مهدی در قرآن

تطبیق این آیات نورانی بر وجود مقدس مهدی علیه السلام و حکومت جهانی آن حضرت تنها از راه روایات رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام امکان پذیر است…

بدون شک تمامی انبیای عظام و رسولان گرامی، امت های خویش را به عاقبت خوش و سرانجام پاکیزه و خرم خبر داده‌اند.
آنان از سوی خداوند وعده فرموده‌اند که روزگار آدمیان به سعادت و رفاه و خوشی و راحتی ختم خواهد شد و دوران ظلم و ستم به آخر خواهد رسید. در آن هنگام انسان های محروم حقوق خویش را باز خواهند ستاند، از چنگال فقر و محرومیت و رنج رهایی خواهند یافت، و پس از آن که محکوم و رهرو بوده‌اند به رهبری و زمامداری رسند، و به فضل و عنایت الهی در زمین سروری یابند. کتاب های آسمانی آکنده از این بشارت است. و البته در تعیین مصداق آن مصلح، عبارت ها مختلف و الفاظ متفاوت است.
قرآن مجید نیز نسبت به این موضوع اهتمام ویژه ای داشته و اراده و خواست خداوند متعال را بر این می داند که دوران کومت شیطان به پایان رسد و بساط پیروان او برچیده شود و حتما تمام بندگان صالح خداوند در همه جای زمین به حکومت رسند و سراسر گیتی به آنان سپرده شود تا قوانین اسلام به طور کامل و همه جانبه تطبیق و اجرا و سعادت افراد بشر تضمین و تامین گردد و هدف نهایی از زندگی تحقق پذیرد.

البته تطبیق این آیات نورانی بر وجود مقدس مهدی علیه السلام و حکومت جهانی آن حضرت تنها از راه روایات رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام امکان پذیر است وهمچون بسیاری از موضوعات دیگر بدون استفاده از این بیانات نورانی، آیات قرآن خاموش و ساکتند.
بیش از یکصد و بیست آیه از آیات قرآن به مساله مهدویت تفسیر شده است که در اینجا به برخی از آن ها اشاره می‌کنیم:
۱ – « الم* ذلک الکتاب لا ریب فیه هدی للمتقین* الذین یؤمنون بالغیب و… » (۱)
امام صادق علیه السلام در ذیل این آیه فرمودند: «متقیان شیعیان علی علیه السلام هستند و غیب همان حجت غائب است » (۲)

۲ – «و ذکرهم بایام الله » (۳)از امام باقر علیه السلام روایت است که فرمود: «ایام الله عز و جل ثلاثه: یوم یقوم القائم علیه السلام و یوم الکره و یوم القیامه؛ (۴)
روزهای خدا سه تا ست: روزی که قائم علیه السلام قیام خواهد کرد، و روز رجعت و روز قیامت »

۳ – «قال رب فانظرنی الی یوم یبعثون قال فانک من المنظرین الی یوم الوقت المعلوم » (۵)
از امام صادق علیه السلام درباره این آیه و وقت معلوم سؤال شد. آن حضرت در جواب فرمودند:
«وقت معلوم روز قیام قائم آل محمد است. هرگاه خداوند او را برانگیزد در مسجد کوفه ابلیس می آید در حالی که بر زانوهایش راه می رود و می‌گوید: ای وای از این روزگار، آن گاه با پیشانیش گرفته شده، گردنش زده می‌شود، آن هنگام روز وقت معلوم است که مدت او به پایان می رسد » (۶)

۴ – «و من قتل مظلوما فقد جعلنا لولیه سلطانا فلا یسرف فی القتل انه کان منصورا »؛ (۷)
«و هر آنکه مظلوم کشته شود پس البته که ما برای ولی او حکومت و تسلط دادیم، پس مبادا در کشتن اسراف کند که او منصور است. »
وقتی از امام صادق علیه السلام درباره این آیه سؤال شد، آن حضرت در جواب فرمودند:
«آن قائم آل محمد صلی الله علیه و آله است که خروج می‌کند و به انتقام خون حسین علیه السلام دشمنان را می‌کشد. پس چنانچه اهل زمین را به قتل رساند مسرف نخواهد بود. » (۸)

۵ – «و قل جاء الحق و زهق الباطل ان الباطل کان زهوقا»؛ (۹)
«و بگو که حق آمد و باطل نابود شد که همانا باطل محو شدنی و سزاوار نابودی است. »
امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه شریفه فرمودند: «اذا قام القائم علیه السلام ذهب دوله الباطل؛ (۱۰) هرگاه قائم علیه السلام بپا خیزد، دولت باطل از بین می رود [و زایل می‌گردد] . »

۶ – «و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون »؛ (۱۱)
«و به راستی که ما پس از نوشتن در ذکر [تمام کتب آسمانی یا تورات] در زبور نیز نگاشتیم که البته بندگان صالح من زمین را به ارث خواهند برد. »
علی بن ابراهیم در تفسیرش که منسوب به امام صادق علیه السلام است در معنی این آیه گوید: «فرموده، تمام کتاب ها [ی آسمانی] ذکر [خداوند] است، البته بندگان صالح من زمین را به ارث خواهند برد * فرمود: حضرت قائم علیه السلام و اصحاب اویند. » (۱۲)

۷ – «و عدالله الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الارض… »؛ (۱۳)
«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده‌اند وعده فرموده که آن ها را [در ظهور امام قائم علیه السلام] در زمین خلافت دهد…. »
امام صادق علیه السلام درمعنای این آیه شریفه می فرماید: «درباره حضرت قائم علیه السلام و اصحاب او نازل گشت. » (۱۴)

۸ – «امن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاء الارض »؛ (۱۵)
«آیا آن کیست که دعای مضطر را هنگامی‌که او را می خواند به اجابت می رساند و رنج و غم را برطرف می سازد و شما را جانشینان زمین قرار می دهد؟»
از امام باقر علیه السلام یا امام صادق علیه السلام درباره این آیه نقل شده است که فرمودند: «این آیه درباره قائم از آل محمد صلی الله علیه و آله نازل شده، هرگاه که خروج کند معمم می‌شود و در کنار مقام نماز گذارد و به درگاه پروردگارش تضرع نماید، پس هیچ پرچمی از او رد نشود. » (۱۶)

۹ – «و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین »؛ (۱۷)
«و ما اراده کردیم بر آنان که در زمین مستضعف شدند منت گذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم. »
روایات در مورد اینکه این آیه درباره امامان از آل محمد صلی الله علیه و آله نازل شده بسیار است که در کتاب «البرهان » یاد گردیده است. (۱۸)

۱۰ – «اعلموا ان الله یحی الارض بعد موتها»؛ (۱۹)
«بدانید که البته خداوند زمین را پس از مردن آن زنده خواهد کرد. »
از امام باقر علیه السلام درباره این آیه نقل شده است که فرمود: « خداوند عز و جل زمین را به وسیله حضرت قائم علیه السلام زنده می‌کند، پس از مردن آن. » (۲۰)
برای رعایت اختصار بقیه آیات را تنها با ذکر شماره و منبع استناد به پایان می‌بریم.

۱۱ – بقره/ ۱۴۸: «فاستبقوا الخیرات… » (۲۱)

۱۲ – بقره/ ۱۵۵: «ولنبلونکم بشی ء من… » (۲۲)

۱۳ – آل عمران/ ۸۳: «و له اسلم من فی السموات… » (۲۳)

۱۴ – آل عمران/ ۲۰۰: «یا ایها الذین آمنوا اصبروا و… » (۲۴)

۱۵ – نساء/ ۴۷: «یا ایها الذین اوتوا الکتاب… » (۲۵)

۱۶ – نساء/ ۵۹: «یا ایها الذین آمنوا اطیعوالله و… » (۲۶)

۱۷ – نساء/ ۶۹: «و من یطع الله و الرسول فاولئک… » (۲۷)

۱۸ – نساء/ ۷۷: «الم تر الی الذین… » (۲۸)

۱۹ – نساء/ ۱۵۹: «و ان من اهل الکتاب… » (۲۹)

۲۰ – مائده/ ۱۴: «و من الذین قالوا انا نصاری… » (۳۰)

۲۱ – انعام/ ۴۴: «فلما نسوا ما ذکروا به فتحنا… » (۳۱)

۲۲ – انعام/ ۱۵۸: «هل ینظرون الا ان تاتیهم… » (۳۲)

۲۳ – اعراف/ ۵۳: «هل ینظرون الا تاویله یوم… » (۳۳)

۲۴ – اعراف/ ۱۵۷: «الذین یتبعون الرسو ل… » (۳۴)

۲۵ – اعراف/ ۱۵۹: «و من قوم موسی… » (۳۵)

۲۶ – انفال/ ۳۳: «و قاتلوهم حتی لا تکون فتنه و… » (۳۶)

۲۷ – توبه/ ۳۳: «هو الذی ارسل رسوله بالهدی و… » (۳۷)

۲۸ – یونس/ ۲۰: «و یقولون لولا انزل علیه آیه… » (۳۸)

۲۹ – طه/ ۱۳۵: «فستعلمون من اصحاب الصراط… » (۳۹)

۳۰ – انبیاء/ ۱۱ تا ۱۵: «و کم قصمنا من قریه… » (۴۰)

البته آیات مربوط به امام زمان علیه السلام چندین برابر این مقدار است که خواننده محترم را برای مطالعه بیشتر به مطالعه کتاب های ذیل توصیه می‌کنیم:
۱ – سیمای حضرت مهدی علیه السلام در قرآن، سید هاشم حسینی بحرانی، ترجمه سید مهدی حائری قزوینی (۴۱)
۲ – امام مهدی از دیدگاه قرآن و عترت، علی دوانی
۳ – مهدی در قرآن، رضا فیروز
۴ – المهدی فی القرآن، سید صادق الحسینی الشیرازی
پی نوشت :

۱)- بقره/ ۱ تا ۳.
۲)- کمال الدین و تمام النعمه، جلد ۲، ص ۳۴۰.
۳)- ابراهیم / ۵.
۴)- صدوق، خصال، ص ۱۰۸ و معانی الاخبار، ص ۳۶۵.
۵)- حجر / ۳۶ تا ۳۸.
۶)- دلائل الامامه، ص ۲۴۰ و تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۲۴۲.
۷)- اسراء/ ۳۳.
۸)- کامل الزیارات، ص ۶۳؛ عیون اخبار الرضا، ص ۱۵۱.
۹)- اسراء/ ۸۱.
۱۰)- کلینی، روضه کافی، ص ۲۸۷.
۱۱)- انبیاء/ ۱۰۵.
۱۲)- تفسیر قمی، ج ۲، ص ۷۷؛ مجمع البیان، ج ۷، ص ۶۶.
۱۳)- نور/ ۵۵.
۱۴)- نعمانی، کتاب الغیبه، ص ۱۲۶؛ کافی، ج ۱، ص ۱۹۳.
۱۵)- نمل/ ۶۲.
۱۶)- تاویل الایات الظاهره، ص ۴۰۳؛ کتاب الغیبه، چاپ مکتبه الصدوق، صص ۱۸۱ و ۱۸۲؛ تفسیر قمی، ج ۲، ص ۲۰۵.
۱۷)- قصص/ ۵.
۱۸)- همچنین ر. ک: شیخ طوسی، الغیبه، ص ۱۱۳.
۱۹)- حدید/ ۱۷.
۲۰)- کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۶۶۸؛ کتاب الغیبه، ص ۱۱۰.
۲۱)- ر. ک: کلینی، روضه کافی، ص ۳۱۳.
۲۲)- ر. ک: کتاب الغیبه، نعمانی، ص ۱۳۲؛ تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۶۸.
۲۳)- ر. ک: تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۱۸۳.
۲۴)- ر. ک: نعمانی، الغیبه، ص ۱۰۵.
۲۵)- ر. ک: نعمانی، الغیبه، ص ۱۴۹.
۲۶)- ر. ک: کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۲۵۳.
۲۷)- ر. ک: تفسیر قمی، ج ۱، ص ۱۴۲.
۲۸)- ر. ک: روضه کافی، ص ۳۳۰.
۲۹)- ر. ک: تفسیر قمی، ج ۱، ص ۱۵۸.
۳۰)- ر. ک: کافی، ج ۵، ص ۳۵۲.
۳۱)- ر. ک: تفسیر قمی، ج ۱، ص ۲۰۰.
۳۲)- ر. ک: کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۳۶.
۳۳)- ر. ک: تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۲۳۵.
۳۴)- ر. ک: کافی، ج ۱، ص ۴۲۹.
۳۵)- ر. ک: تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۳۲.
۳۶)- ر. ک: مجمع البیان، ج ۴، ص ۵۴۳.
۳۷)- ر. ک: کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۶۷۰؛ تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۸۷.
۳۸)- ر. ک: کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۴۰.
۳۹)- تاویل الآیات الظاهره، ص ۳۲۳.
۴۰)- ر. ک: روضه کافی، ص ۵۱.
۴۱)- نوشتار پیش رو اقتباس از همین کتاب است.

منبع : ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره ۲۲ .