مبدا یعنی خدا هستند، وسیله ای برای تقرب دانست و ادامه داد: در عرفان اسلامی هدف غائی و نهایی عارف، قرب الهی باید باشد. این خود شاخصه است یعنی عارف با توسل و تمسک بر یکسری ابزار از جمله ادعیه، می خواهد به خدا برسد لذا تقرب به عنوان هدف غایی برای او ترسیم می‌شود و در این راه تقرب هایی که غیر خداست، کنار گذاشته می‌شود.
وی به نقص اساسی شبه عرفان های موجود اشاره و تاکید کرد: در عرفان های کاذب تقرب به قطب فرقه، هدف نهایی است و او می خواهد دل بندگان خدا را از حق منحرف کرده و به شیوه های مختلف سلطه بر مخاطب خود پیدا کند.
مولف کتاب “عنکبوت های دنیادار” ابراز کرد: فراز عالی در مناجات شعبانیه داریم با این مضمون “الهی هب لی کمال الانقطاع الیک…”؛ این فراز یکی از زیباترین و عمیق ترین مفاهیم عرفانی در آن نهفته است. در این فراز شریف حضرت (ع) می فرمایند: خدایا کمال جدایی از مخلوقات را برای رسیدن به خود، به من ارزانی کن. این کمال انقطاع به سوی خدا به این معناست که انسان از وابستگی و تعلق به هر چیز رها شده و تنها به خدا وابسته و پیوسته شود و این هدف نهایی سالک است.
حجت الاسلام بیرانوند عنون کرد: وقتی بیان می‌شود هدف نهایی و غایی عرفان راستین اسلامی، قرب الی الله است، در واقع می خواهیم بطلان آن جنبه ای را که برخی از صوفیان یا فرقه های دیگر مطرح می‌کنند – یعنی دعوت به خویش، یا مفاهیم گنگ مانند فنا و وصول به خدا را به جای تقرب مطرح می‌کنند و تقرب را نگاهی بلند پروازانه و غیر ممکنی که دست یافتن آن برای انسان در توان او نیست، می دانند – آشکار کنیم.
وی عنوان کرد: بر اساس دیدگاه عرفان اسلامی آنچه برای انسان مقدور است، قرب به خدا است. در این عرفان نمی توان گفت عارف به مرتبه ای می رسد که خدا می‌شود یا فنای در حق می‌شود (چیزی که صوفیه می‌گوید) بلکه معتقدیم انسان می تواند با بندگی و عبادت خدا به پروردگار نزدیک شده و رفتار و کردار او مرضی الهی باشد به طوری که گوش او، گوشی الهی، چشم او، چشمی الهی، زبان او زبانی الهی و دستان او دستانی الهی باشد.
حجت الاسلام بیران وند تاکید کرد: اما این مراتبی که عرفان راستین می‌گوید هرگز به معنی فانی شدن سالک در خدا یا واصل شدن او به مرتبه خدایی نیست و لذا ما ترجیح می دهیم که از تعاریفی که مبهم و گنگ است یا بوی شرک می دهد به عنوان هدف غایی عارف در عرفان اسلامی استفاده نکنیم بلکه از تعبیر روشن قرآنی برای تعیین هدف غایی در عرفان اسلامی‌بهره جوییم.
این کارشناس ارشد فرق و ادیان یادآور شد: بنابراین در بین دعاها یکی از دعاهایی که بسیار دقیق و زیبا این رابطه و این هدف نهایی عارف را بیان می‌کند، مناجات شعبانیه و به خصوص فراز یادشده است نه این که دکان داری کنیم و عرفان ما کاسبی باشد لذا این که بازار عده ای گرم است، چیزی جز دکان داری نیست. اگر بتوانیم به مردم دعاهای شریف و زیبایی مانند مناجات شعبانیه را معرفی کنیم، خود این دعا در واقع شیوه بندگی و معرفت نسبت به خدای متعال را به انسان های یاد می دهد.
