موعود پایگاه اینترنتی موعود
یک اصل ساده در قواعد نظامی وجود دارد که در هنگام جنگ، به خصوص جنگ نیمه سخت و نرم، افراد درگیر در صحنه، آن را رعایت می‌کنند. در واقع اگر از این قاعده بسیار ساده و بسیار مهم غفلت شود، احتمال شکست در رویارویی با دشمن بسیار بالا است. این استراتژی جنگی دارای دو مؤلّفه زمین بازی و قواعد بازی می‌باشد که از ماتریس این دو با هم، چهار حالت مختلف حاصل می‌شود که اوّلین آن، ایده‌آل‌ترین و آخرین آن، شکست را به صورت حتمی، با خود به همراه می‌آورد.
این چهار حالت به اختصار در زیر آمده است:
۱. اگر در هنگام نبرد، دشمن در زمین شما باشد و مجبور به بازی با قواعدی شود که شما آن را تعیین کرده‌اید، در این صورت، بُرد شما تقریباً قطعی است؛
۲. اگر دشمن در زمین شما بازی کند، امّا با قواعدی که خود تعیین کرده است، در این حالت، شما یک برتری دارید و حریف شما نیز که با قواعد خود با شما روبه‌رو شده است، یک برتری دارد؛
۳. اگر حریف، در زمین خود باشد، امّا مجبور به بازی با قوانین شما باشد؛
۴. و اگر شما در زمین حریف باشید و به دلیل نداشتن تدبیر، مجبور به بازی با قواعد او باشید.
حالت چهارم مثال حالت ایران در قضیه اینترنت می‌باشد. به دلایل متعدّد، تا به امروز به جز بر روی ورق، فکر، کار و عملی جدّی برای برطرف کردن این بازی باخته، نشده است.
با توجّه به الزامات سند چشم انداز بیست ساله، در سال ۱۳۸۹هـ .ش. موضوع شبکه ملّی اینترنت، با نام جدید «شبکه ملّی اطّلاعات» مطرح و کلّیات آن نیز در مادّه ۴۶ برنامه پنجم توسعه مطرح گردید. برنامه پنجم توسعه، وزارت ارتباطات و فناوری اطّلاعات را ملزم به ایجاد شبکه ملّی اطّلاعات کرده است. در مادّه ۴۶ برنامه پنجم توسعه، این وزارت‌خانه مکلّف شده است نسبت به ایجاد و توسعه شبکه ملّی اطّلاعات و مراکز و داده داخلی امن و پایدار با پهنای باند مناسب با رعایت موازین شرعی و امنیّتی کشور، اقدام مناسب را انجام دهد.
هنگامی‌که انسان نیازی پیدا می‌کند، شروع به پرسیدن سؤال کرده و برای رفع نیاز خود، اقدام می‌کند. در ایران نیز بحث در مورد اینترنت ملّی به دلیل وجود نیازی مهم به وجود آمده است. در زیر، این نیازها را در دو بُعد نیمه سخت و نرم مورد بررسی قرار می‌دهیم.
نیمه سخت
منظور از جنگ نیمه سخت، بیشتر متوجّه نبردی خاموش در حوزه اینترنت است که بین دولت‌ها با یکدیگر در حال وقوع است؛ به طور مثال به خبری که در زیر، به نقل از راشا تودی آمده است، دقّت کنید:
برنامه ایران برای دست‌یابی به اینترنت خصوصی، در پی حملات سایبری اخیر به زیرساخت‌های این کشور، صورت گرفته است. اوایل سال ۹۱م. اسرائیل و آمریکا سیستم‌های رایانه‌ای دولتی ایران را مورد هدف بدافزار بسیار مخرّب «فلیم» قرار دادند. «نیویورک تایمز» نیز چندی قبل خبر داده بود که آمریکا پشت پرده حمله ویروس «استاکس‌نت» که سال گذشته تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم ایران را به تعطیلی کشاند، قرار دارد.
ایران در آن سال، به دلیل رعایت نکردن قواعد بازی، ضربه‌ای کاری از دشمن خود دریافت کرد و متحمّل ضرر شد و پس از آن، به دنبال راهی برای پیش‌گیری از ضربات بعدی را در دستور کار خود قرار داد.
نرم
امّا در حوزه جنگ نرم، قضیه بسیار پیچیده‌تر است و در این مورد، به بیان یک مثال (مشتی نشانه خروار) برای روشن شدن نیاز ایران به اینترنت ملّی، به عنوان یک سخت افزار و مجموعه‌ای از نرم افزارها اعمّ از موتور جست‌وجو، شبکه اجتماعی، دولت الکترونیک و… می‌پردازیم.
به نظر شما تا قبل از شیوع استفاده از اینترنت، به منظور ایجاد ارتباط با دیگران در قالب شبکه‌های اجتماعی، اگر کشوری قصد داشت در مورد موضوعی خاص در داخل کشوری دیگر، تحقیقاتی صورت دهد، باید چه اقداماتی صورت می‌داد؟ ممکن است آن کشور، مورد مطالعاتی را قبلاً خود در دسترس عموم قرار داده باشند، همانند سرشماری نفوس و مسکن که هر ده سال صورت می‌گیرد و آمار آن در اختیار عموم قرار داده می‌شود (البتّه نه تمام آن). اگر این چنین اطّلاعاتی در اختیار نباشد، با استفاده از عوامل خود در آن کشور، اقدام به جمع‌آوری اطّلاعات و پایش مردمی می‌کنند و به طور مثال، با پرسیدن سؤالات مورد نظر خود از دو هزار نفر (در بهترین حالت) یک جامعه آماری به دست می‌آورد و سپس آن را به کلّ جامعه بسط می‌دهند؛ امّا امروزه، با گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی، رسیدن به یک جامعه آماری چند میلیونی، راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر از مدل قبلی شده است. طبق آمار غیر رسمی در «شبکه اجتماعی فیس‌بوک»، بیش از یازده میلیون کاربر ایرانی وجود دارند. کاربرانی که به طور عمده، دچار در هم تنیده کردن حریم خصوصی و عمومی‌شده و بی‌مهابا در حال کامل کردن جامعه آماری و اطّلاعاتی دشمنان هستند. می‌توان گفت میزان شناختی که دشمنان جمهوری اسلامی در حال حاضر از جامعه ایرانی در اختیار دارند، در طول تاریخ بی‌سابقه بوده است. فردی صاحب نفوذ و مطلّع این چنین بیان می‌کرد که در گذشته، رسیدن به اطّلاعات در مورد شخصی خاص در داخل ایران، توسط سیستم‌های جاسوسی بیش از شش روز طول می‌کشید؛ امّا امروزه به لطف پدیده‌ای به نام اینترنت، این میزان به شش ساعت کاهش یافته است.
شاید از خود بپرسید که داشتن این اطّلاعات توسط کشورهای دیگر چه ضرری دارد که در جواب باید گفت که در زمین کُشتی، اگر حریف شما نقاط ضعف و قوّت شما را به خوبی بشناسد، شما بی‌شک بازی را به او واگذار خواهید کرد.
جمع‌بندی
در پایان، یادآوری دو مورد ضروری به نظر می‌رسد: اوّل اینکه در کنار تلاش‌های صورت گرفته برای بومی‌سازی فناوری مغرب زمین، باید یک اصل مهمّ فلسفی را مدّ نظر داشت؛ تکنولوژی، حاصل و میوه درخت فلسفه غربی است. اینترنت با تمام مشتقّات آن، میوه درخت فلسفه است که در زمین اومانیسم کاشته شده و از آن تغذیه شده و می‌شود. به نظر می‌رسد که این اصل بسیار مهم، مورد غفلت واقع شده است. ایران در حال بومی‌سازی روبنای ساختمانی است که پای‌بست آن در فردگرایی غربی است و شروع نشده، می‌توان نتیجه این اقدام را پیش‌بینی کرد. دلیل بر این مدّعا، اهداف و نیازهایی است که در برنامه پنجم توسعه عنوان شده و جای نگاهی فلسفی به پدیده اینترنت در آن خالی است.
مأموریت شبکه ملّی اطّلاعات در سند چشم‌انداز، به شرح زیر است:
• ایجاد زیرساخت مناسب، توسط دولت برای انجام وظایف حاکمیّتی و شکستن انحصار هم‌زمان با کاهش تصدّی‌گری دولت در عرصه‌های غیرضروری فناوری اطّلاعات؛
• بهره‌برداری حدّاکثری از توان بخش خصوصی، از طریق ایجاد فضای رقابتی عادلانه؛
• ایجاد بستر ارتباطی امن و پیشرفته برای توسعه فناوری اطّلاعات و ارتباطات در کشور؛
• ایجاد بسترهای لازم جهت اطّلاع‌رسانی و خدمت رسانی بهینه الکترونیکی به مردم؛
• ایجاد بستر لازم برای نگهداری و انتقال اطّلاعات و خدمات ملّی در داخل کشور؛
• ایجاد زمینه‌ای لازم برای تبدیل ایران، به عنوان هاب و ترانزیت ترافیک منطقه؛
• صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌های ارتباط با اینترنت.
به یاد داشته باشید که درخت خرما هیچ‌گاه در آب و هوای سرد به عمل نمی‌آید.
و نکته دوم اینکه؛ ایران به‌رغم اینکه در این مورد نیز زودتر از کشورهای دیگر و حتّی خیلی پیش‌تر از افشاگری‌های اسنودن، برنامه خود را برای بومی‌سازی عنوان کرده بود؛ امّا به آن جامه عمل نپوشاند و در عوض، کشورهای دیگری، همچون «چین» و «روسیه» که از رقیبان اصلی هژمونی آمریکا به حساب می‌آیند، در حال حاضر علاوه بر اینترنت ملّی، دارای سیستم عامل ملّی و موتور جست‌وجوی ملّی نیز هستند. این روزها، خبر از اقدامات «اتّحادیه اروپا» برای ایجاد بستری امن از اینترنت در مقابل پیمان‌شکنی‌های آمریکا به گوش می‌خورد؛ امّا در داخل کشور ما دغدغه مسئولان رفع فیلتر «فیس‌بوک» برای آزادی عمل بیشتر است!