نیمه شعبان، شب مبارکی است؛ زیرا ولادت باسعادت امام زمان أرواحنا له الفداء در سحر این شب در سال دویست و پنجاه و پنج هجری قمری واقع شده و باعث مزید شرافت این شب مبارک گردیده است.
نیمه شعبان،شب بسیار مبارکى است (از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام روایت شده که: از حضرت امام محمد باقر علیه السلام درخصوص فضیلت شب نیمه شعبان سوال شد و فرمود :آن شب بعد از لیله القدر افضل شبها است ودر آن شب خداوند به بندگانش فضل خود را عطا مى فرماید و مى آمرزد ایشان را به من و کرم خویش پس سعى و کوشش کنید در تقرب جستن به سوى خداى تعالى، از جمله برکات این شب مبارک آن است که ولادت باسعادت حضرت امام زمان أرواحنا له الفداء در سحر این شب، در سال دویست و پنجاه و پنج هجری قمری واقع شده و باعث مزید شرافت این شب مبارک گردیده است.
پانزده عمل در پانزدهمین شب ماه شعبان
براى این شب چندین عمل است که در ادامه میآید:
*غسل
باعث تخفیف گناهان مى شود
*احیاء این شب همراه با نماز، دعا و استغفار
چنانچه امام زین العابدین(علیه السلام) انجام میدادند و در روایت است، هر که این شب را احیا دارد در روزى که دلها بمیرند دل او نخواهد مرد.
*زیارت حضرت امام حسین(علیه السلام)
افضل اعمال این شب و باعث آمرزش گناهان است و هر که خواهد با او مصافحه کند، روح صد و بیست و چهار هزار پیغمبر در این شب وی را زیارت کنند: و اقل زیارت آن حضرت آن است که، پشت بام رفته، به جانب راست و چپ نظر کند، سپس سر به جانب آسمان بلند کرده، آن حضرت را به این کلمات زیارت نماید.
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
افراد در هر کجا که باشد، در هر وقت آن حضرت را به این کیفیت زیارت کند، ثواب حج و عمره براى او نوشته شود.
*[دعاى اللَّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنَا هَذِهِ وَ مَوْلُودِهَا] خواندن این دعا که شیخ و سید نقل کرده اند، به منزله زیارت امام زمان صلوات الله علیه است:
اللَّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنَا [هَذِهِ] وَ مَوْلُودِهَا وَ حُجَّتِکَ وَ مَوْعُودِهَا الَّتِی قَرَنْتَ إِلَى فَضْلِهَا فَضْلًا فَتَمَّتْ کَلِمَتُکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لَا مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِکَ وَ لَا مُعَقِّبَ لِآیَاتِکَ نُورُکَ الْمُتَأَلِّقُ وَ ضِیَاؤُکَ الْمُشْرِقُ وَ الْعَلَمُ النُّورُ فِی طَخْیَاءِ الدَّیْجُورِ الْغَائِبُ الْمَسْتُورُ جَلَّ مَوْلِدُهُ وَ کَرُمَ مَحْتِدُهُ وَ الْمَلَائِکَهُ شُهَّدُهُ وَ اللَّهُ نَاصِرُهُ وَ مُؤَیِّدُهُ إِذَا آنَ مِیعَادُهُ وَ الْمَلَائِکَهُ [فَالْمَلَائِکَهُ] أَمْدَادُهُ سَیْفُ اللَّهِ الَّذِی لَا یَنْبُو وَ نُورُهُ الَّذِی لَا یَخْبُو وَ ذُو الْحِلْمِ الَّذِی لَا یَصْبُو مَدَارُ الدَّهْرِ وَ نَوَامِیسُ الْعَصْرِ وَ وُلَاهُ الْأَمْرِ وَ الْمُنَزَّلُ عَلَیْهِمْ مَا یَتَنَزَّلُ [یَنْزِلُ] فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ وَ أَصْحَابُ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ تَرَاجِمَهُ وَحْیِهِ وَ وُلَاهُ أَمْرِهِ وَ نَهْیِهِ اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى خَاتِمِهِمْ وَ قَائِمِهِمْ الْمَسْتُورِ عَنْ عَوَالِمِهِمْ اللَّهُمَّ وَ أَدْرِکْ بِنَا أَیَّامَهُ وَ ظُهُورَهُ وَ قِیَامَهُ وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَنْصَارِهِ وَ اقْرِنْ ثَارَنَا بِثَارِهِ وَ اکْتُبْنَا فِی أَعْوَانِهِ وَ خُلَصَائِهِ وَ أَحْیِنَا فِی دَوْلَتِهِ نَاعِمِینَ وَ بِصُحْبَتِهِ غَانِمِینَ وَ بِحَقِّهِ قَائِمِینَ وَ مِنَ السُّوءِ سَالِمِینَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ* وَ صَلَوَاتُهُ عَلَى [وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى] سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ عَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ الصَّادِقِینَ وَ عِتْرَتِهِ النَّاطِقِینَ وَ الْعَنْ جَمِیعَ الظَّالِمِینَ وَ احْکُمْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ یَا أَحْکَمَ الْحَاکِمِینَ
*[دعاى اللَّهُمَّ أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ] شیخ از اسماعیل بن فضل هاشمی روایت کرده که گفت: حضرت صادق(علیه السلام) این دعا را به من آموخت تا آن را در شب نیمه شعبان بخوانیم
اللَّهُمَّ أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ الْخَالِقُ الرَّازِقُ الْمُحْیِی الْمُمِیتُ الْبَدِیءُ الْبَدِیعُ لَکَ الْجَلَالُ وَ لَکَ الْفَضْلُ وَ لَکَ الْحَمْدُ وَ لَکَ الْمَنُّ وَ لَکَ الْجُودُ وَ لَکَ الْکَرَمُ وَ لَکَ الْأَمْرُ وَ لَکَ الْمَجْدُ وَ لَکَ الشُّکْرُ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِی وَ ارْحَمْنِی وَ اکْفِنِی مَا أَهَمَّنِی وَ اقْضِ دَیْنِی وَ وَسِّعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی فَإِنَّکَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ کُلَّ أَمْرٍ حَکِیمٍ تَفْرُقُ وَ مَنْ تَشَاءُ مِنْ خَلْقِکَ تَرْزُقُ فَارْزُقْنِی وَ أَنْتَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ فَإِنَّکَ قُلْتَ وَ أَنْتَ خَیْرُ الْقَائِلِینَ النَّاطِقِینَ وَ اسْئَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ فَمِنْ فَضْلِکَ أَسْأَلُ وَ إِیَّاکَ قَصَدْتُ وَ ابْنَ نَبِیِّکَ اعْتَمَدْتُ وَ لَکَ رَجَوْتُ فَارْحَمْنِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
*این دعا را بخواند چون حضرت رسول(صلى الله علیه و آله) در این شب آن را مى خواندند
اللَّهُمَّ اقْسِمْ لَنَا مِنْ خَشْیَتِکَ مَا یَحُولُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ مَعْصِیَتِکَ وَ مِنْ طَاعَتِکَ مَا تُبَلِّغُنَا بِهِ رِضْوَانَکَ وَ مِنَ الْیَقِینِ مَا یَهُونُ عَلَیْنَا بِهِ مُصِیبَاتُ الدُّنْیَا اللَّهُمَّ أَمْتِعْنَا بِأَسْمَاعِنَا وَ أَبْصَارِنَا وَ قُوَّتِنَا مَا أَحْیَیْتَنَا وَ اجْعَلْهُ الْوَارِثَ مِنَّا وَ اجْعَلْ ثَارَنَا عَلَى مَنْ ظَلَمَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَى مَنْ عَادَانَا وَ لَا تَجْعَلْ مُصِیبَتَنَا فِی دِینِنَا وَ لَا تَجْعَلِ الدُّنْیَا أَکْبَرَ هَمِّنَا وَ لَا مَبْلَغَ عِلْمِنَا وَ لَا تُسَلِّطْ عَلَیْنَا مَنْ لَا یَرْحَمُنَا بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
دعاى مذکور جامع و کامل بوده و خواندن آن در اوقات دیگر نیز غنیمت است، از عوالى اللئالى نقل شده که حضرت رسول(صلى الله علیه و آله) همیشه این دعا را مىخواندند.
*صلوات هر روز را که در وقت زوال مىخواند بخواند
*دعاى کمیل که ورود آن در این شب است را نیز بخواند
*[هر یک از تسبیحات اربعه را صد مرتبه] بخواند تا خداوند تعالى گناهان گذشته او را بیامرزد، حاجتهاى دنیا و آخرت او را نیز برآورده نماید.سُبْحانَ اللَّهِ و الْحَمْدُ لِلَّهِ* و اللَّهُ أَکْبَرُ و لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ*
*دو رکعت نماز
شیخ در مصباح از ابو یحیى در ضمن خبرى در فضیلت شب نیمه شعبان روایت کرده که گفت: بمولاى خودم حضرت صادق علیه السلام گفتم که بهترین دعاها در این شب کدام است، فرمود هر گاه به جا آوردى نماز عشاء را، دو رکعت نماز بخوان؛ در رکعت اول حمد و سوره جحد که قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ و در رکعت دوم حمد و سوره توحید که قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ است را بخوان، سپس چون سلام دادى، بگو سُبْحانَ اللَّهِ* سى و سه مرتبه و الْحَمْدُ لِلَّهِ* سى و سه مرتبه و اللَّهُ أَکْبَرُ سى و چهار مرتبه پس بگو
یَا مَنْ إِلَیْهِ مَلْجَأُ الْعِبَادِ [یَلْجَأُ الْعِبَادُ] فِی الْمُهِمَّاتِ وَ إِلَیْهِ یَفْزَعُ الْخَلْقُ فِی الْمُلِمَّاتِ یَا عَالِمَ الْجَهْرِ وَ الْخَفِیَّاتِ [وَ] یَا مَنْ لَا تَخْفَى عَلَیْهِ خَوَاطِرُ الْأَوْهَامِ وَ تَصَرُّفُ الْخَطَرَاتِ یَا رَبَّ الْخَلَائِقِ وَ الْبَرِیَّاتِ یَا مَنْ بِیَدِهِ مَلَکُوتُ الْأَرَضِینَ وَ السَّمَاوَاتِ أَنْتَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ أَمُتُّ إِلَیْکَ بِ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ فَیَا لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ اجْعَلْنِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ مِمَّنْ نَظَرْتَ إِلَیْهِ فَرَحِمْتَهُ وَ سَمِعْتَ دُعَاءَهُ فَأَجَبْتَهُ وَ عَلِمْتَ اسْتِقَالَتَهُ فَأَقَلْتَهُ وَ تَجَاوَزْتَ عَنْ سَالِفِ خَطِیئَتِهِ وَ عَظِیمِ جَرِیرَتِهِ فَقَدِ اسْتَجَرْتُ بِکَ مِنْ ذُنُوبِی وَ لَجَأْتُ إِلَیْکَ فِی سَتْرِ عُیُوبِی اللَّهُمَّ فَجُدْ عَلَیَّ بِکَرَمِکَ وَ احْطُطْ خَطَایَایَ بِحِلْمِکَ وَ عَفْوِکَ وَ تَغَمَّدْنِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ بِسَابِغِ کَرَامَتِکَ وَ اجْعَلْنِی فِیهَا مِنْ أَوْلِیَائِکَ الَّذِینَ اجْتَبَیْتَهُمْ لِطَاعَتِکَ وَ اخْتَرْتَهُمْ لِعِبَادَتِکَ وَ جَعَلْتَهُمْ خَالِصَتَکَ وَ صَفْوَتَکَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِمَّنْ سَعَدَ جَدُّهُ وَ تَوَفَّرَ مِنَ الْخَیْرَاتِ حَظُّهُ وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ سَلِمَ فَنَعِمَ وَ فَازَ فَغَنِمَ وَ اکْفِنِی شَرَّ مَا أَسْلَفْتُ وَ اعْصِمْنِی مِنَ الِازْدِیَادِ فِی مَعْصِیَتِکَ وَ حَبِّبْ إِلَیَّ طَاعَتَکَ وَ مَا یُقَرِّبُنِی مِنْکَ وَ یُزْلِفُنِی عِنْدَکَ سَیِّدِی إِلَیْکَ یَلْجَأُ الْهَارِبُ وَ مِنْکَ یَلْتَمِسُ الطَّالِبُ وَ عَلَى کَرَمِکَ یُعَوِّلُ الْمُسْتَقِیلُ التَّائِبُ أَدَّبْتَ عِبَادَکَ بِالتَّکَرُّمِ وَ أَنْتَ أَکْرَمُ الْأَکْرَمِینَ وَ أَمَرْتَ بِالْعَفْوِ عِبَادَکَ وَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ اللَّهُمَّ فَلَا تَحْرِمْنِی مَا رَجَوْتُ مِنْ کَرَمِکَ وَ لَا تُؤْیِسْنِی مِنْ سَابِغِ نِعَمِکَ وَ لَا تُخَیِّبْنِی مِنْ جَزِیلِ قِسَمِکَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ لِأَهْلِ طَاعَتِکَ وَ اجْعَلْنِی فِی جُنَّهٍ مِنْ شِرَارِ بَرِیَّتِکَ رَبِّ إِنْ لَمْ أَکُنْ مِنْ أَهْلِ ذَلِکَ فَأَنْتَ أَهْلُ الْکَرَمِ وَ الْعَفْوِ وَ الْمَغْفِرَهِ وَ جُدْ عَلَیَّ بِمَا أَنْتَ أَهْلُهُ لَا بِمَا أَسْتَحِقُّهُ فَقَدْ حَسُنَ ظَنِّی بِکَ وَ تَحَقَّقَ رَجَائِی لَکَ وَ عَلِقَتْ نَفْسِی بِکَرَمِکَ فَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ وَ أَکْرَمُ الْأَکْرَمِینَ اللَّهُمَّ وَ اخْصُصْنِی مِنْ کَرَمِکَ بِجَزِیلِ قِسَمِکَ وَ أَعُوذُ بِعَفْوِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ وَ اغْفِرْ لِیَ الذَّنْبَ الَّذِی یَحْبِسُ عَلَیَّ [عَنِّی] الْخُلُقَ وَ یُضَیِّقُ عَلَیَّ الرِّزْقَ حَتَّى أَقُومَ بِصَالِحِ رِضَاکَ وَ أَنْعَمَ بِجَزِیلِ عَطَائِکَ وَ أَسْعَدَ بِسَابِغِ نَعْمَائِکَ فَقَدْ لُذْتُ بِحَرَمِکَ وَ تَعَرَّضْتُ لِکَرَمِکَ وَ اسْتَعَذْتُ بِعَفْوِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ وَ بِحِلْمِکَ مِنْ غَضَبِکَ فَجُدْ بِمَا سَأَلْتُکَ وَ أَنِلْ مَا الْتَمَسْتُ مِنْکَ أَسْأَلُکَ بِکَ لَا بِشَیْءٍ هُوَ أَعْظَمُ مِنْکَ
در ادامه به سجده مىروى و مى گویى: یَا رَبِ (بیست مرتبه)، یَا اللَّهُ (هفت مرتبه)، لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّهَ إِلَّا بِاللَّهِ (هفت مرتبه)، ما شاءَ اللَّهُ (ده مرتبه)، لَا قُوَّهَ إِلَّا بِاللَّهِ (ده مرتبه) در آخر صلوات بر پیغمبر و آل او علیهم السلام میفرستی و از خدا حاجت خود را طلب میکنی.
*در این شب إِلَهِی تَعَرَّضَ لَکَ فِی هَذَا اللَّیْلِ الْمُتَعَرِّضُونَ را بخواند
شیخ طوسى و کفعمى فرموده اند که: در این شب دعای زیر را در هنگام سحر بعد از نماز شفع بخوانند.
إِلَهِی تَعَرَّضَ لَکَ فِی هَذَا اللَّیْلِ الْمُتَعَرِّضُونَ وَ قَصَدَکَ الْقَاصِدُونَ وَ أَمَّلَ فَضْلَکَ وَ مَعْرُوفَکَ الطَّالِبُونَ وَ لَکَ فِی هَذَا اللَّیْلِ نَفَحَاتٌ وَ جَوَائِزُ وَ عَطَایَا وَ مَوَاهِبُ تَمُنُّ بِهَا عَلَى مَنْ تَشَاءُ مِنْ عِبَادِکَ وَ تَمْنَعُهَا مَنْ لَمْ تَسْبِقْ لَهُ الْعِنَایَهُ مِنْکَ وَ هَا أَنَا ذَا عُبَیْدُکَ الْفَقِیرُ إِلَیْکَ الْمُؤَمِّلُ فَضْلَکَ وَ مَعْرُوفَکَ فَإِنْ کُنْتَ یَا مَوْلَایَ تَفَضَّلْتَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ عَلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ وَ عُدْتَ عَلَیْهِ بِعَائِدَهٍ مِنْ عَطْفِکَ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ الْخَیِّرِینَ الْفَاضِلِینَ وَ جُدْ عَلَیَّ بِطَوْلِکَ وَ مَعْرُوفِکَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً إِنَّ اللَّهَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ اللَّهُمَّ إِنِّی أَدْعُوکَ کَمَا أَمَرْتَ فَاسْتَجِبْ لِی کَمَا وَعَدْتَ إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ
*دعاهایى را که شیخ و سید نقل کرده اند را نیز بخوانند
بعد از هر دو رکعت نماز شب و شفع و بعد از دعاهاى وتر، دعاهایى را که شیخ و سید نقل کردهاند، بخوانند
*به جا آورد سجده ها و دعاهایى را که از رسول خدا(صلى الله علیه و آله) روایت شده است.
*نماز جناب جعفر را به جا آورد، چنانکه شیخ از حضرت امام رضا(علیه السلام) روایت کرده است.
*نمازهاى این شب را که بسیار است به جای آورد
از جمله نمازى که ابو یحیى صنعانى از حضرت باقر و صادق(علیهما السلام) و هم از آن دو بزرگوار سى نفر از کسانى که وثوق و اعتماد به ایشان است، روایت کردهاند، که آن دو بزرگوار فرمودند: هر گاه شب نیمه شعبان شد، پس به جا آور چهار رکعت نماز و بخوان در هر رکعت، حمد و قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ(صد مرتبه) پس چون فارغ شدى بگو:
اللَّهُمَّ إِنِّی إِلَیْکَ فَقِیرٌ وَ مِنْ عَذَابِکَ خَائِفٌ مُسْتَجِیرٌ اللَّهُمَّ لَا تُبَدِّلْ اسْمِی وَ لَا تُغَیِّرْ جِسْمِی وَ لَا تَجْهَدْ بَلَائِی وَ لَا تُشْمِتْ بِی أَعْدَائِی أَعُوذُ بِعَفْوِکَ مِنْ عِقَابِکَ وَ أَعُوذُ بِرَحْمَتِکَ مِنْ عَذَابِکَ وَ أَعُوذُ بِرِضَاکَ مِنْ سَخَطِکَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْکَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ أَنْتَ کَمَا أَثْنَیْتَ عَلَى نَفْسِکَ وَ فَوْقَ مَا یَقُولُ الْقَائِلُونَ
و بدان که فضیلت بسیار براى خواندن صد رکعت نماز در این شب وارد شده در هر رکعت یک مرتبه حمد و ده مرتبه توحید.
____
حوزه