موعود پایگاه اینترنتی موعود
موتور جست‌وجوی مطالب اسلامی‌با لوگوی شرکت گوگل و با عنوان گوگل اسلامی راه‌اندازی شده است. این موتور جست‌وجو برای استفاده کاربران مسلمان طرّاحی شده و مطالب مربوط به مبانی و احکام اسلامی، غذای حلال، پایگاه‌های خبری و آموزش قرآنی را در اولویّت قرار می‌دهد که به‌راحتی می‌توان به این مطالب دسترسی پیدا کرد. همچنین این موتور در هنگام جست‌وجو، عکس‌ها و تصاویر مبتذل و نامناسب را به صورت اتوماتیک حذف می‌کند
در مرداد ۱۳۸۸ هـ .ش. در شبکه جهانی اینترنت، خبرگزاری‌های اینترنتی از راه‌اندازی پایگاهی به عنوان گوگل اسلامی خبر دادند. این خبر در بیشتر خبرگزاری‌ها، پایگاه‌ها و وبلاگ‌ها منتشر شد. آنچه در غالب پایگاه‌ها، در مورد این پدیده جدید گفته شده بود، چنین است:
موتور جست‌وجوی مطالب اسلامی‌با لوگوی شرکت گوگل و با عنوان گوگل اسلامی راه‌اندازی شده است. این موتور جست‌وجو برای استفاده کاربران مسلمان طرّاحی شده و مطالب مربوط به مبانی و احکام اسلامی، غذای حلال، پایگاه‌های خبری و آموزش قرآنی را در اولویّت قرار می‌دهد که به‌راحتی می‌توان به این مطالب دسترسی پیدا کرد. همچنین این موتور در هنگام جست‌وجو، عکس‌ها و تصاویر مبتذل و نامناسب را به صورت اتوماتیک حذف می‌کند.۱
در مورد این پایگاه، چند نکته قابل توجّه است:
۱. پایگاه اسلامیک سرچ چیست؟
پایـگاه یادشـــده با نشــــــانی www.theislamicsearch.com و با هدف ارائه خدمات جست‌وجو در مورد منابع و محتواهای اسلامی، در شبکه اینترنت حضور پیدا کرده است. این پایگاه برای خدمات‌دهی از قابلیّت‌های گوگل استفاده می‌کند. البتّه قابلیت سفارشی‌سازی جست‌وجوی گوگل چند سالی است که در اختیار کاربران قرار گرفته است. همه توانایی و ارزش این قابلیّت در انتخاب و گزینش پایگاه‌ها، هدف جست‌وجو بوده و اینجا است که جهت‌گیری گردانندگان در نتایج به دست آمده، بسیار اثرگذار میشود. پایگاه جست‌وجوی اسلامی نیز با همین رویکرد، از گوگل خدمات می‌گیرد و آن‌طور که اعلام نموده است، تلاش می‌کند که کاربران مسلمان را در جست‌وجوی اینترنتی خود کمک کند تا جست‌وجویی امن و مطمئن داشته باشند و با خیال راحت، به گشت و گذار در وب بپردازند.
پایگاه گوگل اسلامی‌با این هدف و با استفاده از قابلیت و فناوری جست‌وجوی امن گوگل، ادّعا می‌کند که تنها نتایج مطمئن و دارای ارزش و اعتبار بیشتر را فقط از پایگاه‌های مشهور اسلامی می‌آورد و تقریباً همه نتایج غیراخلاقی و مبتذل را فیلتر می‌کند.
۲. این پایگاه متعلّق به کیست؟
بنابر توضیحی که در قسمت «درباره ما» در این پایگاه آمده است، این پایگاه وابسته به گوگل نیست؛ بلکه رابطه آن با گوگل، تنها در حدّ استفاده از خدمات و قابلیّت‌های آن برای کمک به اطمینان بیشتر از نتایج به دست آمده می‌باشد. شواهد و قراین حاکی از آن است که پایگاه گوگل اسلامی توسط وهّابیت راه‌اندازی شده است. در صفحه اوّل پایگاه، فهرستی از پایگاه‌های هشت‌گانه آمده است که همه تمایل به وهّابیت دارند و توسط آنان راه‌اندازی و اداره می‌شوند.
پایگاه‌های یادشده عبارت‌اند از:
۱. اسلام آنلاین www.islamonline.net
۲. طریق الاسلام www.islamway.com
۳. شبکه الاسلام للجمیع www.islam2all.com
۴. راهنمای اسلام www.islam-guide.com
۵. الاسلام www.al-islam.com
۶. اسلام وب www.islamweb.net
۷. الاسلام سؤال و جواب www.islamqa.com
۸. پیام اسلام www.islammessage.com
این چند پایگاه از بارزترین پایگاه‌های دعوت به اسلام، امّا با گرایش شدید به وهّابیت هستند و مبارزه با تفکّر شیعه، از مهم‌ترین برنامه‌های آنها است.
۳. جامعه اینترنتی و واکنش آنان در برابر این اقدام چگونه بود؟
انتشار این خبر و ورود این پایگاه به عرصه اینترنت، برخی را چنان امیدوار کرد که گویی آرزوی آنان از جست‌وجویی سالم، پالایش‌شده و دقیق که همیشه مورد نظرشان بوده، در حال تحقّق است و از این پس با خیالی آسوده به جست‌وجو خواهند پرداخت و جست‌وجوی آنان، نتایجی دقیق و قطعی را در پی خواهد داشت؛ امّا حقیقت آن است که این آرزو، هنوز محقّق نشده و ضعف عملکرد دست‌اندرکاران سایت و اندک بودن سایت‌ها و صفحاتی که پایگاه اسلامیک سرچ آنها را فهرست کرده و همچنین دست‌های پنهانی که این پایگاه را هدایت و پشتیبانی می‌کند، باعث شده است که آثار و نتایج مورد انتظار، محقّق نگردد؛ بلکه در مواردی به عکس هم باشد.
البتّه برخی تحلیل‌گران هم در خبرهایشان آوردند که اقدام گسترده وهّابی‌ها در راه‌اندازی موتور جست‌وجویی، به نام گوگل اسلامی را می‌توان سرآغاز جنگ سایبر شیعه و سنّی در فضای اینترنت دانست.۲ از سوی دیگر، بر کسی پوشیده نیست که وهّابیت و شبکه‌های تبلیغاتی آنان در سرتاسر دنیا، شیعه و پیروان راستین اهل بیت(ع) را هدف گرفته‌اند و اخیراً تبلیغات سوء آنان به رسانه‌های دیجیتالی و ارتباطات اینترنتی هم دامن زده است و این ابزار جدید و پیشرفته را به‌خوبی در جهت تحقّق اهداف خود به کار گرفته‌اند.بنابراین، کاربران اینترنت باید به این نکته توجّه داشته باشند که هر ابزار و قابلیّت جدیدی، الزاماً پاسخ‌گوی نیاز آنان و در راستای برآوردن خواسته‌های ایشان نیست و اطّلاع‌رسانی درباره آن در حدّ گسترده، می‌تواند کمکی به تبلیغ و معرفی آنان به شمار آید.
۴. جست‌وجو در این پایگاه بر چه پایه‌ای‌بنا شده است؟
اگرچه نتایج جست‌وجو در این پایگاه، عاری از مطالب مبتذل و ناسالم و غیراخلاقی است، امّا به‌شدّت کنترل شده و محدود است. با جست‌وجوی عبارات و کلیدواژه‌های مختلف و بررسی و مقایسه نتایج به دست آمده با سایر جست‌وجوگرها، از جمله نتایجی که موتور جست‌وجوی گوگل ارائه می‌دهد، این احتمال تقویت می‌گردد که این جست‌وجوگر اسلامی‌برای ارائه نتایج به کاربران، از پیش‌برنامه‌ریزی کرده و نتایج را کنترل‌شده نمایش می‌دهد. نتایج حاصل از جست‌وجوی کلمات مختلف به ویژه کلیدواژه‌هایی که ناظر به مباحث اختلافی شیعه و وهّابیت است، یا کلماتی که ناظر به عقاید خاص وهّابیت می‌باشد، نشان از این مسئله دارد.
در ادامه، به چند ویژگی که از بررسی برخی از نتایج جست‌وجو در این پایگاه به دست آمده است، اشاره می‌کنیم:
۱. این پایگاه همچنان که خودش در قسمت معرفی بیان می‌کند، هیچ ارتباطی با گوگل ندارد و فقط از سرویس جست‌وجوی تخصّصی گوگل استفاده می‌کند، امّا استفاده از لوگوی گوگل و یدک کشیدن عنوان گوگل اسلامی و طرّاحی صفحه خانگی مشابه گوگل، برای آن، اعتباری به دنبال داشت که برخی از کاربران اسلامی‌با شنیدن این نام و دیدن آن صفحه، به امید استفاده از گوگلی اسلامی‌به آن مراجعه کردند؛
۲. به نظر می‌رسد هدف این پایگاه معرفی و ارائه تعریف خاصّی از اسلام است یا حدّاقل این شائبه وجود دارد که مطالب و نتایج ارائه‌شده، همه محتواهای دینی و اسلامی را در بر نمی‌گیرد.بنابراین، معرفی و تبلیغ آن در پایگاه‌ها و وبلاگ‌های دینی و شیعی و همه خبرگزاری‌های ایرانی و اسلامی، کاری بایسته به شمار نمی‌آمد؛
۳. این پایگاه برای هر جست‌وجو، تنها ۶۴ نتیجه را می‌آورد که در هشت صفحه و در هر صفحه هشت نتیجه را فهرست می‌کند. البتّه پایگاه‌هایی که به عنوان پایگاه‌های پشتیبان خود ارائه می‌کند نیز هشت پایگاهند؛ در حالی‌که برای جست‌وجوی غالب کلمات اسلامی، میلیون‌ها نتیجه مناسب و مفید در گوگل به نمایش در می‌آید؛
۴. در مجموع به نظر می‌رسد که این پایگاه از پشتوانه قوی محتوایی برخوردار نیست و پایگاه‌های چندانی را فهرست نمی‌کند. در بسیاری از موارد، حتّی در مورد جست‌وجوی کلمات عربی، نتایج جست‌وجو، محدود به چند سایت وهّابی و پایگاه ویکی پدیا می‌باشد.
نمایش نتایج از سایت‌های برجسته دینی، حتّی از سایت‌های اهل سنّت نیز در این پایگاه، به تناسب حضور آنان در اینترنت و حجم انبوه اطّلاعاتی که ارائه می‌کنند، دیده نمی‌شود؛ به عنوان نمونه، برای کلمه Islam در پایگاه گوگل ۰۰۰/۰۰۰/۱۰۲ نتیجه و در این پایگاه ۶۴ نتیجه به نمایش در می‌آید که از این تعداد، ۳۴ نتیجه از ویکی پدیا، ۱۶ نتیجه از پایگاه‌های پشتیبانی کننده این پایگاه و ۶ نتیجه از پایگاه بی.بی.سی و سایر نتایج نیز از پایگاه‌های غیرمهمّ اهل‌سنّت است و از پایگاه‌های شیعی هیچ نتیجه‌ای برای کلمه Islam آورده نشده است؛
۵. بسیاری از نتایج، به‌ویژه در مورد کلمات فارسی و به‌خصوص در مورد کلیدواژهها و عباراتی که ناظر به نقاط اختلافی یا اعتقادات خاص تشیّع است، از انجمن‌های گفت‌وگو و یادداشت‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی، مانند سایت فیس بوک و گروه‌های یاهو و در مواردی از سایت‌های مخالف شیعه می‌باشند؛ در حالی‌که برای آن موضوع در سایر پایگاه‌ها، نتایج و مطالب متقن علمی و مستند وجود دارد؛ به عنوان نمونه، برای کلمه الشیعه در گوگل ۰۰۰/۳۳۰/۴ نتیجه به نمایش در می‌آید؛ امّا در این پایگاه ۶۴ نتیجه ارائه میشود که از این تعداد ۱۹ نتیجه از پایگاه سی. ان. ان ۳ نتیجه از پایگاه بی. بی. سی ۱۶ نتیجه از پایگاه‌های یپشتیبانی کننده پایگاه، ۴ نتیجه از گروه‌های یاهو، ۲ نتیجه از پایگاه‌های شیعی و ۱۳ نتیجه از پایگاه فیس بوک دیده میشود. آیا پایگاه‌هایی مانند بی.بی.سی و سی.ان.ان یا پایگاه‌هایی مانند فیس‌بوک و گروه‌های یاهو می‌توانند مرجع مناسب برای ارجاع مطالب دینی و اسلامی‌باشند؟
در نقطه مقابل، برای جست‌وجوی کلمات عربی، به‌ویژه کلیدواژهها و عباراتی که ناظر به وهّابیت و اعتقادات آنان است، بیشتر نتایج از سایت‌های خاص با گرایش و تمایلات وهّابی است و به وبلاگ‌ها و سایت‌های وب‌دویی، مانند فیس‌بوک ارجاع نمی‌دهد؛ به عنوان نمونه، برای کلمه الوهّابیه در گوگل ۰۰۰/۳۵۰/۲ نتیجه و در این پایگاه ۶۴ نتیجه به نمایش در می‌آید که از این تعداد ۶۱ نتیجه از پایگاه‌های علمی و بزرگ وهّابی است که این پایگاه را پشتیبانی هم می‌کنند و تنها ۲ نتیجه از بی.بی.سی و ۱ نتیجه از ویکی پدیا آمده است یا برای کلمه «السلفیه» از ۶۴ نتیجه، تنها ۶ نتیجه از ویکی پدیا و گروه‌های یاهو آمده است و بقیّه، همگی از پایگاه‌های وابسته به خودشان است.
۶. نتیجه‌ای که برای برخی جست‌وجو‌ها، به‌ویژه جست‌وجوی عبارات فارسی نمایش داده میشود، مغرضانه به نظر می‌رسد؛ مثلاً برای جست‌وجوی عبارت «اسلام چیست؟» از مجموع ۶۴ نتیجه ۴۶ نتیجه آن از پایگاه‌های فیس‌بوک و یوتیوب نمایش داده میشود؛ در حالی‌که در گوگل همین عبارت اگر جست‌وجو شود، در ۱۰۰ نتیجه اوّل ارجاعاتی به پایگاه‌های مهمّی، مانند حوزه، پرسمان قرآنی، پرس‌وجو، باشگاه، پاسخگو و کتابخانه مجازی دیده میشود. نکته قابل توجّه این است که نتایج منتشر شده در سایت گوگل اسلامی، به محتواهایی ناظر به ایران و مباحث سیاسی آن یا جدایی ایرانیان از اسلام اشاره دارد؛ مثلاً مطالبی مانند: «آیا اسلام ایرانیان را آدم کرد؟»، «داستان سگ در تاریخ اسلام»، «no islam in iran»، «اسلام حقیقی»، لینک به وبلاگی در ردّ شیعیان و نیز لینک به مطلبی از شیرین عبادی که این پایگاه در ایران جزو پایگاه‌های فیلتر شده می‌باشد.
همچنین با جست‌وجوی عبارت ما هو الاسلام؟ از مجموع ۶۴ نتیجه به نمایش در آمده، ۵۸ نتیجه از پایگاه‌های خودشان است که غالباً به مطالبی از علمای وهّابی در تشریح دین اسلام می‌پردازد. در نتایج این جست‌وجو، دیگر از فیس بوک و گروه‌های یاهو خبری نیست.
این موارد، نمونه‌هایی از جست‌وجوهایی بود که نگارنده انجام داده است و البتّه خوانندگان می‌توانند خود نمونه‌های بیشتری را بررسی و تفاوت انواع نتایج را ببینند.
سخن پایانی
با توجّه به آنچه گذشت، خصوصاً توجّه کاربران به خبر راه‌اندازی جست‌وجوگر اسلامی و ضعف عملکرد پایگاه یادشده و عدم ارائه نتایج درخور و قابل توجّه، ضرورت راه‌اندازی موتور جست‌وجویی اسلامی‌که بسیار قوی و کارآمد باشد و به‌روشنی نیاز کاربران مسلمان را پاسخ دهد، به‌خوبی روشن می‌گردد. تنها فیلتر کردن سایت‌های مستهجن، به معنای ارائه جست‌وجوگری اسلامی نیست؛ بلکه فهرست کردن همه منابع اسلامی در اینترنت و طبقه‌بندی همه محتواهای دینی برای ارائه پاسخ دقیق به انواع خواسته‌های کاربران و مراجعان، از مهم‌ترین ویژگی‌های این‌گونه موتور‌های جست‌وجوی تخصّصی و موضوعی است؛ چنانچه موتور جست‌وجوی تخصّصی زبان چینی۳ برای مردم «چین» راه‌اندازی شده و در چین، مقام اوّل از نظر میزان مراجعه و استفاده را دارد.
پی‌نوشت‌ها:
۱. خبرگزاری‌های: رسا، فارس، گیگا نیوز، ایران آی سی تی نیوز، آینده روشن، خبرنامه دانشجویان ایران، اسکو نیوز، تابناک و….
۲. خبرگزاری www.giganews.ir
۳ . جست‌وجوگر www.baidu.com
فصلنامه ره‌آورد نور، سال نهم، شماره ۳۰ (پیاپی ۴۷)
ماهنامه موعود شماره ۱۶۸