موعود پایگاه اینترنتی موعود
شفاعت رهبری، شفاعتی است که شامل نجات از عذاب و نیل به حسنات و حتی بالا رفتن درجات می‌باشد.
کلمه شفاعت در لغت به معنای جفت شدن و کنار هم قرار گرفتن دو چیز است.[۱] در اصطلاح کلامی نیز شفاعت به معنای وساطت اولیا و برگزیدگان الهی، برای رساندن بندگان به
فیض رحمت و مغفرت الهی و دستگیری و نجات آنان است.[۲]
شهید مطهری می‌گوید: شفاعت اقسامی دارد که برخی از آنها نادرست و ظالمانه است و در دستگاه الهی وجود ندارد ولی برخی، صحیح و عادلانه است و وجود دارد. نوع نادرست شفاعت که به دلایل عقلی و نقلی
مردود شناخته شده است این است که گناهکار بتواند وسیله ای برانگیزد و به توسط آن از نفوذ حکم الهی جلوگیری کند، درست همان طوری که در پارتی بازی های اجتماعات منحطّ بشری تحقق دارد. اما شفاعت
صحیح که تأیید کننده قانون و حافظ نظام است و آیات و روایات زیادی از طریق شیعه و سنی وجود آن را اثبات می‌کند بر دو گونه است:
۱. شفاعت «رهبری» یا شفاعت «عمل».
۲. شفاعت «مغفرت» یا شفاعت «فضل».
شفاعت رهبری، شفاعتی است که شامل نجات از عذاب و نیل به حسنات و حتی بالا رفتن درجات می‌باشد.
شفاعت مغرفت، شفاعتی است که تأثیر در از بین بردن عذاب و در مغفرت گناهان است و حداکثر ممکن است سبب وصول به حسنات و ثواب ها هم بشود، ولی بالا برنده درجه شخص نخواهد بود، و رسول اکرم ـ
صلّی الله علیه و آله ـ درباره این قسم از شفاعت فرمود: «من شفاعتم را برای گناهکارانی از امتم که مرتکب گناه کبیره شده‌اند ذخیره کرده ام، اما نیکوکاران مورد مۆاخذه قرار نمی‌گیرند.»[۳]
چه کسانی شفاعت می‌کنند؟
از جمله شفاعت کنندگان پیغمبران می‌باشند و در اینکه رسول گرامی اسلام دارای مقام شفاعت می‌باشد تردیدی نیست و اهل سنت و شیعه نیز در آن اتفاق نظر دارند.
در روایتی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ آمده است که هیچ یک از انبیاء و رسل شفاعت نمی‌کنند تا اینکه خدا به آنها اجازه دهد به جز پیغمبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ که خدا قبل از قیامت اجازه شفاعت را
به او داده است و شفاعت نخست، برای او و امامان از فرزندان او سپس برای انبیاء است.[۴]
به یقین امامان معصوم نیز شفاعت خواهند کرد و روایاتی برای این معنی دلالت دارد که برخی از آنها را ذکر می‌کنیم:
از امام صادق ـ علیه السّلام ـ درباره آیه شریفه (فَمَا لَنَا مِن شَافِعِینَ )[۵] (کافران گویند) پس برای ما نه شفیعانی هست و نه دوستان صمیمی. فرمود: شفیعان ائمه هستند و دوستان از مۆمنین.[۶]
روایات بسیاری درباره شفاعت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و فرزندان او غیر از ائمه هدی و مۆمنان حتی بچه های سقط شده آنها نیز وارد شده است.[۷]
پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: فقرای از شیعیان علی و خاندان علی را پس از او سبک مشمارید که هر یک از آنان عده ای همچون قبایل ربیعه و مضر را شفاعت می‌کنند.[۸]
امیرمومنان امام علی علیه السلام می فرمایند:
از جمله شفیعان علماء و شهدا می‌باشند. حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: چون روز قیامت شود خداوند عالم و عابد را برانگیزد، پس به عالم می‌گویند بایست و برای مردم شفاعت کن به پاداش اینکه
آنان را نیکو تربیت کردی…[۹]
از جمله شفیعان، زائران قبر امام حسین ـ علیه السّلام ـ هستند. امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: … به زوار قبر امام حسین ـ علیه السّلام ـ گفته می‌شود دست هر که را که دوست دارید بگیرید و آنها را به
بهشت ببرید…[۱۰] و از جمله شفاعت کنندگان ملائکه می‌باشند[۱۱] همان طور که قرآن کریم نیز شفاعت می‌کند.[۱۲]قرآن در قیامت شفاعت می‌کند
هر کسی که در جوانی قرآن را بخواند به طوری که با گوشت و خون او مخلوط شود خداوند او را با سفرای گرامی و ابرار خود قرار می دهد و قرآن روز قیامت از او حمایت و جانب داری می‌کند و در درگاه الهی عرض
می‌کند خداوندا هر صاحب کرداری به اجر عمل خود رسیده است مگر آنکس که به گفتار من عمل نمود.
خداوندا اعطایای خود را به او برسان. خداوند دو حله از حله های بهشت به او می پوشاند و تاج کرامت بر سر او می نهد آنگاه به قرآن خطاب می فرماید و می‌گوید فزونتر از این مایل بودم سپس خداوند مقام امن را
در دست راست و مقام خلد را در دست چپ او می نهد و وارد بهشت می‌گردد به او گفته می‌شود یک آیه از آیات قرآن را تلاوت کن و یک درجه بالاتر برو آنگاه به قرآن خطاب می‌شود آیا عطایای خود را به او
دادیم و تو را راضی نمودیم؟
قرآن می‌گوید: آری خداوندا
بنابراین قرآن از خداوند در خواست می‌کند و در درگاه الهی شفاعت می‌کند. (الکافی، ج ۲، ص ۶۰۱)
راجع به شفاعت قرآن روایت فراوانی در کتاب سنی و شیعه نقل شده است:
از پیامبر اسلام نقل شده:
قرآن شفاعت کننده ای است که شفاعت او پذیرفته می‌شود و شکایت کننده ای است که خصومت او تصدیق می‌شود.
از پیامبر اسلام نقل شده:
قرآن را بیاموزید زیرا قرآن برای اصحاب خود روز قیامت شفاعت خواهد نمود.
از پیامبر اسلام نقل شده:
روزه و قرآن برای کسی که روزه گرفته است و در شبها قرآن تلاوت کرده استشفاعت می‌کنند روزه می‌گوید پروردگارا این شخص را از خوردن غذا و انجام شهوات در روز مانع شدم پس شفاعت مرا درباره او بپذیر.
قرآن می‌گوید من این شخص را از خواب شب باز داشتم پس شفاعت مرا درباره او بپذیر. پس شفاعت هر دو درباره او پذیرفته می‌شود.
از حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده:
سوره تبارک که سی آیه است برای شخصی که آن را خوانده است شفاعت می‌کند تا او آمرزیده شود.
از حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده:
شفاعت کنندگان پنج تایند: ۱ – قرآن ۲ – خویشاوندان ۳ – امانت ۴ – رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم ۵ – اهل بیت علیه السلام
امیرمومنان علیه السلام می فرمایند:
بدانید که قرآن شفاعت کننده است و شفاعت او پذیرفته می‌شود و گوینده است و گفتارش تصدیق می‌گردد و هر کس قرآن برای وی روز قیامت شفاعت کند شفاعت قرآن در باره او پذیرفته می‌شود. (تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۲)
پی نوشت ها:
[۱]. راغب اصفهانی، مفردات، چاپ دوم، انتشارات مرتضوی، چاپخانه حیدری، ص ۲۷۰.
[۲]. جعفر سبحانی، الهیات، ج ۴، ص ۳۴۴، چاپ دوم، نشر مرکز جهانی علوم اسلامی قم.
[۳]. شهید مطهری، مجموعه آثار، ج ۱، چاپ پنجم، انتشارات صدرا، ص ۲۴۷.
[۴]. علامه طباطبایی، المیزان، ترجمه مکارم شیرازی، ج ۱، چاپ گلشن، ص ۲۳۸.
[۵]. سوره شعرا، آیه ۱۰۰.
[۶]. موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج اول، ترجمه سیدمهدی حائری قزوینی، چاپ نگین، ص ۴۵۳، و بحارالانوار، ۸/۴۲.
[۷]. تفسیر المیزان، ج ۱، ص ۲۳۸.
[۸]. مکیال المکارم، ج اول، ص ۴۵۴، و، ج ۸، ص ۵۹.
[۹]. همان، بحارالانوار، ج ۸، ص ۵۹.
[۱۰]. مکیال المکارم، ج اول، ص ۴۴۴ و ۴۴۵، و بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۲۷.
[۱۱]. تفسیر المیزان، ترجمه مکارم شیرازی، ص ۲۲۷.
[۱۲]. مجموعه آثار شهید مطهری، ج اول، ص ۲۵۴
____
جام
